شـوک اسکـار به تـرامپ

دنیای اقتصاد: اسکار پرهیاهوی سال ۲۰۱۷ سرانجام به کار خود پایان داد و فیلم «فروشنده» از میان پنج نامزد بخش بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان توانست اسکار بهترین فیلم را از آن خود کند و افتخاری دیگر برای اصغر فرهادی و سینمای ایران فراهم آورد؛ اتفاقی که با وقایع اخیر چندان دور از انتظار نبود، هر چند برخی منتقدان آخرین فیلم این کارگردان را نقطه اوج آثارش نمی‌دانند اما چارچوب محکم و ساختار قوی فیلم به آن میزان حائز اهمیت بود که علاوه بر جایزه کن، بتواند آن را در رقابت با پنج فیلم برتر جهان، در اسکار جای دهد.

علاوه بر قابلیت‌های خود اثر، حاشیه‌های سیاسی و هوشمندی عوامل سازنده فیلم در مواجهه با این رویدادها، موجب شد در هفته‌های اخیر توجه جهانی و احتمالاً نظر داوران بیش از پیش به این فیلم جلب شود و شانس او را برای کسب این جایزه افزایش دهد. هیاهویی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری جدید آمریکا در نخستین روزهای کاری‌اش در کاخ سفید با وضع قانونی عجیب به راه انداخت، مشکلات بسیاری را برای بسیاری از هموطنانمان در این کشور در پی داشت که با اعتراض‌های وسیع داخل و خارج آمریکا مواجه شد. در ۲۷ ژانویه، وی فرمانی اجرایی امضا کرد که پذیرش مهاجران را به مدت ۱۲۰ روز به حال تعلیق درآورد و با اشاره به دغدغه‌های امنیتی در زمینه تروریسم، ورود شهروندان عراق، ایران، لیبی، سومالی، سودان، سوریه و یمن را به مدت ۹۰ روز ممنوع کرد، هر چند مدتی بعد دولت آمریکا تحت فشار افکار عمومی بخشی از فرمان را تعدیل کرد و چندین قاضی فدرال نیز احکامی صادر کردند که منجر به لغو بخش‌هایی از فرمان شد، با فاصله کمی پس از دستور ترامپ، پیش از اینکه شرایط هنرمندان برای شرکت در این رویداد از سوی برگزارکنندگان اسکار بررسی شود، ترانه علیدوستی بازیگر زن نقش اول این فیلم پیشدستی کرد و در گفت‌وگویی با نیویورک‌تایمز با قاطعیت عنوان کرد که در اعتراض به این موضوع در اسکار شرکت نمی‌کند؛ حتی اگر این ممنوعیت شامل رویدادهای فرهنگی نباشد.

در پی این تصمیم اصغر فرهادی اگرچه ابتدا قصد داشت در مراسم اسکار شرکت کند، اما پس از مدتی با صدور بیانیه‌ای گفت که ظاهرا این حضور با اما و اگرهایی مواجه شده است که به هیچ وجه برای وی قابل پذیرش نیست و حتی اگر برای سفرش استثنائی قائل شوند نیز در مراسم اسکار شرکت نخواهد کرد.این کارگردان نام آشنای سینمای جهان در بیانیه‌ای انوشه انصاری و فیروز نادری را به‌عنوان نماینده خود در این مراسم معرفی کرد.پس از این تصمیم موج حمایت‌های هنرمندان، اعضای آکادمی اسکار به‌ویژه رقبای او در بخش فیلم‌های غیر انگلیسی موجب شد، بسیاری از رسانه‌ها شانس این فیلم را برای برنده شدن با توجه به جو نژادپرستانه ایجاد شده از سوی رئیس‌جمهوری آمریکا در این مراسم زیاد بدانند. نگاه منتقدانه به سیاست‌های دولت جدید آن‌چنان بالا گرفت که سخنگوی کاخ‌سفید با لحنی که به نوعی دهن‌کجی شبیه بود عنوان کرد که ترامپ به دلیل میهمانی فرماندارها، وقت دیدن مراسم اسکار را ندارد.

ترامپ آچمز شد

سرانجام رای‌‌گیری‌ها انجام شد و در هشتاد و نهمین دوره جوایز اسکار جایزه بهترین فیلم خارجی زبان به فروشنده تعلق گرفت. فروشنده برای تصاحب این جایزه با رقبایی همچون تونی اردمن در رقابت بود. این دومین جایزه اسکار سینمای ایران و اصغر فرهادی است و این کارگردان توانست نام خود را در کنار اینگمار برگمن و فدریکو فلینی و آکیرا کوروساوا به‌عنوان چهارمین کسی که موفق شده دو بار بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان را ببرد ثبت کند. البته قبل از برپایی مراسم اتفاق مهم دیگری هم افتاد و میدان مشهور ترافالگار در قلب لندن، عصر روز یکشنبه شاهد استقبال گرم مردم از نمایش فیلم «فروشنده» اصغر فرهادی در هوایی سرد و ابری شد.این برنامه توسط صادق خان، شهردار لندن برای مخالفت با دستور دونالد ترامپ برای جلوگیری از سفر اتباع هفت کشور به خاک آمریکا صورت گرفته بود و در واقع همه چیز فراهم بود تا نام ایران یک بار دیگر در مراسم اسکار طنین انداز شود.آکادمی اسکار با انتخاب فیلم «فروشنده» به‌عنوان برنده بهترین فیلم خارجی اسکار به نوعی دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا را آچمز کرد و موج دیگری از فشار‌ها را شکل داد.

بیانیه فرهادی

بعد از اعلام نام فرهادی به‌عنوان برنده اسکار انوشه انصاری و فیروز نادری روی صحنه رفتند و انصاری بیانیه کارگردان اسکاری ایران را خواند.در متن این بیانیه آمده است: «افتخار بزرگی‌ است که برای دومین بار این جایزه با ارزش را دریافت می‌کنم. از اعضای آکادمی، گروهم در ایران، تهیه‌کننده‌ام الکساندر ماله‌گی و پخش‌کنندگانم کوهن مدیا و آمازون تشکر می‌کنم. همچنین سپاسگزارم از همبستگی دیگر کاندیداهای بهترین فیلم خارجی. متاسفم که امشب در کنار شما نیستم، من به احترام مردم کشورم و ۶ کشور دیگر که با قانون غیرانسانی منع ورود مهاجران مورد بی‌احترامی واقع شدند به آمریکا نیامدم. تقسیم‌بندی جهان به ما و دشمنان ما توسط سیاستمداران افراطی، باعث ترس می‌شود، ترسی که توجیهی‌ است دروغین برای خشونت‌ها و جنگ‌ها. جنگ‌هایی که مانع بزرگی بوده‌اند برای رسیدن به دموکراسی و رعایت حقوق بشر در کشورهایی که مورد تهاجم واقع شده‌اند.

سینماگران می‌توانند با چرخش دوربین‌هایشان به مشترکات انسانی، کلیشه‌هایی را که از ملیت‌ها و ادیان مختلف ساخته شده است بشکنند و زمینه‌ همدردی و به دنبال آن همبستگی مردمان جهان را فراهم کنند. همدردی چیزی ا‌ست که ما امروز بیشتر از هر زمان به آن نیازمندیم.» انوشه انصاری که به‌عنوان نماینده فرهادی در اسکار حضور داشت نیز در پشت صحنه این مراسم عنوان کرد که فرهادی از حضور در مراسم خودداری کرد تا همبستگی خود را با دیگر مردمی که از سفر آنها ممانعت‌شده ابراز کند. او افزود: شالی که بر تن دارم نقشه مشهد از فضا است و عکسی فضایی از مشهد است؛ به این جهت که زادگاهم مشهد است، دوست داشتم این شال را به نمایندگی از تمام ایران بر تن کنم. فیروز نادری، محقق ناسا نیز در این‌باره گفت: «برای آنهایی که به فضا سفر می‌کنند و از زمین دور می‌شوند دریافت مفهوم بی مرزی بسیار بهتر صورت می‌گیرد. اگر از زمین دور شوید، همه زمین زیبا را یک جا می‌بینید.»وی با تجلیل از فرهادی گفت: «وقتی می‌خواهی سر اصولت بایستی مجبور به انتخاب‌های سخت می‌شوی و او هم همین کار را کرد.»

بازتاب دومین اسکار «فرهادی» در رسانه‌های جهان

شاید به دلیل اتفاقاتی که بعد از روی کار آمدن ترامپ شکل گرفت، اسکار فیلم خارجی بیشتر از اسکار فیلم انگلیسی مورد توجه قرار گرفت و بعد از اعلام نام فرهادی تمامی رسانه‌های معتبر دنیا به تحلیل این جایزه پرداختند. در همین رابطه شیکاگو تریبیون نوشت اصغر فرهادی که در جوایز اسکار غایب بود و با «فروشنده» جایزه بُرد، خواستار همدلی شد. این نشریه خبری در ادامه به زیرساخت سیاسی که بر اعطای جایزه بهترین فیلم خارجی اسکار به «فروشنده» تاثیر گذاشت، اشاره کرد و سپس از «انوشه انصاری» فضانورد زن ایرانی که به نمایندگی از «فرهادی» سخنرانی او را در مراسم اسکار خواند، نام برد.در این خبر همچنین از «فیروز نادری» از مدیران سابق ناسا که به همراه «انصاری» جایزه «فرهادی» را دریافت کرده نام برده شده است. همچنین تیتر روزنامه «ایندیپندنت» چنین‌بود: وقتی «فروشنده» اسکار بهترین فیلم خارجی را برد، «اصغر فرهادی» قانون ضدمهاجر «ترامپ» را هدف قرار داد.

این روزنامه در گزارشی نوشت فیلم‌ساز ایرانی پس از وضع این قانون از سوی رئیس‌جمهوری، مراسم اسکار را بایکوت کرد. «لس‌آنجلس‌تایمز» که پیش از این با تیتری کنایه‌آمیز به توییت‌های دونالد ترامپ اشاره کرده بود برنده شدن دوباره کارگردان ایرانی را تیتر کرد. همچنین مجله «پیپل» هم نوشت کارگردان ایرانی که در مراسم اسکار شرکت نکرد، در سخنرانی دریافت جایزه‌اش قانون «غیرانسانی» ضدمهاجر «ترامپ» را مورد هجمه قرار داد. این نشریه همچنین کلیپی را درباره علت عدم حضور «فرهادی» در مراسم اسکار ۲۰۱۷ تهیه و منتشر کرد. «فیگارو»،‌ «گاردین»، «واشنگتن اگزماینر»، «اسلیت مگزین»، «نیوز ۱۸»، «تی‌وی گاید»، «یوروپ ۱»، «پاریسین»، «پرمیر» و «رادیو لوکزامبورگ» از دیگر رسانه‌های معتبر جهان بودند که کسب اسکار بهترین فیلم خارجی از سوی «فرهادی» را تیتر کردند.

اشتباه عجیب و عذرخواهی اسکار

اسکار ۲۰۱۷ را باید یکی از پرحاشیه‌ترین دوره‌های این جایزه نامید که سایه‌های آن روی مراسم هم گسترده شد و اتفاقات عجیبی را رقم زدند. در همین رابطه می‌توان معرفی اشتباه فیلم برنده و حاضر شدن عوامل فیلم و ابراز احساساتشان را یکی از خنده‌دارترین اتفاقات تاریخ این رویداد دانست. هنگامی که برنده مهم‌ترین جایزه مراسم اسکار اعلام شد، همه نام «لالالند» را شنیدند و عوامل این فیلم برای دریافت اسکار روی صحنه حاضر شدند و یکی یکی مجسمه‌های طلایی اسکار را دریافت کردند؛ اما خیلی زود مشخص شد که باید این جایزه را به عوامل «مهتاب» تحویل دهند. وارن بیتی و فی داناوی برای معرفی برنده برترین جایزه اسکار هشتادونهم روی صحنه حاضر شدند و بیتی به اشتباه «لالا لند» را به‌عنوان برنده جایزه اعلام کرد.در همین رابطه روز گذشته آکادمی اسکار با انتشار بیانیه‌ای از اشتباه پیش آمده در زمان معرفی برنده شاخه بهترین فیلم عذرخواهی کرد. کمپانی «پرایس واتر هاوس کوپرز» که برگزار‌کننده اصلی مراسم اسکار است با انتشار بیانیه‌ای نوشت: «صادقانه از سازندگان دو فیلم «مهتاب»، «لالا لند» و همچنین «وارن بیتی» و «فی داناوی» (اعطا کنندگان جایزه) برای اشتباه پیش‌آمده در هنگام معرفی برنده اسکار بهترین فیلم عذرخواهی می‌کنیم. اعطا کنندگان این جایزه پاکتی اشتباه را برای معرفی برنده این شاخه دریافت کرده بودند و زمانی که متوجه این اشتباه شدیم، فورا آن را تصحیح کردیم. در حال حاضر مشغول بررسی چگونگی رخ دادن این اتفاق هستیم و از این اتفاق عمیقا افسوس می‌خوریم.»

برندگان جایزه اسکار 2017

در هشتاد و نهمین دوره جایزه اسکار فیلم «مهتاب» برنده بهترین فیلم شد. جایزه بهترین بازیگر زن نقش اصلی به «اما استون» برای بازی در «لالا‌لند» رسید. همچنین «کیسی افلک» برای ایفای نقش در فیلم «منچستر کنار دریا» به‌عنوان بهترین بازیگر نقش اول مرد و دمین شازل برای «لالالند» بهترین کارگردان شناخته شد. جایزه بهترین فیلمنامه اقتباسی نیز به فیلمنامه«مهتاب» نوشته بری جنکینز بر مبنای داستانی از تارل آلوین مکرینی رسید. نیز بهترین جوایز فیلمنامه غیراقتباسی به «منچستر کنار دریا» نوشته کنت لونرگان، بهترین ترانه به «شهر ستاره‌ها» از فیلم «لالا لند»، بهترین موسیقی به جاستین هورویتس برای «لالا لند»، بهترین فیلمبرداری به لینوس ساندگرن برای «لالا لند»، بهترین فیلم کوتاه زنده به «آواز بخوان» ساخته کریشتوف دآک و آنا اودواردی، بهترین مستند کوتاه به «کلاه سفیدها» ساخته اورلاندو فون آینزیدل و جوانا ناتاسگارا، بهترین تدوین به جان گیلبرت برای «هکساو ریج»، بهترین جلوه‌های تصویری به «کتاب جنگل»، بهترین طراحی صحنه به سندی رینولدز-واسکو، دیوید واسکو برای «لالا لند»، بهترین انیمیشن بلند به «زوتوپیا» ساخته بایرون هوارد، ریچ مور و کلارک اسپنسر، بهترین فیلم کوتاه انیمیشن «جوجه» ساخته آلن باریلارو و مارک سوندهایمر، بهترین بازیگر زن نقش مکمل به وایولا دیویس برای «حصارها»، بهترین صداگذاری به کوین اوکانل، اندی رایت، رابرت مکنزی و پیتر گریس برای «هکساو ریج»، بهترین تدوین صدا به سیلوین بلمار برای «ورود»، بهترین مستند بلند به «او.جی: ساخت آمریکا» ساخته ازرا ادلمان و کارولین واترلو، بهترین طراحی لباس به کالین آتوود برای «جانوران شگفت‌انگیز و زیستگاه آنها»، بهترین چهره‌پردازی و آرایش مو به آلساندرو برتولاتزی، جورجو گرگورینی و کریستوفر نلسن برای «جوخه خودکشی» و بهترین بازیگر مرد نقش مکمل به ماهرشالا علی برای «مهتاب» رسید.