بخش معدن برای توسعه خود و بهره‌برداری از ذخایری که در اختیار دارد علاوه‌بر تامین سرمایه، بازار هدف و زیرساخت‌ها، نیازمند نیروی انسانی متخصصی است که باید آن را از اصلی‌ترین رکن‌های این توسعه دانست.

در حال‌حاضر ورود به رشته‌های معدنی و زمین‌شناسی با کاهش همراه شده‌ و تامین نیروی انسانی را به چالش جدی در سال‌های پیش‌رو تبدیل‌کرده است؛ این در حالی است که بخشی دیگر از نیروهای متخصص حاضر در بخش معدن نیز از مسیر مهاجرت وارد بخش معدن کشورهای دیگر شده‌اند، در نتیجه شرایط بخش معدن در سال‌های پیش‌رو می‌تواند با چالش‌های جدی‌ مواجه شود.

متاسفانه در۱۰ سال‌اخیر تعداد دانشجویان زمین‌شناسی با افت ۵۴‌درصدی همراه شدند که می‌تواند زنگ خطر را برای این موضوع به‌صدا دربیاورد. حوزه زمین‌شناسی و فعالیت‌های اکتشافی پایه توسعه بخش معدن است و هر نوع غفلتی در این بخش می‌تواند آسیب را زنجیروار به حلقه‌های بعدی وارد کند.

ادامه‌دار‌شدن این موضوع چه تاثیری بر بخش معدن خواهد داشت؟

کاهش نیروی انسانی متخصص نه‌تنها می‌تواند شناسایی، بهره‌برداری و تولید در بخش معدن را تحت‌تاثیر قرار دهد، بلکه می‌تواند هزینه‌های فعالیت این بخش را افزایش دهد.

بدون‌شک بخش معدن برای تامین نیاز خود باید به سراغ نیروهای متخصص در کشورهای دیگر رفته و واردات خدمات فنی و مهندسی را در دستور کار قرار دهد؛ این در حالی است که تامین ارز در حوزه‌های مختلف با مشکل همراه است اما بخش معدن برای تامین نیروی انسانی خود باید به سراغ نیروهای کشورهای دیگر رفته و در این زمینه سرمایه‌گذاری کند.

شاید عبور از بحران نیروی انسانی نیازمند همکاری‌های دو‌جانبه بین بخش معدن و دانشگاه‌ها و مراکزی علمی باشد تا با پیوند هرچه بیشتر این دو و ایجاد مشوق‌های مختلف بتواند نیروی انسانی متخصص را در این بخش به‌کار بگیرد.

این موضوع عزم جدی را می‌طلبد که بی‌توجهی به آن و عدم‌رسیدگی در زمان مناسب، منجر به فرصت‌سوزی و صرف هزینه بیشتر خواهدشد.

 نمونه‌ای از این موضوع را می‌توان در موضوع بومی‌سازی مشاهده کرد. زمانی‌که کشور با مشکل تامین ارز مواجه بود و تحریم‌ها واردات تکنولوژی و قطعات را با چالش زمان و هزینه مواجه کرده‌بود، نهضت بومی‌سازی توانست به کمک بخش معدن و صنایع معدنی آمده و علاوه‌بر تامین نیاز واحدها، منجر به اشتغال‌زایی در راستای همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان شود.

درواقع امروز بخش معدن می‌تواند با ایجاد مشوق‌های مختلف فارغ‌التحصیلان رشته‌های معدنی و زمین‌شناسی را جذب این حوزه کرده و نیاز خود را تامین کند، اما در سویی دیگر دانشگاه‌ها نیز باید در تربیت نیروی متخصص به سمت انجام فعالیت‌های عملی و نیاز روز صنایع بروند.

امروز بخش معدن دنیا در حال حرکت به سمت معدن‌کاری هوشمند است تا بتواند هزینه‌های تولید را کاهش و بهره‌وری در این بخش را افزایش دهد، اما بخش معدن ایران با وجود عقب‌ماندگی چند‌ساله در حوزه اکتشافات که حالا باید آن را به موازات هوشمندسازی پیش ببرد، در حال ورود به بحران دیگری به‌نام نیروی انسانی متخصص است.

نبود نگاه بلندمدت و ایجاد بستر‌های لازم برای توسعه هرچه بیشتر در بخش معدن امروز توانسته بخشی که می‌تواند پابه‌پای صنعت نفت برای کشور درآمدزایی داشته‌باشد را با چالش‌هایی از جمله نیروی انسانی متخصص وارد کند که حالا برای جبران بخشی از آن شاهد همکاری با کشور روسیه هستیم.

امروز سازمان زمین‌شناسی به‌دنبال همکاری مشترک با کشور روسیه است تا بتواند نیروی‌های فعال در حوزه زمین‌شناسی را آموزش دهد.

این موضوع در صورت ادامه‌دار‌شدن می‌تواند به همکاری با دیگر کشورها هم ختم شود.

درنتیجه امروز ضروری است تا بخش معدن و دانشگاه بیش از هر زمان دیگری به یکدیگر نزدیک شده و بتوانند برای حل این چالش پیش از رسیدن به نقطه بحرانی راهکاری پیدا کنند.