مناسبات فرهنگی جدید در ایران

گروه فرهنگ و هنر: مثل همه ارکان جامعه، حوزه فرهنگ ایران نیز در سال‌های گذشته تحت تاثیر شرایط اقتصادی حاکم بر کشور حرکت کرده و ‏به دنبال آن ارتباط فرهنگی ایران با دنیا کاهش یافته است. روند توافق هسته‌ای و اجرای برجام در ماه‌های اخیر بازارهای کشور را تحت تاثیر قرار داده و قرار است پای سرمایه‌گذاران خارجی را به کشور باز کند.

مدیران فرهنگی کشور هم معتقدند با گشایش قفل‌های سیاسی و اقتصادی؛‏وضعیت فرهنگی هم پر رونق‌تر می‌شود و تحولی در اقتصاد فرهنگ ایرانی به وجود می‌آید. حجت‌الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی معتقد است در حال حاضر مسابقه‏ای برای آمدن به ایران در حال شکل‏گیری است و این سفرها دوسویه خواهد شد و حتما بر فعالیت‏های فرهنگی ما اثرگذار خواهد بود. این مدیر سینمایی می‌گوید تمام دنیا به ارزش آثار هنری ایران آگاه هستند اما جو روانی تحریم مانع از همکاری فرهنگی آنان با ما می‏شد اما از این به بعد آزاد هستند که این همکاری‏ ها رخ دهد. حالا بعد از گذشت چند ماه از انجام توافق هسته‌ای و در شرایطی که هنوز لغو تحریم‌ها به مرحله اجرایی نرسیده است نخستین نشانه‌های تاثیر این اتفاق در بازار فرهنگ و هنر ایران ظاهر شده است. روز گذشته معاون اجرایی کمپانی قرن بیستم فاکس اعلام کرد اگر با تفاهم‏نامه هسته‏ای تحریم‏های غرب علیه ایران برداشته شود، ایران می‏تواند بازاری بزرگ برای استودیوهای آمریکایی باشد و از امارات هم پیشی بگیرد! این شاید اولین اظهار نظر رسمی یکی از کمپانی‌های مهم صنعت سینما در جهان درباره ارتباط با ایران به حساب بیاید.

حضور کمپانی معروف در ایران

به گزارش اسکرین دیلی، پل هیگینسون معاون اجرایی کمپانی فاکس قرن بیستم می‏گوید: تا آنجا که من می‏دانم ایران یک بازار بالقوه بسیار مهم با ۸۰ میلیون نفر جمعیت است و به همین دلیل به محض اینکه بتوانیم با این بازار ارتباط برقرار کنیم، این کار را خواهیم کرد ولی سوال اینجا است که آیا آنها به ما اجازه ورود خواهند داد؟ این را باید خودشان تصمیم بگیرند که چه کار می‏خواهند بکنند. ما در دسترس هستیم. ما می‏خواهیم در این بازار حضور داشته باشیم و می‏خواهیم ارتباط برقرار کنیم. ارتباط برقرار کردن درک کردن را بهبود می‏بخشد و ما می‏خواهیم آنجا تجارت کنیم. فکر می‏کنم اگر ما در ایران حضور داشته باشیم برای توسعه فیلم هم داخل و هم خارج از ایران مهم باشد. من نکته منفی‏ای نمی‏بینم.این مسوول اجرایی این سخنان را در حاشیه شام سالانه جشنواره بین‌المللی فیلم دبی (DIFF) کمپانی امپایر اینترنشنال که یک توزیع‏کننده فیلم است، مطرح کرد. امپایر اینترنشنال مستقر در بیروت و دبی که از قدیمی‏ترین کمپانی‏های سینمایی منطقه است، به مدت ۴۱ سال توزیع‏کننده رسمی فاکس در منطقه بوده و قراردادهای طولانی‏مدتی با آن دارد.هیگینسون همچنین گفته است که امپایر کار خارق‏العاده‏ای برای ما می‏کند و طلایه‏دار بازاریابی و اکتشاف در کارهای جدیدی است که می‏توان در صنعت فیلم انجام داد.

شرکت خاطره ساز

فاکس قرن‏ بیستم نام یکی از ۶ استودیوی فیلم‏سازی بزرگ آمریکا است که در سال ۱۹۳۵ تاسیس شده و در منطقه «سنچری سیتی» لس‏آنجلس در ایالت کالیفرنیای آمریکا قرار دارد. این کمپانی با مشکلات مالی تاسیس شد و با این حال توانست پس از مترو گلدن‌مایر و پارامونت به یکی از سودآورترین استودیوهای دوران خود تبدیل شود. ویلیام فاکس این کمپانی را با ادغام دو کمپانی که مدیریت آنها را در سال ۱۹۱۳ برعهده داشت بودند، ایجاد کرد. اولین استودیوی فیلمسازی کمپانی در «فورت لی، نیوجرسی» تاسیس شد. با معرفی تکنولوژی صدا، فاکس سریعا برای به‌دست آوردن تکنولوژی صدا روی فیلم حرکت کرد. سال بعد کمپانی فیلم‏های خودش را با صدا و موسیقی پخش کرد. این پروژه کمپانی تا سال ۱۹۶۳ ادامه داشت. اکنون کمپانی برای بزرگ‌تر شدن احتیاج به فضای بیشتری داشت و فاکس زمینی به مساحت ۲/ ۱ کیلومتر مربع را در غرب بورلی هیلز خریداری کرد و در آنجا ساختمان جدیدی را بنا کرد که بهترین استودیو مجهز تا کنون است. از سری فیلم‏های مشهور این کمپانی می‏توان به جنگ ستارگان، عصر یخبندان، جان‏سخت، طالع نحس و مردان ایکس اشاره کرد. از فیلم‌های تک و مشهور این کمپانی هم برای چند نمونه می‌توان به آقا و خانم اسمیت، آواتار یا انجمن نجیب زادگان عجیب اشاره کرد. سریال‏های مشهور این شبکه هم شامل انیمیشن سیمپسون‏ها، مرد خانواده (پدر فداکار) یا سریال ۲۴ هستند.

رابطه سینماگران ایرانی با شرکت‌های خارجی

حضور صنعتگران بزرگ سینمای جهان در ایران می‌تواند معادلات تازه‌ای را در وضعیت هنر هفتم ایران شکل بدهد. رونق اقتصادی در این عرصه مهم‌ترین ارمغان ورود شرکت‌های مشهور به فضای فرهنگی کشور خواهد بود.در سال‌های گذشته برخی از سینماگران ایرانی روابط خود را با شرکت‌های سینمایی جهان گسترش دادند و نتیجه این اقدام بسیار رضایت بخش بوده است. طعم گیلاس فیلم مینی مالیستی ایرانی ساخته عباس کیارستمی در سال ۱۹۹۷ میلادی بود که با همکاری یک شرکت فرانسوی تولید شد و توانست برنده نخل طلا در جشنواره کن در سال ۱۹۹۷ شود و جایزه بهترین فیلم خارجی، انجمن منتقدان فیلم بوستون را هم به‌دست بیاورد. «بچه‌های آسمان» ساخته مجید مجیدی هم یکی دیگر از مهم‌ترین فیلم‌های ایرانی است که پخش آن را یک شرکت مهم خارجی برعهده داشت و در سال ۱۹۹۸ به‏عنوان یکی از ۵ نامزد نهایی جایزه بهترین فیلم خارجی اسکار برگزیده شد. در جشنواره بین‏المللی فیلم سنگاپور و جشنواره بین‏المللی فیلم ورشو در سال ۱۹۹۹ هم به عنوان بهترین فیلم انتخاب شد.

اما فیلم« جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی با پخش شرکت سونی پیکچرز در سال ۲۰۱۲ بیش از ۵۰ جایزه جهانی را ازآنِ خود کرد که مهم‌ترین آنها جایزه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی‏زبان، گلدن گلوب و خرس طلایی جشنواره فیلم برلین بوده است. تجربه موفق همکاری فرهادی با شرکت‌های خارجی حتی باعث شد او فیلم «گذشته» را در فرانسه و با تهیه‌کنندگی الکساندر مالت-گای جلوی دوربین ببرد و توزیع آن راهم بر عهده ممنتو فیلم پروداکشن بگذارد. از یکسو یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در سال‌های تحریم گریبان سینمای ایران را گرفته است ماجرای پخش فیلم خارجی در سینماها همزمان با اکران فیلم‌های ایرانی است. هرچند این موضوع موافقان و مخالفان زیادی داشته است اما به نظر می‌رسد با شکل‌گیری روابط گسترده مناسبات تازه‌ای در این عرصه شکل بگیرد.