هوتسا عسکری نسب

شبکه اجتماعی فیس‌بوک ظاهرا با هدف برقرای ارتباط بین دوستان در سال ۲۰۰۴ شروع به فعالیت کرد و اکنون پس از گذشت هفت سال، کاربران آن به ۸۰۰ میلیون نفر رسیده است. این شبکه با تصرف بسیاری از جنبه‌های زندگی شخصی و حرفه‌ای افراد به سرعت به پایگاه ارتباطاتی مهمی‌ در آینده تبدیل خواهد شد. این شبکه ارتباطاتی قابل دسترس و جدید، دارای جنبه‌های منفی فراوانی است. برای مثال کاربران پس از دیدن برخی از نظرات و واکنش افراد به یک پست، مضطرب و دچار ناراحتی می‌شوند. میزان رشد سریع فیس‌بوک و استفاده از امکانات جدیدتری مانند تازه‌ها، اخبار در بخش پوشش خبری و عکس در اندازه‌های بزرگ، تماما بر اشتراک مطالب توسط کاربران تمرکز دارند که همین امر رضایت نسبت به زندگی را در برخی از افراد تهدید می‌کند و کاهش می‌دهد.

بدیهی است که در پشت تمامی ‌این دوست داشتن‌ها، دیدگاه‌ها و اشتراک‌گذاری‌ها، احساس حسادت، اضطراب و در مواردی افسردگی هم دیده می‌شود. یک کاربر در مورد یکی از دوستان خود در فیس‌بوک می‌گوید: «هر چند او یکی از بهترین دوستان من است اما اصلا به مطالبی که به اشتراک می‌گذارد علاقه‌ای ندارم.» فرد دیگری هم معتقد است در حال حاضر استفاده از فیس‌بوک کار روزانه من است و به علت افزایش سریع امکانات جدید، اضطراب و نگرانی‌ام به واسطه گشت و گذار بیشتر در شبکه، بالاتر رفته است. در واقع این رسانه اجتماعی گسترده احساس خوشبختی را در زندگی شخصی و کاری افراد تغییر داده است. می‌توان به سه ضرر عمده در ارتباط با استفاده از فیس‌بوک اشاره کرد:

۱. ایجاد فضای مقایسه

از آنجایی که تشکیل پروفایل فیس‌بوک به عهده کاربران است آنها تمایل شدیدی نسبت به اشتراک گذاشتن نقاط عطف مهم و مثبت از زندگی خود دارند و از ذکر هر گونه نکات منفی و یکنواخت اجتناب می‌کنند. اشتراک پیشرفت‌هایی مانند «ترفیع شغلی یا خرید یک ماشین اسپرت جدید» را به بازگو کردن موارد یکنواخت زندگی روزانه یا طلاق‌های مخرب ترجیح می‌دهند که در نتیجه موجب ایجاد فرهنگ رقابت و مقایسه آنلاین در میان کاربران می‌شود. یکی از کاربران همچنین اظهار می‌کند به محض اینکه دوستان نزدیکش خبرهای خوبی به اشتراک می‌گذارند او هم به دلیل احساس رقابت شدید بلافاصله همین کار را انجام می‌دهد.

مقایسه خود با دیگران موجب احساس بدبختی می‌شود. «تام دی لانگ» نویسنده معروف، از فیس‌بوک به عنوان «دام مقایسه» یاد می‌کند. او می‌گوید: «با رواج استفاده از فیس‌بوک، میزان موفقیت افراد و دستیابی به آرزوها در زندگی شخصی دیگر چندان اهمیتی ندارد. کاربران به ارزیابی مجدد معیارهای موفقیت روی می‌آورند و با مقایسه زندگی شخصی با یک درصد از دوستان بسیار موفق خود، معیارهای غیر ممکن و دور از دسترسی را برای خود در نظر گرفته و در نتیجه بیش از گذشته احساس نا امیدی و شکست می‌کنند.»

۲. تقسیم زمان

جای تعجب نیست که استراتژی افقی فیس‌بوک، تشویق کاربران به استفاده مکرر از سیستم، آن هم به طرق مختلف است. کاربران مرتبا از محل کار، از طریق iPads در منزل و به هنگام خرید از طریق تلفن‌های هوشمند، سری به فیس‌بوک می‌زنند و این بدین معنا است که تعداد کثیری از مردم نسبت به محلی که هستند و کاری که انجام می‌دهند تمرکز کافی ندارند. برای مثال در یک جلسه خسته‌کننده هیات مدیره، به پیغام‌ها پاسخ می‌دهند، ساعت‌ها در ترافیک‌گیر کرده‌اند، پس می‌توانند از اخبار جدید مطلع شوند. یکی از کاربران می‌گوید: «به هنگام عبور از خیابان و در حال استفاده از فیس‌بوک، نزدیک بود تصادف کنم.»

گذشته از خطرات جدی و آسیب‌های فیزیکی احتمالی، انجام چندین کار به طور همزمان و تغییر از دنیای واقعی به مجازی نتایج منفی خواهد داشت. عدم قابلیت تولید یا فقدان بهره‌وری نتیجه عدم داشتن تمرکز و تغییر از انجام یک فعالیت به فعالیت دیگر است. دکتر «سریکومار راو»، نویسنده مشهور، معتقد است عدم تمرکز دائمی‌ منجر به بازده کم و بی‌کیفیت می‌شود که تاثیرات منفی فراوانی خواهد داشت.

۳. کاهش ‌ارتباطات نزدیک

در حال حاضر فیس‌بوک سهم عمده‌ای از ارتباطات (آنلاین) غیرمستقیم را بر عهده دارد و کاربران به جای ملاقات یکدیگر از روش ساده‌تری، که همان گپ زدن یا «چت» است، استفاده می‌کنند. استفاده از ویژگی‌های جدید مانند گفت‌وگو ویدئویی، به سرعت جایگزین مناسبی برای جلسات، ایجاد روابط و حتی گردهمایی‌های خانوادگی شده است. اما هر بار که تعاملات در فیس‌بوک با یک شیوه جدیدتر، جایگزین ارتباطاتی مانند دیدارهای شخصی، تماس تلفنی طولانی یا حتی ملاقات در رستوران می‌شود، مردم فرصت‌هایی را جهت ارتباط قوی‌تر (نسبت به ارتباط فیس‌بوکی) از دست می‌دهند. همانطور که فیس‌بوک به افزودن ویژگی‌های جدید به منظور ایجاد ارتباطات بیشتر و موثرتر آنلاین ادامه می‌دهد، مبارزه جهت حفظ و تقویت روابط در دنیای واقعی به مراتب دشوارتر خواهد شد که این اتفاق در بلند مدت به ضرر همه افراد جامعه خواهد بود.

بنابراین، آنچه می‌توان برای جلوگیری از این گرفتاری‌ها انجام داد، چیست؟ به طور کلی می‌دانیم که ترک استفاده از فیس‌بوک امکان پذیر نیست بنابراین می‌توان با انجام اقدامات لازم، الگوهای استفاده از شبکه را تغییر داد و به تقویت و ایجاد روابط در دنیای واقعی پرداخت. در این زمینه می‌توان از تاکتیک‌های مفیدی استفاده کرد. برای مثال به جای استفاده مکرر در طول روز، زمان معینی را به استفاده اختصاص دهید.

دوستان خود را به دقت انتخاب کنید تا از دست مزاحمت‌ها، شایعه‌پراکنی و کنجکاوی‌های بی‌‌جای همکاران و همچنین افرادی که با آنها قطع رابطه کرده‌اید در امان بمانید. زمان بیشتری را صرف ایجاد روابط حقیقی دوستانه کرده، فیس‌بوک را از تلفن هوشمند و آی پد خود حذف کنید و بکوشید ارتباط خود را با سیستم برای مدت زمان طولانی قطع کنید.

منبع: HBR