دبیرکل پیشین مجمع کشورهای صادرکننده گاز تشریح کرد
۵ عامل عدم موفقیت ایران در بازار گاز
سد داخلی در برابر صادرات گاز
دبیرکل پیشین مجمع کشورهای صادرکننده گاز درخصوص عدم موفقیت ایران در بازار صادراتی گاز می‌گوید: «تحریم‌ها یکی از دلایل اصلی این ناکامی است. اما در کنار این موضوع، روند طولانی تصمیم‌گیری در ایران و دخالت ارگان‌های مختلف در کار یکدیگر و همچنین روند طولانی اجماع برای تصمیم‌های بزرگ نیز مطرح است.» عادلی با بیان اینکه در مقطعی موجی ایجاد شد که با صادرات گاز به‌عنوان خام‌فروشی به شدت مخالفت و استدلال شد که گاز فقط باید به‌صورت مواد حاصل از آن و پس از ایجاد ارزش افزوده صادر شود، گفت: «این در حالی است که کشورهای دیگر با ذخایر کمتر به فکر کسب و تسخیر بازارهای صادراتی بودند. اما در ایران عده‌ای گمان می‌کردند که گاز فقط باید در داخل مصرف شود یا به محصولات پتروشیمی تبدیل شود. گویی بقیه کشورهایی که هزار میلیارد مترمکعب گاز با خط‌لوله یا به‌صورت گاز طبیعی مایع شده (ال‌ان‌جی) صادر می‌کنند، نمی‌دانند گاز را باید تحویل پتروشیمی‌ها بدهند یا آن را به برق تبدیل کنند تا ارزش افزوده بیشتری برای آنها داشته باشد.»
او در ادامه با بیان اینکه گاهی آنقدر تصمیم‌سازی کند پیش می‌رود که اصل موضوع منتفی و هزینه به کشور تحمیل می‌شود، افزود: روشن نبودن مسوولیت‌ها و قوانین و مقررات در کنار فرآیند طولانی تصمیم‌سازی زمینه را برای تضاد و تقابل افزایش می‌دهد. حال اگر در این شرایط، وحدت هم نباشد و گروه‌های سیاسی این مسائل را سیاسی کنند، آن وقت این سه مقوله با هم ترکیب می‌شوند و جلوی هر شخصی را که می‌خواهد کاری انجام دهد می‌گیرند. به گفته عادلی هر مدیری، کاری انجام ندهد کسی با او کاری ندارد. اما اگر مدیری کاری انجام دهد نخست ایراد می‌گیرند، سپس مشکلات زیادی برایش ایجاد می‌کنند.
عادلی با بیان اینکه، مقوله صادرات گاز هم از این قاعده مستثنا نیست، گفت: برنامه‌های صادرات گاز همواره با چالش‌های سختی روبه‌رو است و لا‌اقل در عمل ما را از داشتن یا عملی کردن راهبرد کلان و جامع صادراتی باز داشته است. این در حالی است که اگر بخواهیم گاز را به یک مولفه قدرت راهبردی در بازار جهانی تبدیل کنیم، باید در درجه اول و با اولویت خاص پروژه ایران ال‌ان‌جی را تکمیل کنیم و علاوه بر آن به‌طور حتم ۲ پروژه دیگر ال‌ان‌جی تعریف و به سمت تولید حدود ۵۰ میلیون تن ال‌ان‌جی حرکت کنیم. او دلیل نبود راهبرد در صادرات گاز را بالاتر و فراتر از وزارت نفت می‌داند و بر این باور است که در وزارت نفت در سال‌های بسیار قبل و در دوره پیشین مسوولیت مهندس زنگنه(وزیر کنونی نفت) این ظرفیت وجود داشته که به یک راهبرد درباره صادرات گاز و ال‌ان‌جی دست یابیم.
عادلی در ادامه برای پررنگ شدن نقش ایران در صادرات گاز پیشنهادی ارائه می‌دهد. به گفته عادلی، در گام نخست، باید در داخل کشور بر سر موضوع صادرات گاز اجماع ایجاد شود و سپس باید در مورد ال‌ان‌جی به تفاهم برسیم. او با بیان اینکه باید مسوولیت واحد صادرکننده گاز به‌صورت کامل مشخص باشد، افزود: «هم‌اکنون این‌گونه نیست و افزون بر وزارت نفت، بخش‌های دیگری هم در این زمینه مسوول هستند. حالا اگر پروژه‌ای موفق شد و به سرانجام رسید همه خود را در آن سهیم می‌دانند و اگر غیر از این باشد وزارت نفت را مسوول آن می‌دانند. این مشکل به‌ویژه وقتی که گروه‌های سیاسی با هم مشکل پیدا می‌کنند، تشدید می‌شود.»
به گفته دبیرکل پیشین مجمع کشورهای صادرکننده گاز، در همه جای دنیا مقوله نفت و گاز به‌عنوان کالای راهبردی، سیاسی است؛ اما مانند ایران کسی در حیطه وظایف و مسوولیت آن دخالت نمی‌کند. او در ادامه می‌گوید: «خاطرم است در دوره‌ای که نهضت جلوگیری از صادرات گاز برخاست، گروهی کتاب نوشتند و به مقام‌های مختلف مراجعه کردند و گفتند صادرات گاز که در آن زمان فقط به ترکیه بود و سخن از برنامه صادرات به اروپا و برخی کشورهای خلیج‌فارس مطرح بود، باید متوقف شود.»
موانع خارجی
او در ادامه به پروژه ناتمام خط لوله تاپی اشاره کرد و گفت: «در خلال چند دهه گذشته، آمریکا از هر طرحی که سبب توسعه صنایع نفت و گاز ایران شود، جلوگیری کرده است. آمریکا در برابر هر طرح ایران و برای تامین نیازمندی‌های مصرف‌کنندگان طرح‌های جایگزین تعریف می‌کند و آن را به مرحله اجرا در می‌آورد. برای نمونه خط لوله موسوم به صلح که قرار بود گاز ایران را به پاکستان و سپس به هند برساند. پاکستان هم‌اکنون به مرحله‌ای رسیده است که نیاز مبرم به گاز دارد و خط لوله صادرات گاز ایران به مقصد این کشور احداث شده و تنها بخش کمی باقی مانده است تا تکمیل شود. اما زیر فشار آمریکا، این کار را انجام نمی‌دهد و به جای آن ال‌ان‌جی را با هزینه بسیار بالاتر وارد می‌کند.» عادلی درخصوص اجرایی شدن خط‌لوله تاپی(ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند) که آمریکا و عربستان آن را به‌عنوان جایگزینی برای خط لوله صلح طراحی کرده‌اند، می‌گوید: «زمان نشان داده که کشورهای با زور و پول (پول عربستان و زور آمریکا) تمایل بیشتری به قانع شدن دارند تا با همکاری اقتصادی یا مهربانی با ایران. در نتیجه هیچ مانعی نیست که خط لوله تاپی اجرایی نشود.»
به گفته عادلی، هر سال که می‌گذرد، بخشی از ظرفیت‌ها و فرصت‌های ایران در بازار گاز از دست می‌رود. او با بیان اینکه ایران به‌عنوان دارنده بزرگ‌ترین ذخایر هیدروکربنی جهان می‌تواند نقش پررنگی در بخش نفت و گاز داشته باشد و از آن به‌عنوان قدرت استفاده کند، افزود: قدرت بازدارنده تنها قدرت نظامی نیست؛ اگرچه مهم است. هم‌اکنون عربستان و روسیه به‌درستی از قدرت نفت و گازشان استفاده می‌کنند و کشوری نمی‌تواند آنها را از بازار حذف کند. دبیرکل پیشین مجمع کشورهای صادرکننده گاز در پایان گفت: «اروپا ۳۰ سال است شعار می‌دهد که می‌خواهد روسیه را از صحنه اروپا بیرون کند؛ در عرض این ۳۰ سال وابستگی اروپا به روسیه از ۲۵ درصد به ۳۶ درصد رسیده است. اعتقاد دارم به هر نحوی که شده و با هزینه‌های بین‌المللی باید ال‌ان‌جی را در ایران راه انداخت و به پاکستان، آسیا و اروپا گاز صادر کرد.»
ارسال نظر