تغییر استراتژی «توتال» و «بی‌پی»

دنیای اقتصاد: طرح کاهش تولید نفت کشورهای عضو و غیرعضو اوپک با آغاز ژانویه ۲۰۱۷ و طبق توافق این کشورها، عملا باید از روز گذشته شروع می‌شد. هرچند نتایج اجرای این طرح با چند ماه تاخیر مشخص خواهد شد، با وجود این باقی ماندن قیمت نفت بالای ۵۵ دلار بر هر بشکه و خوش‌بینی به آینده بازار طلای سیاه باعث شد تا بزرگ‌ترین‌ شرکت‌های نفتی دنیا در چند روز باقی‌مانده به پایان سال ۲۰۱۶، دغدغه ورود به پروژه‌های جدید نفتی و گازی باشد. بر این اساس در حالی‌که «دنیای اقتصاد»‌ پیش از این در گزارشی (چرخش سرمایه‌گذاران نفتی؟ چاپ شده در تاریخ ۲۲/ ۰۹/ ۹۵) با اشاره به چهار نشانه از آغاز به کار پروژه‌های استخراج نفت، سیگنال‌های بازگشت غول‌های نفتی به عرصه سرمایه‌گذاری را در سال ۲۰۱۷ بررسی کرده بود؛ جدیدترین گزارش‌ها از افزایش سرمایه‌گذاری دو غول نفتی فرانسوی و بریتانیایی در پروژه‌های نفت و گاز آن هم در آخرین روزهای سال ۲۰۱۶ حکایت دارد. به این ترتیب پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی نسبت به ادامه روند کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز در سال ۲۰۱۷ و برای سومین سال متوالی، در روزهای باقی‌مانده به آغاز این سال محقق نشد.

به گزارش فایننشال تایمز، آخرین روزهای باقی‌مانده تا کریسمس ۲۰۱۷ تنها زمانی برای رقابت خریداران در حراجی‌های آخر سال نبوده و دو شرکت‌ بزرگ نفتی اروپایی نیز در این روزها مشغول رقابت برای رقم زدن یک سرمایه‌گذاری ۶ میلیارد دلاری‌ بوده‌اند. بر اساس گزارش‌های موجود، توتال فرانسه در هفته گذشته سهام دو میدان نفتی را از پتروبراس برزیل به‌عنوان بخشی از یک معامله ۲/ ۲ میلیارد دلاری خریداری کرد. این قرارداد همچنین شامل همکاری توتال در یک پایانه گازی و بخش‌های نیروگاهی نیز می‌شود. اما یک روز پیش از ورود توتال به برزیل، این شرکت بین‌المللی نفتی ۲۰۷ میلیون دلار برای خرید بخشی از سهام یک شرکت در آمریکا نیز پرداخته بود. به این ترتیب توتال با حضور در این شرکت آمریکایی در طرح توسعه یک پایانه انتقال گاز طبیعی در لوئیزیانا که قصد صادرات گاز شیل از شمال آمریکا را دارد مشارکت خواهد کرد.

بریتیش پترولیوم دیگر شرکت نفتی اروپایی بود که اوایل هفته، با یک سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری، همکاری خود را با شرکت آمریکایی کاسمس به منظور توسعه میدان‌های گازی در موریتانی و سنگال آغاز کرد. بی پی همچنین با پرداخت ۴/ ۲ میلیارد دلار به ابوظبی، صاحب ۱۰ درصد از سهام یکی از بزرگ‌ترین‌ میدان‌های نفتی در خشکی امارات متحده عربی شد. از نگاه کارشناسان این دو معامله در آستانه آغاز سال ۲۰۱۷ تبدیل به نشانه‌هایی روشن از بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران به بخش نفت و گاز شده‌اند؛ اعتمادی که با پشتوانه نفت ۵۵ دلاری به دست آمده است. درست یک سال پیش از این و در ماه‌های ژانویه و فوریه ۲۰۱۶، قیمت نفت به کف ۱۲ ساله خود رسید اما به لطف تصمیم اوپک برای کاهش تولید نفت، روند نزولی قیمت‌ها مسیر رشد در پیش گرفت تا همزمان با آغاز سال ۲۰۱۷، روند کاهشی سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز نیز متوقف شود. به این ترتیب بعد از دو سال کاهش هزینه سنگین در شرکت‌های بزرگ انرژی، مدیران و تحلیلگران نفتی عقیده دارند ترکیبی از کاهش هزینه‌های تولید نفت و قیمت‌های بالاتر باعث شده است برخی از شرکت‌ها خود را برای بازگشت به عرصه سرمایه‌گذاری آماده کنند.

2017، سال بازگشت غول‌ها

پس از دو سال سخت از ریزش قیمت نفت، شرکت‌های بزرگ نفتی با نگاه به توافق اوپک سال ۲۰۱۷ را سال بازیابی خود ارزیابی می‌کنند. به گزارش بلومبرگ، شرکت‌های بزرگ نفتی مانند اکسون موبیل و رویال داچ شل، در آستانه سال جدید میلادی و در پی رشد ۲۷ درصدی قیمت نفت خام برنت، روی هم رفته با رشد ۴۹۰ میلیارد دلاری ارزش سهام خود در بازار همراه بودند که بیشترین میزان رشد در ۶ سال گذشته ارزیابی می‌شود. این رشد در حالی برای این دو شرکت رقم خورده است که کاهش قیمت نفت باعث زیان ۸۵۰ میلیارد دلاری این دو شرکت در سال ۲۰۱۵ و زیان ۷۲۰ میلیارد دلاری در سال ۲۰۱۴ شده بود. در واقع بعد از جلسه ۳۰ نوامبر کشورهای عضو اوپک و توافق برای کاهش تولید ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای در روز، روزنه‌ای از امید برای شرکت‌های بزرگ نفتی که در بدهی و زیان غرق بودند، گشوده شد. به این ترتیب توافق کشورهای اوپک و غیراوپک برای کاهش حدودا ۸/ ۱ میلیون بشکه‌ای تولید در روز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اتفاقات نفتی در سال ۲۰۱۶، تبدیل به مانعی برای ضعیف‌تر شدن شرکت‌های بزرگ و همچنین شرکت‌های خدمات نفتی شد. درپی این اتفاق شاخص جهانی نفت و گاز بلومبرگ از ۵۸ شرکت نفتی با رشدی ۱۲ درصدی در اواخر سال ۲۰۱۶ همراه بود که بیشترین میزان رشد از سال ۲۰۰۹ به این سو به شمار می‌رود. اکسون موبیل، شل، شورون، توتال و بی پی از جمله شرکت‌هایی بوده‌اند که بعد از تقویت قیمت نفت با رشد ارزش سهام همراه بوده‌اند. بر این اساس پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که شرکت‌های بزرگ نفتی، دومین بازیگران عرصه سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۱۷ خواهند بود.

تغییر رویکرد به افزایش سرمایه‌گذاری

آن‌طور که موسسه انرژی وودمکنزی گزارش می‌دهد، شرکت توتال با کاهش قیمت نفت، نقطه سر به سر هزینه‌های خود را برای رسیدن به یک سطح پایدار کاهش داد. با این حال این شرکت در حال حاضر استراتژی خود را به سمت توسعه کسب و کار آن هم به شکلی تهاجمی تغییر داده است. بی‌پی نیز پس از سال‌ها در حال تغییر رویه است. این شرکت بریتانیایی که بعد از سال ۲۰۱۰ مجبور به پرداخت هزینه‌هایی سنگین برای پاسخگویی به بدهی‌های خود بود، ماه گذشته و پیش از ورود به آمریکا و ابوظبی، فاز دوم یک میدان نفتی در مکزیک را با سرمایه‌ای ۹ میلیارد دلاری آغاز کرد و ۱۰ درصد از سهام میدان گازی «ظهر» در مصر را نیز با پرداخت ۳۷۵ میلیون دلار به انی ایتالیا از آن خود کرد.

اما با وجود چرخشی که در سیاست‌های شرکت‌های بزرگ نفتی ایجاد شده است، تحلیلگران عقیده دارند هرگونه بهبود گسترده‌تر در افزایش سرمایه‌گذاری، مالکیت و ادغام به‌صورت تدریجی و با محافظه‌کاری شرکت‌های بزرگ نفتی رقم خواهد خورد. کارشناسان با اشاره به این نکته که بازگشتی برای قیمت نفت به نقطه ۱۰۰ دلار بر هر بشکه وجود ندارد؛ عقیده دارند بازار نفت به تمرکز روی توانایی شرکت‌های نفتی برای پوشش سود سهام و هزینه‌های سرمایه‌گذاری در محدوده ۶۰دلار در هر بشکه و کمتر ادامه خواهد داد. به هر ترتیب معاملات اخیر توتال و بی‌پی نشان می‌دهد شرکت‌های بزرگ نفتی از این پس از چه روشی برای آشتی با سرمایه‌گذاری و حفظ ارتباط خود با نظم جدید بازار نفت استفاده خواهند کرد. برای مثال بی پی برای ورود به ابوظبی، کم‌هزینه بودن میدان نفتی در این منطقه را مد نظر قرار داده است. ورود به پروژه خلیج مکزیک نیز تنها زمانی از سوی این غول نفتی بریتانیایی مورد موافقت قرار گرفت که هزینه‌های آن برابر با نیمی از برآورد اولیه که ۲۰ میلیارد دلار بود، کاهش یافت.

همچنین توتال نیز برای ورود به پروژه‌های نفتی برزیل جذابیت‌هایی مانند کم‌هزینه بودن و عمر طولانی میدان‌های نفتی این کشور را مد نظر قرار داده است. شرکت دولتی نفت برزیل،‌ برای پرداخت بدهی ۱۲۳ میلیارد دلاری خود که بزرگ‌ترین بدهی نفتی در صنعت نفت به شمار می‌رود، قصد دارد در سال جدید میلادی ۱/ ۱۵ میلیارد و تا دو سال آینده نیز ۵/ ۱۹ میلیارد دلار از دارایی‌های خود را به فروش برساند، تصمیمی که با رشد قیمت نفت منجر به فروش این دارایی‌ها و کوچک‌تر شدن این شرکت دولتی از یک سو و رشد شرکت‌های سرمایه‌گذار از سوی دیگر خواهد شد. به این ترتیب با توجه به امیدواری نسبت به اجرای توافق اوپک و باقی ماندن قیمت نفت بالای ۵۵ دلار در هر بشکه در سال ۲۰۱۷، نشانه‌های بازگشت شرکت‌های بزرگ نفتی به عرصه سرمایه‌گذاری در حوزه نفت و گاز بعد از دو سال بروز پیدا کرده است. با این حال باید دید الگوی توتال و بی‌پی و پیشدستی آنان برای ورود به مناطقی که نفت ارزان تولید می‌کنند، چه زمانی دیگر شرکت‌های نفتی را برای ورود به عرصه سرمایه‌گذاری ترغیب خواهد کرد؟