غلامعلی رحیمی* طی هفته گذشته به دنبال بروز ناآرامی‌های ژئوپلیتیک در پی درگیری‌های داخلی لیبی، سودان جنوبی و ونزوئلا، افزایش پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی و دبیرخانه اوپک از تقاضای جهانی نفت خام در سال 2014 و انتشار آمار‌های مثبت از رشد اقتصادی اتحادیه اروپا از یکسو و همچنین انتشار آمارهای منفی درباره شرایط اقتصاد و بازار اشتغال آمریکا، کاهش بیش از 508 هزار بشکه‌ای واردات روزانه نفت خام آمریکا و افزایش صادرات نفت خام ایران در ماه ژانویه 2014 از سوی دیگر، بهای نفت خام در بازارهای جهانی از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود.
بر این اساس بهای نفت خام در بازار آمریکا (بورس نیویورک) طی هفته گذشته (14 الی 21 فوریه 2014) از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 3/100 دلار در هر بشکه بالاتر رفت، ولی مجددا تا سطح 2/102دلار در هر بشکه کاهش یافت. طی هفته گذشته عمده‌ترین عوامل تقویت‌‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارت بودند از:
• افزایش پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی از تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۴؛
• انتشار آمار‌های مثبت از رشد اقتصادی اتحادیه اروپا؛
• افزایش پیش‌بینی دبیرخانه اوپک از تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۴؛
• رشد ۹/۱۱ درصدی واردات نفت خام چین در ماه ژانویه ٢٠١٤ در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته با نزدیک شدن به تعطیلات سال جدید چینی و افزایش ذخیره‌سازی شرکت‌ها؛
• بروز ناآرامی‌های ژئوپلیتیک در پی درگیری‌های داخلی لیبی، سودان جنوبی و نیز ونزوئلا؛
• آغاز دوباره درگیری‌ها در مناطق نفت‌خیز سودان جنوبی و در اختیار گرفتن یکی از ایالت‌های مهم تولیدکننده نفت در سودان جنوبی به وسیله شورشیان و کاهش تولید نفت خام آن به کمتر از یک پنجم (۲۰۰ هزار بشکه در روز)؛
• کاهش تولید نفت خام لیبی به کمتر از ۳۷۵ هزار بشکه در روز در پی ادامه ناآرامی‌ها در این کشور؛
• افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی طی دوره ۱۹ الی ۲۱ فوریه ۲۰۱۴؛
• کاهش ارزش دلار در مقابل یورو طی دوره ۱۷ الی ۲۱ فوریه ۲۰۱۴؛
• توقف صادرات نفت خام عراق به ترکیه در پی انفجار در مسیر خط لوله کرکوک- جیهان؛
• کاهش ۶۸۰ هزار بشکه‌ای صادرات روزانه نفت خام اوپک (به استثنای آنگولا و اکوادور) در ۴ هفته منتهی به ۸ مارس ۲۰۱۴ در مقایسه با ۴ هفته منتهی به اول مارس ۲۰۱۴ و رسیدن آن به سطح ۰۶/۲۴ میلیون بشکه در روز، براساس پیش‌بینی موسسه اویل موومنتس؛
• ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله‌گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل و نقل نفت خام؛
البته طی هفته گذشته، انتشار برخی اخبار و اطلاعات منفی موجب تضعیف قیمت نفت خام در بازارهای جهانی شده و از افزایش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کرد. بر این اساس طی این دوره، عمده ترین عوامل تضعیف‌‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارت است از:
• انتشار آمارهای منفی درباره شرایط اقتصاد و بازار اشتغال آمریکا؛
• افزایش نرخ بیکاری در آمریکا؛
• انتشار آمارهایی مبنی بر رشد ضعیف تولید کارخانه‌ها در ایالات متحده؛
• کاهش مصرف سوخت آمریکا در پی افزایش دمای هوا؛
• انتشار آمارهایی مبنی بر افزایش صادرات نفت خام ایران در ماه ژانویه ۲۰۱۴ به چین و هند؛
• اعلام آژانس بین‌المللی انرژی مبنی بر افزایش صادرات نفت خام ایران در ماه ژانویه ۲۰۱۴ به حدود ۳۲/۱ میلیون بشکه در روز، بر اساس تازه ترین گزارش چشم‌انداز کوتاه مدت این سازمان (در حالی که این مقدار در ماه دسامبر ۲۰۱۳ معادل ۰۶/۱ میلیون بشکه در روز بود)؛
• کاهش ۵۰۸ هزار بشکه‌ای واردات روزانه نفت خام آمریکا طی دوره ۷ الی ۱۴ فوریه ۲۰۱۴ و رسیدن آن به سطح ۴۲۱/۷ میلیون بشکه در روز؛
• کاهش ۳۷ هزار بشکه‌ای خوراک پالایشی آمریکا طی دوره ۷ الی ۱۴ فوریه ۲۰۱۴ و رسیدن آن به سطح ۱۷۸/۱۵ میلیون بشکه در روز؛
• افزایش ۹۰۰ هزار بشکه‌ای سطح ذخیره سازی‌های نفت خام آمریکا طی دوره ۷ فوریه الی ۱۴ فوریه ۲۰۱۴ و رسیدن آن به سطح ۳/۳۶۲ میلیون بشکه؛
• کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی طی دوره ۱۸ الی ۱۹ فوریه ۲۰۱۴؛
• افزایش ۴۸/۱ درصدی تولید نفت خام عمان در ماه ژانویه ۲۰۱۴ نسبت به ماه پیش از آن؛
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره ۱۴ الی ۲۰ فوریه ۲۰۱۴، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۵۸/۱۰۵ دلار در هر بشکه تا بیش از ۷۹/۱۰۶ دلار در هر بشکه افزایش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۲۰ فوریه ۲۰۱۴، با یک دلار و ۲۱ سنت افزایش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۱۰۶ دلار و ۶۴ سنت رسیده است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۱۴ فوریه ۲۰۱۴ معادل ۱۰۵ دلار و ۴۳سنت بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه فوریه (تا ۲۰ فوریه ۲۰۱۴)، با ۲۱ سنت افزایش نسبت به میانگین ماه ژانویه ۲۰۱۴، به هر بشکه ۱۰۴دلار و ۹۴سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه ژانویه ۲۰۱۴ معادل ۱۰۴ دلار و ۷۳ سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده ۱۲نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف ۱۷ ونزوئلا است.
متوسط قیمت نفت خام سنگین ایران طی دوره ۱۴ الی ۲۰ فوریه ۲۰۱۴ از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۳۳/۱۰۵ دلار در هر بشکه تا بیش از ۶۹/۱۰۶ دلار در هر بشکه افزایش یافت.
همچنین قیمت نفت خام برنت دریای شمال در بازار بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه مارس ۲۰۱۴، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۰۸/۱۰۹ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۴ فوریه ۲۰۱۴ تا بیش از ۴۷/۱۱۰ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۹‌فوریه افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۸۵/۱۰۹ دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۱ فوریه ۲۰۱۴ کاهش یافت. همچنین در روز ۲۱ فوریه ۲۰۱۴، نفت خام برنت از حق مرغوبیت ۶۵/۷ دلار در هر بشکه نسبت به نفت خام WTI برخوردار بود.
بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۱۴ فوریه ۲۰۱۴ معادل ۳/۳۶۲ میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل (۷ فوریه ۲۰۱۴) به میزان ۹۰۰ هزار بشکه افزایش یافته است و معادل ۱/۱۴ میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۱۵ فوریه ۲۰۱۳ کمتر است. میزان این ذخایر بر حسب روز نسبت نیز به هفته قبل به میزان ۱/۰ روز افزایش یافته و در سطح ۸/۲۳ روز قرار گرفته است که معادل ۴/۲ روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است. طی این دوره، سطح خوراک پالایشی آمریکا به میزان ۳۷ هزار بشکه در روز کاهش یافته و در سطح ۱۷۸/۱۵ میلیون بشکه در روز قرار گرفته است که به میزان ۰۰۲/۱ میلیون بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.
تولید نفت خام آمریکا طی دوره ۷ الی ۱۴ فوریه ۲۰۱۴به میزان ۱۶ هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح ۱۴۸/۸ میلیون بشکه در روز قرار گرفته است و معادل ۰۳/۱ میلیون بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۱۵ فوریه ۲۰۱۳ است. در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از ۹۲۹/۷ میلیون بشکه در روز به ۴۲۱/۷ میلیون بشکه در روز (معادل ۵۰۸ هزار بشکه در روز) کاهش یافته است که معادل ۲۶۸ هزار بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)
* دانشجوی دکتری اقتصاد انرژی- پژوهشگر ارشد اقتصاد انرژی

دلایل افزایش قیمت نفت در بازار

دلایل افزایش قیمت نفت در بازار