سهم زیر هفت درصدی خودروهای خارجی در ایران

گروه خودرو: بازار ایران در شرایطی انواع و اقسام خودروهای داخلی و خارجی را در خود جای داده که طبق جدیدترین آمارها، ایران خودرو و سایپا در کنار هم بیشترین سهم را در آن دارند و سایر عرضه‌کنندگان خودرو کشور از سهمی بسیار اندک برخوردارند. بنابر آماری که شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران منتشر کرده، طی نیمه نخست امسال، ۴/۹۳ درصد از بازار خودرو ایران در اختیار آبی و نارنجی‌های «جاده مخصوص» قرار داشته است و با این حساب، سهم سایرین به کمتر از هفت درصد می‌رسد. این موضوع نشان می‌دهد با وجود حضور خودروسازان خارجی و تنوع نسبتا بالای محصول در بازار خودرو ایران، هنوز هم ایران خودرو و سایپا نبض بازار را در اختیار دارند. به عبارت بهتر، آمار موردنظر منعکس‌کننده وجود «انحصار رسمی» در بازار خودرو ایران است، چه آنکه به‌صورت «اسمی» ده‌ها مدل خودرو در این بازار به چشم می‌آید، اما چون سهم غول‌های جاده مخصوص بسیار بالاست، سایر عرضه‌کنندگان خودرو به کشور، با تیراژ بسیار پایینی روزگار می‌گذرانند. به اعتقاد کارشناسان، اگرچه در حال حاضر چندین شرکت خودروساز و واردکننده در بازار خودرو ایران فعالیت کرده و به عرضه انواع خودرو مشغول هستند، اما هیچ‌گاه رقابتی جدی و عادلانه میان آنها برقرار نبوده، زیرا شرکت‌های بخش خصوصی و واردکننده‌ها قدرت رقابت با ایران خودرو و سایپا را به «لحاظ تیراژ» نداشته و ندارند. در واقع، با وجود آنکه خودروهای وارداتی و بعضا مونتاژی‌ها از سطح کیفی بهتر و امکانات بیشتری نسبت به محصولات داخلی، برخوردار هستند، اما هیچ‌گاه تیراژ بالایی نداشته‌اند و معمولا نیز قیمت شان بالاتر بوده است. از همین رو، برگ برنده را همواره خودروسازان بزرگ کشور در اختیار داشته و توانسته‌اند انحصار خود را بر بازار حفظ کنند. گفته می‌شود در حال حاضر نزدیک به ۲۰ خودروساز مختلف در ایران وجود دارد و چندین شرکت نیز به واردات مشغول هستند، اما با این حال هنوز هم غول‌های جاده مخصوص، سلطان بازار خودرو کشور به‌شمار می‌روند. آن طور که در آمار شرکت بازرسی آمده است، ایران خودرویی‌ها با سهمی ۴/۵۲ درصدی، بزرگ‌ترین عرضه‌کننده خودرو در بازار کشور به‌شمار می‌روند و در نیمه نخست سال جاری، محصولاتی مانند سمند و تندر و رانا و پارس را راهی خیابان‌ها و جاده‌ها کرده‌اند. پس از ایران خودرو نیز گروه سایپا (شامل سایپا و پارس خودرو) توانسته با سهمی ۴۱ درصدی، دومین غول بازار خودرو ایران باشد. پراید، تیبا، مگان و تندر از جمله محصولات عرضه شده توسط سایپایی‌ها به بازار، در نیمه نخست امسال به حساب می‌آیند.

سهم چینی‌ها

در آماری که شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران منتشر کرده، نام شش شرکت عرضه‌کننده خودروهای چینی به چشم می‌آید و این در حالی است که سهم این چشم بادامی‌ها از بازار خودرو کشور از ۷/۵ درصد تجاوز نمی کند. هرچند سهم ۷/۵ درصدی به هیچ وجه قابل مقایسه با سهم ۴/۹۳ درصدی ایران خودرو و سایپا (سلاطین بازار خودرو) نیست، اما فعالان صنعت خودرو و برخی کارشناسان از همین سهم اندک نیز هراس داشته و معتقدند که نباید تا این حد نیز به چینی‌ها اجازه عرض اندام در بازار خودرو ایران داد. از نظر آنها، خودروهای چینی از سطح کیفی مناسبی برخوردار نبوده و برتری آنها نسبت به محصولات داخلی، بیشتر به دلیل دارا بودن امکانات و آپشن‌های بیشتر است.

این موضع فعالان صنعت خودرو و برخی کارشناسان، در حالی است که هم‌اکنون تقریبا همه خودروسازان بخش خصوصی کشور (در حوزه محصولات سواری)، خودروهای چینی به تولید می‌رسانند و مشتریان خاص خود را دارند. چینی‌ها تا قبل از اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و همچنین بروز بحران در «جاده مخصوص»، سهم چندانی از بازار خودرو کشور نداشتند، اما رفته رفته و چراغ خاموش، جای خود را باز کرده و حالا دیگر جزو لاینفک این بازار به حساب می‌آیند. به جز خودروسازان بخش خصوصی، برخی واردکنندگان نیز به سراغ خودروهای چینی رفته‌اند تا بدون آنکه خود را به دردسر تولید بیندازند، تجارتی پر سود و کم دردسر را به واسطه عرضه این خودروها در بازار ایران، تجربه کنند. با شرایط فعلی، به‌نظر می‌رسد چینی‌ها عزمی جدی برای ماندن در بازار ایران و توسعه فعالیت خود دارند و هیچ بعید نیست در آینده سهم خود را در این بازار افزایشی قابل توجه بدهند. در بین عرضه‌کنندگان خودروهای چینی اما بیشترین سهم را در نیمه نخست سال گذشته، «مدیران خودرو» در اختیار داشته است، شرکتی که محصولات چری چین را در ایران به فروش می‌رساند و در حال حاضر پرتیراژترین خودروساز بخش خصوصی کشور است. این شرکت طی نیمه نخست امسال خودروهای ام‌وی‌ام را در مدل‌های ۳۱۵، ۵۳۰، ۱۱۰ و X۳۳ به بازار ایران عرضه کرده تا سهمی ۷/۳ درصدی را در این بازار، به نام خود ثبت کند. این عدد نشان می‌دهد که در بین خودروسازان چینی، شرکت چری بیشترین سهم را در بازار ایران در اختیار دارد. پس از چری، اما این شرکت «لیفان» است که توانسته به دومین چینی بازار خودرو ایران تبدیل شود. محصولات این خودروساز چینی در ایران، توسط شرکت «کرمان موتور» عرضه می‌شود و در نیمه نخست امسال، خودروهای لیفان در مدل‌های ۶۲۰ و X۶۰ میهمان جاده‌های کشور بوده‌اند. کرمان موتور البته به جز لیفان، دو محصول به نام‌های «توجوی» و «J۵» را که متعلق به خودروسازی جک (JAC) چین هستند نیز روانه بازار ایران کرده تا در مجموع، سهمی ۵/۱ درصدی در این بازار داشته باشد. به جز لیفان و چری و جک، بازار ایران میزبان چند خودرو چینی دیگر نیز شده است، از جمله ولیکس، سابرینا و بسترن (B۵۰). در این بین، ولیکس که توسط «خودروسازان راین» عرضه می‌شود، طی نیمه نخست امسال تنها دو دهم درصد در بازار ایران سهم داشته و سابرینا نیز از سهمی یک دهم درصدی برخوردار است. سابرینا را شرکت «دیارخودرو» عرضه می‌کند، اما این خودرو در اصل متعلق به خودروسازی در چین به نام «بایک» (BAIC) است. از سابرینا که بگذریم، بسترن یا همان B۵۰ نیز که توسط «گروه بهمن» عرضه می‌شود، دیگر خودرو چینی بازار ایران به‌شمار می‌رود. هرچند شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، در اعلام سهم بازار «گروه بهمن»، سهم بسترن را در کنار مزدا۲ و مزدا۳، در کل یک دهم درصد اعلام کرده است، ولی با توجه به توقف تولید مزدا و رشد تولید بسترن، به‌نظر می‌رسد بخش اعظمی از این سهم یک دهم درصدی گروه بهمن را همین خودرو چینی تشکیل داده است. اما شرکت بازرسی نام خودروهای چینی وارداتی را نیز در لیست خود جای داده؛ به‌نحوی‌که مشخص شده خودروهای مدل «ام‌جی» یک دهم درصد در بازار خودرو ایران طی نیمه نخست امسال، نقش داشته‌اند. این خودرو توسط شرکت مدیاموتورز روانه بازار ایران شده و مدل‌های «ام‌جی‌۶» و «ام‌جی ۳۵۰» طی ۶‌ماه ابتدایی سال جاری، میهمان این بازار بوده‌اند. بازار ایران به جز ام جی، یک خودرو چینی دیگر به نام «جیلی» را نیز از راه «واردات محصول کامل» میهمان خود کرده که البته شرکت بازرسی در گزارش خود اطلاعاتی مبنی بر سهم این خودرو در بازار کشور، ارائه نداده است.

هیاهو برای سهم یک درصدی

با وجود هیاهویی که خودروسازان گاهی بر سر واردات خودرو به راه می‌اندازند، آمارهای شرکت بازرسی نشان می‌دهند سهم خودروهای خارجی در بازار ایران به حدود یک درصد می‌رسد. بر این اساس، طی نیمه نخست سال جاری، سهم خودروهای خارجی در بازار ایران، ۹ دهم درصد بوده که غالب آن در اختیار کره‌ای‌ها و ژاپنی‌ها قرار داشته است. هرچند شرکت بازرسی در گزارش خود نامی از خودروهایی مانند بنز و بی‌ام‌و وپورشه و مازراتی نیاورده است، اما با توجه به تیراژ بسیار پایین و قیمت بسیار بالای آنها، نمی توان در بازار ایران سهم چندان قابل ذکری برای آنها در نظر گرفت. به عبارت بهتر، بخش اعظم بازار خودروهای خارجی در ایران را محصولات کره‌ای و ژاپنی تشکیل داده‌اند که در مقایسه با امثال بنز و پورشه، قیمت به مراتب پایین تری دارند. طبق آمار، در نیمه نخست امسال و در بین خودروهای خارجی، محصولات هیوندایی موتورز کره بیشترین سهم را در اختیار داشته و توانسته‌اند چهار دهم درصد از بازار را به خود اختصاص دهند. توسان، سانتافه، سوناتا و النترا از جمله محصولاتی بوده‌اند که هیوندایی توسط شرکت آسان موتور، روانه بازار ایران کرده است. پس از هیوندایی، این کیاموتورز کره بوده که توانسته سه‌دهم درصد از بازار خودرو ایران را طی نیمه نخست امسال در اختیار بگیرد. محصولات این شرکت از جمله سراتو، اسپورتیج و موهاوی توسط اطلس خودرو (نماینده رسمی کیا در ایران) به بازار کشور عرضه شده‌اند. از کره‌ای‌ها که بگذریم، میتسوبیشی ژاپن توانسته پس از هیوندایی و کیا، بیشترین سهم را از بازار خودرو ایران به خود اختصاص دهد. این شرکت توانسته طی نیمه نخست سال جاری دو دهم درصد از بازار خودرو ایران را در اختیار بگیرد. میتسوبیشی در بازه زمانی موردنظر، خودروهای لنسر و ASX را میهمان خیابان‌های کشور کرده است.

سهم زیر هفت درصدی خودروهای خارجی در ایران