دست‌های پنهان اکران

تعدادی از پخش‌کنندگان سینمای ایران با هزینه کردن درآمدشان در حوزه‌هایی خارج از سینما و فیلمسازی با کسب درآمد مضاعف به چرخه اقتصادی سینما لطمه می‌زنند. به گزارش مهر، آنچه این روزها در سینمای ایران از «تولید ایده تا اکران» بیش از پیش شاید تعیین کننده باشد به جرأت می‌توان گفت نه کارگردان است و نه فیلمنامه‌نویس و نه تهیه‌کننده. البته بحث تهیه‌کننده تا حدودی از این جمع جدا می‌شود چرا که در حلقه‌های اکران، تهیه‌کننده گاهی در موقعیتی قرار می‌گیرد که بنا بر ویژگی‌های متمایز از سایر همکاران، نقش تعیین‌کننده‌ای در اکران دارد.بنابر این گزارش، در میان حلقه‌های به هم پیوسته اکران، این روزها پخش‌کننده‌های سینما نقش تعیین‌کننده‌ای در اکران فیلم‌های سینمایی دارند. چه بسا که پخش‌کننده‌هایی در سینمای ایران وجود دارند که در سال فرصت یک اکران هم پیدا نمی‌کنند و پخش‌کننده‌هایی هم وجود دارند که با اکران همزمان چند فیلم، در گروه‌های محدود سینمایی جولان می‌دهند و برج‌سازی می‌کنند.در حال حاضر تعداد کل شبکه توزیع فیلم‌های سینمایی که حلقه بین تهیه‌کننده و پخش کننده را به هم متصل می‌کنند شاید به ۱۵ پخش‌کننده هم نرسد، اما از این میان شاید ۲ یا ۳ پخش‌کننده بیش از دیگران فعال بوده و سایرین به امور جاری روزانه خود می‌پردازند تا پخش فیلم که وظیفه اصلی آنها باشد! چرا که این افراد عموما به دلیل رقابت ناسالم در جریان پخش، چندان مشتری نداشته و تنها نظاره‌گر اکران هستند.

اما بررسی وضعیت این ۲ یا ۳ پخش‌کننده هم نشان می‌دهد که رقابت سنگین میان آنها در عقد قرارداد با تهیه‌کننده‌ها از یکسو و پخش‌کننده‌ها از سوی دیگر وجود دارد به‌گونه‌ای که فیلمسازان و تهیه‌کننده‌ها سرنوشت اکران فیلم خود و به نوعی بقای خود را در این عرصه در گرو چراغ سبز این پخش‌کننده‌ها می‌دانند!

اما نکته قابل توجه درباره این پخش‌کننده‌ها این است که گاه خود این پخش‌کننده‌ها تهیه‌کننده هم هستند. یعنی تهیه‌کننده بی‌واسطه با سینمادار وارد مذاکره شد تا فرصت از تهیه‌کنندگان مستقلی که این امتیاز را ندارند گرفته شود.این تهیه‌کننده پخش‌کننده‌ها یک امتیاز دیگر هم دارند. گاه برخی از آنها سالن سینمایی هم در اختیار دارند تا دیگر نیازی به مذاکره با سینمادار نباشد و فیلم پس از آماده شدن مستقیما راهی اکران شود. اما چند سالی است که به منظور جلوگیری از بی‌عدالتی در حوزه اکران، شورایی به عنوان شورای صنفی نمایش تعیین گردیده تا این شورا بر نحوه اکران فیلم‌ها نظارت کند.

نکته قابل توجه در این شورا این بود که سال‌ها بخشی از این شورا را همان پخش‌کننده، تهیه‌کننده و سینمادار تشکیل می‌دادند تا خود هم مجری باشند هم تولیدکننده و هم نظارت‌کننده!گاهی برخی از همین پخش‌کننده‌های با نفوذ، به طرقی ناسالم به عقد قرارداد با صاحبان فیلم می‌پردازند که این قضیه حتی بین پخش‌کننده و سینمادار هم اتفاق می‌افتد و در نهایت بسیاری از فیلم‌ها از دور اکران خارج می‌شوند.

محمد درمنش از فیلمسازان کشور در این زمینه و درباره وجود مافیای اکران چنین می‌گوید: «در هر جامعه وقتی از چیزی صحبت می‌شود زمینه فرهنگی، اجتماعی یا سیاسی دارد. در مورد وجود مافیای اکران اطلاع دارم بعضی پخش‌کننده‌ها برای جمع کردن فیلم‌ها در دفتر خود سوبسیدها و تخفیف‌هایی می‌دهند که غیرقانونی است، به هر حال فیلم‌ها را در اختیار می‌گیرند. در مقابل سینماداران که با این پخش‌کننده‌ها کار می‌کنند و به واسطه این فیلم‌ها درآمد به دست می‌آوردند باید به آنان کرنش کنند؛ این پخش‌کننده‌ها حالت قیم پیدا می‌کنند.او ادامه داد: «بعد از مدتی آن سینماداران که امکانات نداشتند و الان دارند، تیم پنهانی تشکیل می‌دهند که باقی دفاتر پخش، سینماهای ضعیف و برخی از کارگردانان را از دور حضور در این مسابقه محروم می‌کنند. وقتی این مدل ادامه پیدا می‌کند همان چند دفتر که به صورت کلان کار می‌کنند سال بعد قوی‌تر می‌شوند. البته خوشبختانه تمهیداتی اتخاذ شده که این وضعیت به شرایط اعتدال برگردد.»اسفبارتر اینکه یکی از این پخش‌کننده حتی با فیلم‌های ضعیف قرارداد می‌بست تا همزمان گروه‌های سینمایی را در اختیار داشته باشد و خود عمدا با شکست این فیلم‌ها در گیشه به رونق فیلم مورد نظر خود دست می‌یافت. حرکتی که با ورشکستگی صاحبان آن فیلم تبدیل می‌شد.