اقدامی اساسی برای توسعه و رفاه
تمرکز دولت بر فناوری و توسعه صنایع گاز طبیعی ضرورتی برای ارتقای جایگاه ایران در بازار جهانی انرژی‌است
گروه بنگاه‌ها- مهتاب رحمتعلی: برگزاری اجلاس وزارتی مجمع کشور‌های صادرکننده گاز طبیعی در تهران و انتخاب دبیر کل ایرانی این مجمع، بهانه‌ای شد تا به منظور ارتقای جایگاه شایسته ایران در نقش‌آفرینی جهانی و بهره‌مند شدن از مزیت‌های منابع گازکشوربه موضوع توسعه صنایع گاز طبیعی در کشور پرداخته شود. ظهور نقش جدید آمریکا به عنوان صادرکننده بزرگ گاز به ویژه گاز طبیعی مایع در آینده‌ای نزدیک از منابع جدید گاز رسی و تلاش این کشور برای خودکفایی در بخش انرژی، نقش انحصاری روسیه در صادرات گاز به اروپا و سیاست این کشور برای ارسال گاز به آسیای شرقی، عدم پیشرفت محسوس خط لوله صلح و فشار قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای در کاهش نقش صنایع گاز طبیعی ایران در تجارت گاز، همگی از مواردی هستند که نشان می‌دهند شرایط پیرامونی ما برای بهره‌برداری سودمند و کافی و متناسب با شرایط زمانی با ما همراه نیست. اما وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران چه آمادگی برای ارتقای جایگاه نقش ایران دارند؟ آیا یک برنامه جامع و هدف‌گذاری شده با تمرکز بر صنعت و تجارت گاز طبیعی وجود دارد؟ در این زمینه با سپهدار‌انصاری نیک، کارشناس ارشد مهندسی شیمی صنایع گاز و مدیرعامل سابق
پتروشیمی جم به گفت‌وگو نشسته‌ایم. وی می‌گوید: با توجه به توافق هسته‌ای و شرایط جدید در سیاست خارجی ایران فرصت مناسبی برای برنامه‌ریزی اساسی در صنعت گاز به عنوان محور توسعه کشور و به عنوان مزیت اصلی کشور برای پیشرفت صنایع انرژی، پتروشیمی و صادرات گاز به وجودآمده‌است. وی عنصر زمان را بسیار با ارزش و تعیین‌کننده می‌داند و می‌افزاید: ایران بدون شک عقب‌ماندگی زیادی نسبت به رقبای خود در صنعت گاز دارد، در حالی‌که منابع گازی ایران با توجه به تمرکز این مخازن و همچنین جایگاه ژئو پلتیکی ایران نسبت به روسیه شرایط بهتری را برای توسعه این صنعت و رفع عقب ماندگی ایجاد می‌کند و همچنین توان داخلی ما نسبت به کشور قطر بسیار بیشتر است. بنابراین لازم است شرکت ملی گاز ایران یک برنامه جامع توسعه صنعت گاز را به صورت زمان‌بندی شده تنظیم و اجرا کند و از طرفی این برنامه باید با سیاست‌های کلان کشور در حوزه سیاست خارجی، سرمایه گذاری و مشارکت بین‌المللی، سیاست‌های مالی و پولی و همچنین دانش و فناوری گره بخورد، در غیر این صورت ظرف 10 سال آینده بسیاری از مزیت‌های صنعت گاز ایران از دست خواهد رفت.به گفته انصاری نیک بزرگ‌ترین چالش آینده، ورود
گازهای رسی آمریکا به بزرگ‌ترین بازارهای انرژی ومواد یعنی خود ایالات متحده و همچنین یکی از بزرگ‌ترین بازارهای بالقوه انرژی و پتروشیمی یعنی آمریکای لاتین به ویژه برزیل است. آمریکا به کمک تکنولوژی شکست هیدرولیکی و دسترسی به منابع عظیم گازهای رسی (Shale gas)تلاش دارد خود را در حوزه منابع انرژی و خوراک صنایع نفت وگاز و پتروشیمی خودکفا کند که این در آینده‌ای نزدیک بازار گاز و پتروشیمی را متحول خواهد کرد.وی اضافه می‌کند: چالش دوم سیاست‌های دولت روسیه و تمرکز آن کشور بر صنعت گاز در منطقه پهناور و بازار بزرگ انرژی گازی یعنی اروپا و آسیای میانه است. جایگاه این کشور در شورای امنیت و بازیگری نقش آن به عنوان یک قدرت جهانی و منطقه‌ای و همچنین تعاملات آزاد این کشور در فضای تجارت جهانی فرصت وتوان رقابت آن کشور را نسبت به ایران افزایش می‌دهد.وی چالش سوم را چابک بودن قطر در جلب مشارکت جهانی برای برداشت از منابع گازی مشترک و نقش آفرینی آن کشور در صادرات گاز طبیعی مایع در مقیاس‌های فوق متعارف ذکر می‌کند و می‌گوید: این کشورهمچنین به کمک شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران بزرگ بین‌المللی در تبدیل فرآورده‌های گازی به محصولات با ارزش افزوده
بالاتر از جمله محصولات پایه پتروشیمی دست چیره‌تری از ما دارد. طی 10 سال گذشته کشور قطر با تکیه برتوان و ظرفیت‌های جهانی تبدیل به یک قدرت منطقه‌ای و جهانی درحوزه انرژی شده است. برداشت چند برابری این کشور از منابع گاز مشترک درخلیج فارس و حضور فعال در بازار بین‌المللی گاز مایع و فراهم‌سازی زیرساخت‌های مربوطه، این کشور را در موقعیتی چابک‌تر از ما قرارداده‌است. انصاری نیک در نهایت چالش چهارم را تاکید چین بر استفاده ازمنابع عظیم زغال سنگ و تبدیل آنها به متانول وسپس تولید الفین‌ها از متانول می‌داند که تاثیر زیادی بر قیمت و تقاضای محصولات پتروشیمی خاورمیانه دارد.به گفته وی موارد دیگری که بر روند کاهش مزیت گاز ایران بی‌تاثیر نیست تولید سوخت‌های طبیعی و انرژی‌های نو و گسترش فناوری جهانی دراین عرصه است. به عقیده وی، بنابراین هرگونه تاخیر و تعلل و عقب نگه داشتن پیشرفت صنعت گاز ایران مساوی با از دست دادن فرصت‌های اساسی بهره‌برداری از مزیت گازطبیعی برای سرعت بخشیدن به توسعه و پیشرفت کشور است. وی معتقد است گاز طبیعی منبع مهم و در دسترسی است که با فناوری‌های امروزی دردنیا قابل بهره‌برداری و تبدیل است. این کارشناس ارشد اضافه
می‌کند: در حال حاضر مهم‌ترین و اساسی‌ترین اولویت دولت برای توسعه کشور و در واقع پایه‌ریزی تاریخی توسعه، گسترش همه جانبه صنعت گاز و افزایش توان کشور برای بهره‌برداری هرچه سریع‌تر از منابع موجود گاز است.وی با اشاره به اینکه بهره‌برداری دیر از منابع گاز ایران به معنی کاهش مزیت‌های رقابتی در شرایط فعلی و در آینده به طرز شدیدتری است، می‌گوید: آنچه مهم و تعیین‌کننده است واردکردن عنصر مقیاس در برنامه توسعه صنعت گاز توسط وزارت نفت و دولت است. منظور از مقیاس به این معنی است که دید و نگرش ما در اندازه و تعداد طرح‌های توسعه، باید بسیار عوض شود. وزارت نفت در مرحله‌ای است که به ناچار باید یک سونامی گاز در صنعت گاز جهان برپا کند و البته سایر ارکان کشور از جمله مجلس و تجار و سرمایه‌گذاران و وزارت خارجه ودولت حمایت همه‌جانبه و گسترده‌ای را در این رابطه از وزارت نفت داشته باشند. به بیان دیگربرای یک دوره 10 ساله ما نه یک معاونت گاز دروزارت نفت، بلکه باید یک دولت گاز داشته باشیم. مدیرعامل سابق پتروشیمی جم در ادامه تاکید می‌کند: اگرچه در پارس‌جنوبی اقدامات گسترده‌ای آغاز شد، ولی نتایج، قابل مقایسه با رقبا و درمقیاس منابع ما
نیست و فاصله بسیار زیادی وجود دارد. به گفته وی، باید ازتمام ظرفیت جهانی برای سرعت بخشی به برداشت ازمنابع گاز و تبدیل آن به برق، محصولات و فرآورده‌های شیمیایی و پتروشیمی و همچنین افزایش بسیار گسترده صادرات گاز مایع و زیرساخت‌های حمل و نقل و بارگیری و ذخیره‌سازی آن استفاده کرد.
وی ظرفیت‌های جهانی را شامل تعامل جهانی، سرمایه‌گذاری بین‌المللی و مشارکت، تامین مالی، تامین تکنولوژی و مشارکت دراجرای طرح‌ها توسط پیمانکاران خارجی و ظرفیت‌های داخلی را تنظیم لوایح و قوانین خاص مرتبط با توسعه گاز کشور، گسترش همه جانبه شرکت‌های فنی و مهندسی ایرانی و حمایت ویژه از آنها و ارائه طرح جامع توسعه صنعت گاز کشورتوسط وزارت نفت عنوان می‌کند. وی با تاکید به توافق دولت در خصوص انرژی هسته‌ای می‌گوید: در شرایط فعلی نگاه جهانی به مساله گاز این است که گاز یک منبع ارزان و کم دردسر و پاک برای تامین انرژی جهانی است. احداث نیروگاه‌های گازی در مقایسه با سایر نیروگاه‌ها بسیار کم هزینه‌تر و کم‌خطر است و از طرفی در زمانی کوتاهتر اجرا می‌شود. به گفته وی تمرکز و فعالیت گسترده دولت برتوسعه صنعت گاز و ابراز تمایل برای اخذ و جلب مشارکت جهانی در این همکاری به خودی خود یک پیام صلح است و دسترسی ما به ظرفیت جهانی برای افزایش قدرت‌مان در برداشت از این منابع در زمان‌های هرچه زودتررا بیشتر می‌کند و در نتیجه توان ما برای ثروتمند کردن کشور و کار آفرینی، اشتغال و توسعه مهندسی و فن‌آوری وهمچنین ایجاد ارزش افزوده و تبدیل به
فرآورده‌های پتروشیمیایی را چند برابر می‌کند. بنابراین هرقدر بخش وزارت خارجه در بخش انرژی هسته‌ای چالش کمتری پیدا می‌کنند باید آن را تبدیل به فرصت برای توسعه صنعت گاز کشور کنند. وی می‌افزاید: در وزارت خارجه باید یک کرسی یا دفتر عالی توسعه گازهم تشکیل شود که تنظیم‌کننده سیاست‌های جذاب در حوزه بین‌الملل برای حمایت صنعت گازکشور باشد که البته این دفتر نیز نیاز به مشاوران و متخصصان ارشد حرفه‌ای بین‌المللی و داخلی دارد.
این کارشناس ارشد مهندسی شیمی و صنایع گاز پیشنهاد می‌دهد: معاونت فن‌آوری ریاست جمهوری و وزارت نفت می‌توانند برنامه‌ای برای حمایت و تقویت شرکت‌های ایرانی که متخصص در فن‌آوری ومهندسی صنایع گاز باشند تدارک ببینند. وی تاکید می‌کند: شرکت‌ها باید وارد یک سیستم دقیق علمی و تکنولوژیک و تحت شرایط مدون استانداردسازی قرار بگیرند و بر این اساس رتبه‌بندی و گروه‌بندی و ارزیابی شوند و برای واگذاری سطوح مختلف کار و پیمان‌های مهندسی و اجرایی طبق این معیارها عمل شود. به اعتقاد وی این روند درمحتوی و جوهر خود باید به دنبال تاسیس شرکت‌های ایرانی دانش فنی بنیان باشد، به نحوی که چندصدهزار مهندس ایرانی و دانش آموخته را درخود جای دهد که مشغول اجرای هزاران پروژه کوچک و بزرگ طراحی، مشاوره، نظارت و اجرا در صنعت گاز باشند. انصاری نیک می‌گوید: بدون هدف‌گذاری برای ایجاد شرکت‌های بزرگ و حرفه‌ای ایرانی درکلاس جهانی، ما از ابزارهای مهمی برای توسعه صنعت گاز کشور و توسعه علوم مهندسی و پیمانکاری بی‌بهره می‌مانیم. وی در پایان یادآوری می‌کند: برای ارزیابی و مقایسه و چشم‌انداز جهانی گاز لازم است به اعداد و ارقام جهانی و بر مبنای
میلیون متر یا فوت مکعب مخازن ذخیره گاز طبیعی در قطر، روسیه، آمریکا و ایران بپردازیم وحجم پروژه‌های آن کشورها را با ایران مقایسه کنیم.
ارسال نظر