علم و فن در مدیریت امروز جهان

ترجمه سیمین راد

تغییرات گسترده علوم و فنون مهم‌ترین تفاوت‌های جهان در دهه‌های اخیر را رقم زده‌اند. جهان دارد عوض می‌شود و با سرعتی باورنکردنی به پیشرفت‌های نوین دست می‌یابد. هر روز با علوم و فنون نوظهوری از طریق رسانه‌ها آشنا می‌شویم. فنون مدیریت نیز یکی از جدیدترین علوم دانشگاهی و آموزشی است. امروزه اگر می‌خواهیم سیستم‌های مدیریتی نوینی ایجاد کنیم و شیوه‌های گردش اطلاعات و تصمیم‌گیری را تغییر دهیم، باید گذشته را رها کنیم و به سراغ همین علوم نوین برویم. اما این مدیریت جدید چیست؟ این مدیریت نوین را نه مدیریت اطلاعات یا داده‌ها، بلکه مدیریت دانش می‌نامند. اگر بخواهیم بدانیم که چگونه نیازهای آموزشی حجم زیادی از نیروی کار شاغل در شرکت‌ها مورد سنجش قرار می‌گیرد، به این واقعیت دست می‌یابیم که برای تدوین وطراحی برنامه‌هایی سالم، ثمربخش، و کارآ باید اطلاعاتی جامع و دقیق در مورد نیاز‌های مدیریتی و شرکتی تهیه کنیم. اهداف کار باید مشخص و مراحل آن باید معین باشند. تشخیص حیطه گسترده‌ای از اهداف می‌تواند آنها را بر حسب اهمیت‌شان طبقه‌بندی کند. همچنین بررسی شکاف‌های بین وضع موجود و وضع مطلوب و در نتیجه تعیین اولویت‌ها برای تصمیم‌گیری از مباحث بسیار مهم مدیریت دانش است.

در عصر تغییرات دائم تنها کسانی را می‌توان وارثان آینده نامید که خوب آموزش ببیند، یاد بگیرند، قوی شوند و بتوانند دست به ارزیابی وضعیت‌های اقتصادی بزنند. امروزه هر مدیری باید یک ارزیاب موفق باشد. مدیریت‌های قدیمی خود را برای زندگی در دنیایی مجهز کرده‌اند که دیگر وجود ندارد. مدیریت نوین کاری به جهان‌های باطل قدیمی ندارد. اکنون ادامه حیات شرکت‌ها مستلزم تغییر در نگرش مدیریتی آنها به جهان اقتصاد و مناسبات آن است. علوم و فنون اطلاعات اساسا یک تغییر کلی وجامع کرده‌اند. مدیران باید مهارت‌های لازم را کسب کنند و برای رسیدن به این هدف مهم ازعلوم و فنون روز کمک بگیرند. درآموزش علوم و فنون جدید دو عامل مهم وجود دارد: یک عامل نیازهای جامعه وتغییرات سیاسی، اقتصادی واجتماعی است که در بستر جامعه و میان مردم رخ می‌دهد؛ وعامل دیگر مسائل داخلی مثل کمبود فیزیکی، کارگاه، آزمایشگاه و غیره است که برنامه‌ریزان و مدیران باید به آنها توجه زیادی کنند. امروزه در بررسی فضای آموزشی تجهیزات و امکانات آموزشی این فضا به دودسته فضای آموزشی بسته (سنتی) و فضای آموزشی باز (نوین)

تقسیم می‌شوند.

مشتری شما می‌تواند فرد، شرکت، یا یک نهاد دولتی باشد. اختراع هر شرکت تولید ثروت نمی‌کند. علوم و فنون هنگامی به تولید ثروت منجر می‌شوند که یا تجاری شوند یا در مسیر تحقق استراتژیک یا عملیاتی یک شرکت به کار بسته شوند. در نتیجه با علوم و فنون به عنوان بذر اولیه تولید ثروت برخورد می‌شود. به نحوی که با پرورشی صحیح و محیطی مناسب، این بذر اولیه به درخت تنومندی تبدیل می‌شود. سایرعوامل مؤثر دیگر سبب حاصلخیز‌ی بیشتر محصول و برآوردن نیازهای آن محسوب می‌شوند. اما همه این نکات مستلزم مدیریتی آموزشی و دانشی است.

مدیریت علوم و فنون مدیران را در تلاش‌هایشان برای بهبود بهره‌وری کار، افزایش اثربخشی و تقویت جایگاه رقابتی یاری می‌رساند. این مدیریت در سطح ملی بیشتربرنقش سیاست‌های عمومی در پیشبرد علم و علوم و فنون متمرکزاست و تأثیرات کلی علوم و فنون برجامعه و به‌ویژه نقش آن در توسعه اقتصادی پایدار را مورد بحث قرار می‌دهد. مدیریت علوم و فنون درسطح ملی مقولاتی همچون تاثیرعلوم و فنون برسلامتی و ایمنی و پیامدهای زیست محیطی آن را دربرمی‌گیرد. سیاست‌های علوم و فنون در سطح دولت و سازمان در واقع چارچوبی برای استفاده از تغییرات علوم و فنون در جهت منافع جامعه و کارکنان سازمان هستند.

در مباحث مدیریت علوم و فنون تلاش می‌شود به سوالات زیر پاسخ داده شود: (الف) علوم و فنون چگونه خلق می‌شود؟ چگونه می‌توان آن رابرای ایجاد فرصت‌های کسب و کار به کاربست؟ چگونه می‌توان استراتژی علوم و فنون را با استراتژی کسب‌وکار یکپارچه کرد؟ چگونه می‌توان از علوم و فنون برای کسب مزیت رقابتی استفاده کرد؟

(ب) علوم و فنون چگونه می‌تواند انعطاف‌پذیری سیستم‌های تولیدی و خدماتی را بهبود بخشد؟ چگونه می‌توان سازمان‌هایی طراحی کرد که با تحولات علوم و فنون سازگار باشند؟ چه وقت باید به سراغ علوم و فنون رفت و چه وقت بایدآن را کنار نهاد؟

مدیران باید بتوانند پیامدهای علوم و فنون را برای کسب وکار خود پیش‌بینی کنند. مهم‌ترین دلایل توجه به مدیریت علوم و فنون در دنیای کنونی عبارتند از: سرعت گرفتن تحولات علوم و فنون، تغییر در قلمرو، تغییر در رقابت و شکل‌گیری بلوک‌های تجاری.

درنتیجه استفاده از علوم و فنون آموزشی مناسب، کارگاه آموزشی و ابزار‌ها و روش‌های مورد استفاده در برنامه‌های آموزشی سازمان مدیریت برای ایجاد جذابیت بیشتر و افزایش ضریب توسعه است ضمن اینکه موارد فوق، ابزار بسیار موثری در تثبیت مفاهیم و تمرینی برای به کارگیری آنها در حین عمل محسوب می‌شود.