علی جلالی*

مقایسه آمارها با کشورهای مشابه می‌تواند وضعیت ما را مشخص نماید. به عنوان مثال بیش از ۱۰۰ شرکت صدور گواهینامه در ترکیه فعالیت می‌کنند. کم بودن تعداد این موسسات در ایران به دلیل عدم وجود بازار و کم بودن تعداد مشتریان آنها و ... است. تاکنون فقط حدود ۵۰۰۰ سازمان موفق به اخذ گواهینامه سیستم‌های مدیریت در کشورمان شده‌اند که حدود ۷۰درصد آنها را ISO ۹۰۰۱ شامل می‌شود، این در حالی است که فقط یک شرکت صدور گواهینامه در ترکیه قادر به صدور ۱۰۰۰۰ گواهینامه شده است. قبلا فقط سازمان‌های بزرگ به سراغ استانداردهای ایزو می‌رفتند، ولی اکنون سازمان‌های متوسط و کوچک هم در جهت اخذ این گواهینامه‌ها تلاش می‌کنند.

پیش‌بینی می‌شود با حمایت‌های دولت به منظور آمادگی برای عضویت در سازمان تجارت جهانی (WTO) روند اخذ این گواهینامه‌های استاندارد رو به فزونی باشد. اخذ گواهینامه استانداردهای بین‌المللی می‌تواند، حضور ما را در عرصه بازارهای صادرات به مقدار قابل توجهی توسعه دهد.

موسسات آموزشی:

با وجود آنکه مشاوران و موسسات صدور گواهینامه نیز در زمینه آموزش استانداردها فعالیت می‌کنند، اما برخی شرکت‌ها وجود دارند که به طور تخصصی صرفا در زمینه آموزش استانداردها فعالیت می‌کنند.

این آموزش‌ها به صورت معمول در زمینه آشنایی با الزامات استاندارد، مستندسازی، ممیزی داخلی و غیره است. برای تدریس استانداردهای جدید برای اولین بار از مدرسان خارجی استفاده می‌شود.

در حال حاضر دولت از طریق سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران حمایت‌های خوبی را در زمینه آموزش به ویژه مرتبط با دوره‌های مدیریتی می‌کند که پرداخت بخش عمده هزینه آموزش نمونه‌ای از این حمایت است. سرانه آموزش در شرکت‌های موفق اروپایی بیش از ۲۰۰ نفر ساعت است. یعنی هر نفر به طور متوسط ۲۰۰ ساعت در سال در دوره آموزشی شرکت می‌کند. ولی این رقم در ایران کمتر از ۲۰ نفر ساعت است.

سایر موسسات:

بازار استانداردها باعث رونق اقتصادی در بسیاری از شرکت‌ها، موسسات و .... می‌شود.

یکی از دستاوردهای آن ایجاد رونق در بازار کامپیوتر یعنی سخت‌افزار و نرم‌افزار است. برخی سازمان‌ها به منظور سهولت در اجرای سیستم‌های مدیریتی به ویژه ISO۹۰۰۱ و کاهش کاغذبازی از نرم‌افزارهای ویژه استفاده می‌کنند. به همین جهت می‌توان بازار پررونقی را برای مهندسان برنامه‌نویس در این شاخه پیش‌بینی کرد. هر چند که هنوز بسترهای لازم از جمله فرهنگ‌سازی، شبکه کامپیوتری، دانش کامپیوتری و غیره برای تحقق این امر در اکثر سازمان‌ها وجود ندارد. از طرف دیگر اجرای استانداردها کم و بیش به امکانات سخت‌افزاری نیاز دارد.

مثلا برای استقرار ISO ۹۰۰۱, ISO ۱۴۰۰۱, OHSAS ۱۸۰۰۱ و غیره حداقل به تعدادی کامپیوتر و پرینتر نیاز است. همچنین برای استقرار ISO ۲۷۰۰۱ نیاز به فراهم‌آوری بستر مناسبی از فناوری در سازمان دیده می‌شود (مانند شبکه بودن کامپیوترها).

بازار آزمایشگاه‌ها و مراکز کالیبراسیون نیز با پیدایش استانداردها رونق گرفته است. چرا که اکثر این استانداردها مستلزم اجرای برخی آزمایش‌ها و کالیبراسیون وسایل اندازه‌گیری است.از آنجایی که تامین حداقل زیرساخت های لازم جزو الزمات کلیه استانداردها می‌باشد، خواه ناخواه تاثیر به‌سزایی بر اقتصاد سازندگان ماشین‌آلات و تجهیزات شرکت‌های ساختمانی و تاسیساتی و غیره دارد. یکی از مهمترین اثراتی که استانداردها علاوه بر ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی در کشور دارند، ایجاد شغل و کار توام با کیفیت است . چرا که اکثر این استانداردها مرتبط با کیفیت بوده و به طور طبیعی کار با کیفیت را طلب می‌کند. تاکنون اکثر گواهینامه‌های استاندارد صادر شده در بخش صنایع تولیدی است و کمتر در بخش خدمات بوده است، ولی امید می‌رود با توجه به افزایش سطح تحصیلات سازمان‌ها به ویژه در بخش خدمات، پتانسیل لازم جهت استقرار این استانداردها فراهم آید و این استانداردها در آینده بتوانند با حمایت‌های دولت در کلیه وزارتخانه‌ها اعم از تولیدی یا خدماتی مانند کارخانه‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها، هتل‌ها، رستوران‌ها و ... استقرار یابند و علاوه بر افزایش سطح کیفیت و بهره‌وری در آنها زمینه اشتغال بسیاری از افراد به ویژه قشر تحصیلکرده، در رشته‌های مختلف دانشگاه فراهم آید.

* سر ممیز بین‌المللی IRCA