غلامعلی رحیمی * گروه نفت و پتروشیمی - بهای نفت خام در بازار آمریکا (بورس نیویورک) طی ۱۰ روز گذشته (۲ الی ۱۳ اوت) از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۹۴/۱۰۶دلار در هر بشکه تا کمتر از ۴/۱۰۳ دلار در هر بشکه در تاریخ ۸ اوت کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۸۳/۱۰۶ دلار در هر بشکه در روز ۱۳ اوت افزایش یافت. بر اساس جدیدترین برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا که در گزارش چشم انداز کوتاه مدت انرژی ماه اوت منتشر شده است، انتظار می‌رود روند افزایشی تولید نفت خام آمریکا طی سال ۲۰۱۴ نیز با افزایش تولید از میدان‌های نفت شیل آمریکا تداوم یافته و میانگین تولید نفت خام این کشور به بیش از ۲۴/۸ میلیون بشکه در روز افزایش یابد. بر این اساس پیش‌بینی می‌شود میزان واردات نفت خام آمریکا از حدود ۸ میلیون بشکه در ماه اوت به کمتر از ۷/۶ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۴ کاهش یافته و قیمت نفت خام نیز در این بازار روندی نزولی در پیش گیرد. طی هفته گذشته عمده‌ترین عوامل تضعیف‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارتند از: • کاهش قیمت نفت خام آمریکا به کمتر از ۵/۹۶ دلار در هر بشکه در دسامبر، بر اساس پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا در جدیدترین گزارش چشم انداز کوتاه مدت انرژی؛ • پیش‌بینی افزایش تولید نفت‌خام آمریکا تا سطحی بیش از واردات نفت خام این کشور در اکتبر (برای نخستین بار از سال ١٩٩٥میلادی تاکنون) به دنبال افزایش تولید نفت از میدان‌های نفت شیل آمریکا، بر اساس جدیدترین برآورد اداره اطلاعات انرژی آمریکا؛ • پیش‌بینی افزایش ۱۴ درصدی متوسط تولید نفت خام آمریکا در سال و رسیدن آن به بیش از ۴/۷ میلیون بشکه در روز (که بالاترین رقم از سال ١٩٩١ میلادی تاکنون به شمار می‌رود)، بر اساس جدیدترین برآورد اداره اطلاعات انرژی آمریکا؛ • پیش‌بینی افزایش ۴/۱۱ درصدی متوسط تولید نفت خام آمریکا در سال ۲۰۱۴ و رسیدن آن به بیش از ۲۴/۸ میلیون بشکه در روز (که بالاترین رقم از سال ۱۹۸۷ میلادی تاکنون به شمار می‌رود)، بر اساس جدیدترین برآورد اداره اطلاعات انرژی آمریکا؛ • کاهش متوسط واردات نفت خام آمریکا در سال ۲۰۱۴ به حدود ۶۹/۶ میلیون بشکه در روز (که پایین‌ترین رقم از سال ۱۹۹۳ میلادی تاکنون به شمار می‌رود)، بر اساس جدیدترین برآورد اداره اطلاعات انرژی آمریکا؛ • شروع مجدد تولید از میدان‌های نفتی ایالت آلبرتای کانادا پس از سیل سنگین در ماه ژوئیه؛ • افزایش ۱۸ هزار بشکه‌ای تولید نفت خام آمریکا طی دوره ۲۶ ژوئیه الی ۲ اوت و رسیدن آن به سطح ۵۶/۷ میلیون بشکه در روز؛ • کاهش ۲۵۴ هزار بشکه‌ای واردات روزانه نفت خام آمریکا طی دوره ۲۶ ژوئیه الی ۲ اوت و رسیدن آن به سطح ۹۱۴/۷ میلیون بشکه در روز؛ • کاهش ۷۲ هزار بشکه‌ای خوراک پالایشی نفت خام آمریکا طی دوره ۲۶ ژوئیه الی ۲ اوت و رسیدن آن به سطح ۸۹۳/۱۵ میلیون بشکه در روز؛ • کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی؛ • افزایش یک درصدی تولید نفت خام و میعانات گازی روسیه در ژوئیه ٢٠١٣ در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته و رسیدن آن به سطح ۴۳/۱۰ میلیون بشکه در روز، بر اساس آمار وزارت انرژی روسیه؛ • تداوم بحران مالی منطقه یورو و نگرانی اقتصادی در این منطقه؛ • اعلام مسوولان صنعت نفت عراق مبنی بر افزایش ۳۶۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت خام این کشور تا پایان سال و رسیدن سطح تولید این کشور به بیش از ۶/۳ میلیون بشکه در روز؛ • از سر گیری صادرات نفت خام عراق به ترکیه از طریق خط لوله کرکوک-جیهان در روز ۲ اوت پس از یک هفته تعلیق به دلیل انفجار در مسیر خط لوله. البته طی هفته گذشته، انتشار برخی اخبار و اطلاعات مثبت موجب تقویت قیمت نفت خام در بازارهای جهانی شده و از کاهش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری نمود. بر این اساس طی دوره مذکور، عمده‌ترین عوامل تقویت کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارتند از: • انتشار آمارهای مثبتی درباره بخش خدمات و گسترش فعالیت‌های صنعتی در چین؛ • افزایش ۵/۰ درصدی واردات نفت خام هند تا پایان سال مالی جاری (مارس ۲۰۱۴) نسبت به سال مالی گذشته، بر اساس پیش‌بینی مسوولان وزارت نفت این کشور؛ • تعطیلی موقت سکوی نفتی ویساند در بخش نروژی دریای شمال توسط شرکت استات اویل به دلیل نقص فنی؛ • کاهش ارزش دلار در مقابل یورو؛ • کاهش ۳/۱ میلیون بشکه‌ای سطح ذخیره سازی‌های نفت خام آمریکا طی دوره ۲۶ ژوئیه الی ۲ اوت و رسیدن آن به سطح ۳/۳۶۳ میلیون بشکه؛ • کاهش تولید نفت خام لیبی در پی اعتراض ها در میدان ها و پایانه‌های نفتی این کشور (تعطیلی پایانه‌های السیدر و راس لانوف در شرق لیبی) و توقف فعالیت چند میدان نفتی؛ • کاهش تولید نفت خام اعضای اوپک به سطح ۹۶/۲۹ میلیون بشکه در روز طی ماه ژوئیه (که پایین‌ترین حد خود طی ۲ سال اخیر به شمار می‌رود)، بر اساس تازه‌ترین برآورد اداره اطلاعات انرژی آمریکا؛ • کاهش ۱۱۰ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت خام اعضای اوپک در ژوئیه نسبت به ماه ژوئن و رسیدن آن به سطح ۳۴/۳۰ میلیون بشکه در روز، بر اساس جدیدترین ارزیابی پلاتس از اعضای اوپک، فعالان بازار نفت و تحلیلگران؛ • کاهش ۷۴۰ هزار بشکه‌ای صادرات روزانه نفت خام اوپک (به استثنای آنگولا واکوادور) در ۴ هفته منتهی به ۲۴ اوت در مقایسه با ۴ هفته منتهی به ۲۷ ژوئیه و رسیدن آن به سطح ۷/۲۳ میلیون بشکه، بر اساس پیش‌بینی موسسه اویل موومنتس؛ • توقف صادرات نفت خام عراق به ترکیه از طریق خط لوله نفتی کرکوک-جیهان، در پی انفجار در بخش عراقی این خط لوله در روز ۶ اوت؛ • ادامه نا آرامی ها در صنعت نفت و گاز لیبی، بزرگ‌ترین دارنده ذخایر نفت آفریقا؛ • ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله‌گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل و نقل نفت خام؛ بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره ۲ الی ۱۳ اوت، ابتدا از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود ۶۵/۱۰۶ دلار در هر بشکه تا کمتر از ۴۷/۱۰۴ دلار در هر بشکه در تاریخ ۸ اوت کاهش یافت، اما دوباره تا ۷۵/۱۰۶ دلار افزایش قیمت را تجربه کرد. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۸ اوت، با ۲۳ سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۱۰۵ دلار و ۳۴ سنت رسیده است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۲ اوت معادل ۱۰۵ دلار و ۵۷ سنت بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه اوت (تا ۸ اوت)، با ۱ دلار و ۲۳ سنت افزایش نسبت به میانگین ماه ژوئیه، به هر بشکه ۱۰۵ دلار و ۶۸ سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه ژوئیه معادل ۱۰۴ دلار و ۴۵ سنت در هر بشکه بود. همچنین متوسط قیمت نفت خام سنگین ایران طی دوره ۲ اوت الی ۸ اوت به میزان ۰۳/۲ دلار در هر بشکه کاهش یافته و در سطح ۱۰۴ دلار در هر بشکه قرار گرفته است. همچنین قیمت نفت خام برنت دریای شمال در بورس لندن (ICE) برای تحویل در ماه سپتامبر، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۸۳/۱۰۸ دلار در تاریخ ۲ اوت تا کمتر از ۶۸/۱۰۶ دلار در تاریخ ۸ اوت کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۲۲/۱۰۹ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۳ اوت افزایش یافت. همچنین در روز ۱۳ اوت، نفت خام برنت از حق مرغوبیت ۳ دلار در هر بشکه نسبت به نفت خام WTI برخوردار بود. بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۲ اوت معادل ۳/۳۶۳ میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل (۲۶ ژوئیه) به میزان ۳/۱ میلیون بشکه کاهش یافته و معادل ۶/۶ میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۳ اوت ۲۰۱۲ کمتر است. تولید نفت خام آمریکا طی دوره ۲۶ ژوئیه الی ۲ اوت نیز به میزان ۱۸ هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح ۵۶۰/۷ میلیون بشکه در روز قرار گرفته است و معادل ۳۴۲/۱ میلیون بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۳ اوت ۲۰۱۲ است. در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از ۱۶۸/۸ میلیون بشکه در روز به ۹۱۴/۷ میلیون بشکه در روز (معادل ۲۵۴ هزار بشکه در روز) کاهش یافته است که معادل ۷۱۳ هزار بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است. * کارشناس موسسه مطالعات بین المللی انرژی (www.iies.org )