غلامعلی رحیمی* طی هفته گذشته به دنبال گمانه‌زنی‌ها مبنی بر تصمیم بانک مرکزی آمریکا برای توقف برنامه خرید اوراق بهادار، کاهش 947 هزار بشکه‌ای واردات روزانه نفت خام آمریکا، کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی و امیدواری لیبی به بازگشایی پایانه‌های نفتی از یک سو و همچنین افزایش پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی و اداره اطلاعات انرژی آمریکا از تقاضای جهانی نفت خام در سال 2014، آغاز به کار خط لوله نفتی کی استون و انتشار گزارش‌های مثبت درباره رشد اقتصادی آمریکا از سوی دیگر، بهای نفت‌خام در بازارهای جهانی از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود.
بر این اساس بهای نفت خام در بازار آمریکا (بورس نیویورک) طی هفته گذشته (6 الی 13 دسامبر) از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از 65/97 دلار تا 6/96 دلار در هر بشکه کاهش یافت. طی هفته گذشته عمده‌ترین عوامل تضعیف‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارتند از:
• احتمال اصلاح سیاست‌های پولی بانک مرکزی آمریکا و گمانه‌زنی‌ها مبنی بر تصمیم بانک مرکزی این کشور برای توقف برنامه خرید اوراق بهادار
• کاهش ۹۴۷ هزار بشکه‌ای واردات روزانه نفت خام آمریکا طی دوره ۲۹ نوامبر الی ۶ دسامبر و رسیدن آن به سطح ۸۶۲/۶ میلیون بشکه در روز
• افزایش ۶۴ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت خام آمریکا طی دوره ۲۹ نوامبر الی ۶ دسامبر و رسیدن آن به سطح ۰۷۵/۸ میلیون بشکه در روز
• پیش‌بینی شرکت اکسان موبیل مبنی بر افزایش ۱۱ برابری تولید نفت از میدان‌های نفتی شیل آمریکا تا پایان سال ٢٠٤٠
• پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی مبنی بر افزایش صادرات نفت‌خام ایران در سال ٢٠١٤
• امیدواری لیبی به بازگشایی پایانه‌های نفتی از روز ۱۵ دسامبر
• کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی طی دوره ۱۳-۹ دسامبر
• افزایش ارزش دلار در مقابل یورو طی دوره ۱۳-۱۱ دسامبر
• تداوم بحران مالی منطقه یورو و نگرانی اقتصادی در این منطقه
• اعلام شرکت ایتالیایی انی مبنی بر راه اندازی دوباره جریان نفت در یک خط لوله مهم نفتی در نیجریه با ظرفیت ۷۵ هزار بشکه در روز که به علت خرابکاری تعطیل شده بود.
• افزایش ۷/۹ درصدی صادرات نفت خام عمان در ١٠ ماه نخست سال ٢٠١٣ بر اساس اعلام مرکز ملی آمار و اطلاعات عمان
البته طی هفته گذشته، انتشار برخی اخبار و اطلاعات مثبت موجب تقویت قیمت نفت خام در بازارهای جهانی شده و از کاهش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کرد. بر این اساس طی دوره مذکور، عمده‌ترین عوامل تقویت کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارتند از:
• افزایش ۲۴۰ هزار بشکه‌ای پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی از تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۴ نسبت به برآورد قبلی این سازمان و رسیدن آن به سطح ۴/۹۲ میلیون بشکه در روز، در پی سرعت گرفتن رشد تقاضای نفت در آمریکا
• افزایش پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا از تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۴
• آغاز به کار خط لوله نفتی کی استون با ظرفیت ٧٠٠ هزار بشکه در روز میان کوشینگ در ایالت اوکلاهاما به تگزاس (این خط لوله منجر به کاهش ذخیره‌سازی‌های نفتی در کوشینگ شده است)
• انتشار گزارش مثبت درباره رشد اقتصادی آمریکا
• افزایش ۵/۱ درصدی تقاضای نفت خام چین در ماه نوامبر و رسیدن آن به بالاترین سطح خود در ۵ ماه گذشته
• عدم موافقت عربستان سعودی برای کاهش یکجانبه تولید نفت خام در واکنش به افزایش عرضه نفت در جهان و برای ایجاد تعادل عرضه و تقاضای نفت اوپک
• کاهش ۶/۱۰ میلیون بشکه‌ای سطح ذخیره سازی‌های نفت خام آمریکا طی دوره ۲۹ نوامبر الی ۶ دسامبر و رسیدن آن به سطح ۲/۳۷۵ میلیون بشکه
• کاهش ارزش دلار در مقابل یورو طی دوره ۱۱-۹ دسامبر
• تردید در توانایی لیبی برای افزایش قابل توجه تولید نفت خام در پی تهدید صنعت نفت این کشور به‌واسطه اختلافات داخلی
• نگرانی‌ها در مورد عرضه نفت در پی خشونت‌ها در میدان‌های نفتی و گازی عراق
• ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل و نقل نفت خام.
براساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره ۶ الی ۱۲ دسامبر، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۱۰۸ دلار تا ۹۶/۱۰۶ دلار در هر بشکه کاهش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۱۲ دسامبر، با ۹۱ سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۱۰۷ دلار و ۸ سنت رسیده است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۶ دسامبر معادل ۱۰۷ دلار و ۹۹ سنت بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه دسامبر (تا ۱۲ دسامبر) با ۲ دلار و ۶۲ سنت افزایش نسبت به میانگین ماه نوامبر، به هر بشکه ۱۰۷ دلار و ۵۹ سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه نوامبر معادل ۱۰۴ دلار و ۹۷ سنت در هر بشکه بود.
روند تغییرات روزانه قیمت نفت خام
در بازارهای مختلف
در این میان متوسط قیمت نفت خام سنگین ایران طی دوره ۶ الی ۱۲ دسامبر از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از ۳۶/۱۰۹ دلار تا کمتر از ۵۵/۱۰۸ دلار در هر بشکه کاهش یافت.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بازار بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه ژانویه ۲۰۱۴، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۶۱/۱۱۱ دلار در هر بشکه در تاریخ ۶ دسامبر تا ۳۲/۱۰۸ دلار در تاریخ ۱۳ دسامبر کاهش یافت. همچنین در روز ۱۳ دسامبر، نفت خام برنت از حق مرغوبیت ۷۲/۱۱ دلاری نسبت به نفت خام WTI برخوردار بود. بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۶ دسامبر معادل ۲/۳۷۵ میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل (۲۹ نوامبر) به میزان ۶/۱۰ میلیون بشکه کاهش یافته است و معادل ۶/۲ میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۷ دسامبر ۲۰۱۲ بیشتر است.طی دوره مذکور، سطح خوراک پالایشی آمریکا نیز به میزان ۲۵ هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح ۱۳۱/۱۶ میلیون بشکه در روز قرار گرفته که به میزان ۷۶۴ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است. تولید نفت خام آمریکا نیز طی دوره ۲۹ نوامبر الی ۶ دسامبر به میزان ۶۴ هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح ۰۷۵/۸ میلیون بشکه در روز قرار گرفته است که معادل ۲۲۳/۱ میلیون بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۷ دسامبر ۲۰۱۲ است.
در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از ۸۰۹/۷ میلیون بشکه در روز به ۸۶۲/۶ میلیون بشکه (معادل ۹۴۷ هزار بشکه در روز) کاهش یافته است که معادل ۶۳۷/۱ میلیون بشکه کمتر از میزان مشابه سال قبل است.
*کارشناس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
(www.iies.org )

کاهش قیمت نفت در بازار و دلایل آن؟