گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: بهای نفت در هفته گذشته در پی انتشار برخی آمار و برآورد کاهشی از تولید نفت شیل در مسیر افزایشی قرار گرفت، به‌طوری‌که نفت خام آمریکا بیشترین رشد هفتگی خود از ماه اوت را به ثبت رساند. برخی کارشناسان با توجه به توافق عربستان و روسیه و برنامه تشکیل جلسه در ماه مارس بین کشورهای عضو و غیر عضو اوپک، بر این باورند که رشد قیمت نفت در کوتاه‌مدت ادامه خواهد یافت یا حداقل در سطح کنونی نوسان خواهد کرد. این در حالی است که بانک‌های سرمایه‌گذاری نظری خلاف این دارند و برای ششمین ماه متوالی برآورد خود از بهای نفت را کاهش داده‌اند. بر اساس گزارش وال استریت ژورنال، 13 بانک سرمایه‌گذاری در سراسر جهان به‌طور میانگین قیمت 39 دلار را برای نفت برنت در سال جاری میلادی پیش‌بینی و اعلام کردند که قیمت نفت کندتر از آنچه پیش‌ از این پیش‌بینی می‌کردند رشد خواهد کرد.

رشد 11 درصدی هفتگی قیمت‌ نفت

با وجود افت قیمت نفت در روز جمعه، آخرین روز معاملاتی در بازارهای جهانی، بهای این کالا رشد هفتگی را به ثبت رساند. در این هفته بهای نفت در پی کاهش تعداد دکل‌ها در ایالات متحده و برآورد کاهش بیشتر تولید نفت در این کشور از سوی آژانس بین‌المللی انرژی و از سوی دیگر توافق چهار کشور بزرگ تولیدکننده نفت برای تشکیل جلسه‌ای در ماه مارس برای تثبیت سطح تولید در مقدار ژانویه گذشته، افزایش یافت. نفت برنت در این هفته رشد ۶ درصدی را به ثبت رساند و به ۱/ ۳۵ دلار برای هر بشکه رسید. اما نفت خام آمریکا افزایش قیمت بیشتری را تجربه کرد که بیشترین رشد هفتگی از ماه اوت بود، این نفت شاخص در بازار نیویورک با رشد ۱۱ درصدی در هفته گذشته روز جمعه ۷۸/ ۳۲ دلار به فروش رسید. اما روز جمعه قیمت‌ها اندکی کاهش یافت. به گفته کارشناسان نفتی، معامله‌گران با فروش این کالا در روز جمعه سعی کردند سودی را که از افزایش قیمت در دیگر روزهای هفته کسب کرده بودند، ذخیره کنند.

هفته گذشته آماری که از صنعت نفت آمریکا منتشر کرد سیگنال رشد قیمت را به بازار مخابره می‌کرد. در واقع هرچند بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، حجم ذخایر نفت این کشور بیش از ۵/ ۳ میلیون بشکه افزایش یافته بود اما این گزارش همزمان از کاهش حجم ذخایر بنزین این کشور خبر می‌داد که نشان از افزایش تقاضای بنزین داشت. از سوی دیگر تعداد دکل‌های حفاری فعال در میادین نفتی آمریکا برای دهمین هفته پیاپی کاهش یافت. به گزارش موسسه بیکر هیوز، تعداد دکل‌های فعال در میادین نفتی آمریکا ۱۳ عدد کاهش یافت و به ۴۰۰ دکل رسید. این کمترین سطح از دسامبر ۲۰۰۹ تاکنون محسوب می‌شود.

در این بین اخبار ضد و نقیضی از عراق و نیجریه درباره خط لوله انتقال نفت این کشورها در روز جمعه منتشر شد که بر افزایش قیمت نفت اثر‌گذار بود. برخی منابع اعلام کردند که خط لوله انتقال نفت کردستان عراق دچار مشکل شده است، این خبر درخصوص نیجریه نیز منتشر شد. برخی برآوردها از کاهش ۸۰۰ هزار بشکه‌ای عرضه از سوی این دو کشور در دو هفته آینده خبر می‌دهند که از سوی مقامات کردستان رد شد. کارشناسان در صورت درست بودن این اتفاق، کاهش ۸۰۰ هزار بشکه‌ای تولید روزانه به‌مدت دو هفته می‌تواند افزایش عرضه‌ای که از سوی ایران در یک ماه اخیر اعمال شده است را جبران کند.

برخی معامله‌گران بر این باورند که نفت در کوتاه‌مدت قدری افزایش می‌یابد یا حداقل در حالت نوسانی و ناپایدار(volatile) باقی می‌ماند. هانس ون کلیف، اقتصاددان ارشد انرژی در ABN AMRO آمستردام، درخصوص روزهای آتی بازار نفت به رویترز گفت: رسیدن بهای برنت به بالای ۲۵/ ۳۶ دلار نشان می‌دهد از لحاظ تکنیکال این کالا در روزهای آتی رشد خواهد کرد. جفری گراسمن، معامله‌گر در کارگزاری BRG نیویورک، نیز گفته است انتظار دارد نفت خام آمریکا در ماه مارس به بیش از ۴۰ دلار بر بشکه برسد. بانک سرمایه‌گذاری جفریز نیز با اشاره به قیمت‌های ناپایدار فعلی اعلام کرد: کاهش تولید تولیدکنندگان غیر اوپک احتمال رشد قیمت‌ها در نیمه دوم ۲۰۱۶ را افزایش داده است.


بد‌بینی به رشد قیمت نفت

با وجود رشد اخیر بهای نفت و برخی برآوردهای مثبت از قیمت این کالا در ماه‌های آینده اما همچنان به نظر می‌رسد نسبت به آینده این کالا بدبینی‌هایی نیز وجود دارد. وال استریت ژورنال در گزارشی نتیجه نظر‌سنجی از 13 بانک‌ بزرگ سرمایه‌گذاری را منتشر کرد. بر اساس این گزارش، این بانک‌ها و موسسات مالی پیش‌بینی خود را از بهای نفت در سال جاری میلادی نسبت به ماه پیش کاهش داده‌ و اعلام کرده‌اند که قیمت نفت آهسته‌تر از آنچه که پیش از این برآورد می‌کردند، افزایش خواهد یافت. بر اساس این گزارش، متوسط پیش‌بینی 13 بانک سرمایه‌گذاری از بهای نفت برنت در سال 2016 حدود 39 دلاردر هر بشکه بوده که نسبت به پیش‌بینی این موسسات در ماه ژانویه 11 دلار کمتر است. همچنین میانگین بهای نفت وست تگزاس اینترمدیت(نفت شاخص در ایالات متحده) برآورد شده توسط این بانک‌ها 38 دلار برای هر بشکه است که نسبت به برآورد قبلی 11 دلار کمتر است.

بانک‌ها از ماه اوت گذشته، یعنی برای 6 ماه متوالی مدام پیش‌بینی خود از بهای نفت را کاهش داده‌اند. در آن زمان پیش‌بینی می‌شد که نفت برنت در سال 2016 به قیمت‌های حدود 70 دلار بر بشکه باز خواهد گشت، اما در حال حاضر این موسسات برای سال 2018 برآورد 70 دلاری از قیمت نفت برنت دارند. یک کارشناس نفتی در بانک ING در این خصوص به وال استریت ژورنال گفته است که بهای نفت تا تابستان پیش‌رو حدود 30 دلار بر بشکه باقی خواهد ماند چراکه تولید نفت تولیدکنندگان آمریکایی همچنان در سطح بالایی قرار دارد و امیدی به بازگشت قیمت نفت تا تابستان نیست. همچنین بر اساس برآورد 13 بانک شرکت‌کننده در نظر‌سنجی وال استریت ژورنال، بهای نفت برنت در سه ماه اول سال جاری حدود 5/ 33 دلار بر بشکه خواهد بود که با روند افزایشی در سه ماه چهارم به 5/ 46 دلار خواهد رسید. این بانک‌ها همچنین پیش‌بینی کردند که بهای این نفت شاخص در سال 2017 به 55 دلار برسد.

بهای نفت در یک ماه گذشته نوسانات شدیدی را تجربه کرده است به‌طوری‌که شاخص CBOE نیز این مساله را نشان می‌دهد، شاخص CBOE در نمودار ویکس(vix) در ماه فوریه کاهش یافته است، با وجود این همچنان در سطح بالایی نسبت به سال قبل قرار دارد. این شاخص در ماه ژانویه به بیشترین مقدار خود از سال 2009 رسیده بود که در ماه فوریه قدری کاهش یافته است، شاخص CBOE در نمودار ویکس ناپایداری(Volatility) قیمت نفت در معاملات آتی را نشان می‌دهد که افزایش آن به معنای پیش‌بینی‌های متفاوت از بهای نفت بین معامله‌گران بازار است.

بر اساس گزارش وال استریت، نوسان قیمت نفت بعد از توافق روسیه و عربستان، از بزرگ‌ترین‌ تولیدکنندگان نفت جهان افزایش یافته است. در واقع این دو کشور در اواسط فوریه با یکدیگر توافق کردند که در صورت همکاری دیگر تولیدکنندگان عمده نفت تولید نفت خود را در سطح ماه ژانویه نگه دارند، با وجود این به نظر نمی‌رسد دیگر اعضا از این تصمیم چندان استقبال کنند. وزیر نفت ایران در آخرین اظهارات خود ایده توقف تولید در ماه ژانویه را «مضحک» خواند. علاوه بر ایران، عراق و لیبی نیز مایل به همکاری با روسیه و عربستان نیستند. در سمت تقاضا نیز، چین همچنان بزرگ‌ترین‌ نگرانی معامله‌گران نفت است، چین با مصرف 12 درصد از نفت تولید‌شده در جهان بعد از آمریکا جایگاه دومین مصرف‌کننده بزرگ جهان را به خود اختصاص داده است. اما از ابتدای سال جاری میلادی همه داده‌های اقتصادی از این کشور نشان از کاهش تقاضا دارد. وال استریت ژورنال در ادامه این گزارش می‌نویسد، میزان تقاضای نفت خام چین در ماه ژانویه 6/ 4 درصد کاهش یافته و این آمار موجب ترس و نگرانی معامله‌گران نفت شده است.

نفت ارزان همیشه وعده سود بیشتر برای مصرف‌کنندگان این کالا و همچنین برای کسب و کار جهانی را به همراه داشته، اما این بار این اتفاق فقط دردسر بیشتری برای بسیاری از آنها ایجاد کرده است. در واقع در این شرایط بانک‌های مرکزی مجبور به مبارزاتی سخت برای جلوگیری از افت بیشتر تورم در کشورهای خود شده‌اند و همچنین اقتصادهای نفتی مثل روسیه و کانادا را به درد‌سر انداخته است. دامنه افت قیمت نفت همچنین به سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت رسیده است و بر اساس آمار منتشر‌شده توسط آژانس، حجم سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت در سال 2015 حدود 25 درصد کاهش یافته که این مقدار در سال جاری نیز مجددا افت خواهد کرد. بر اساس گزارش آژانس، حجم سرمایه‌گذاری‌ها امسال نیز 17 درصد افت خواهد کرد.

هرچند که کاهش سرمایه‌گذاری‌ها قاعدتا باید منجر به کاهش عرضه نفت شود اما در کوتاه‌مدت بر عرضه نفت تاثیر نخواهد گذاشت و مازاد عرضه در بازار باقی خواهد ماند. سال گذشته مازاد عرضه به دو میلیون بشکه در روز بالغ می‌شد و هرچند امسال این مقدار کاهش یافته است اما براساس برآوردهای آژانس، تا سال 2017 مازاد عرضه در بازار نفت از بین نخواهد رفت. این موضوع تا حدود زیادی به انعطاف‌پذیری تولید نفت آمریکا باز می‌گردد، تعداد دکل‌ها در ایالات متحده طی یک سال گذشته حدود 70 درصد کاهش یافته است؛ با این وجود تولید این کشور از پیک آن (7/ 9 میلیون بشکه در روز) چندان کاهش نیافته و همچنان بالای 9 میلیون بشکه در روز است. آژانس در این خصوص اعلام کرد که اگر ما شاهد کاهش تولید کشورهای غیر‌عضو اوپک بیشتر از حد قابل انتظار باشیم یا اینکه جهش بزرگی در میزان تقاضا را ببینیم باز امکان رشد قابل توجه قیمت نفت در کوتاه‌مدت اندک است.

چشم‌انداز تیره نفت از دوربین13بانک بین‌المللی