نگاه
استانداردها عامل موثر بر اشتغالزایی - ۱۰ مهر ۸۵
علی جلالی*
کالاهایی که مشمول استاندارد اجباری هستند ابتدا باید آن استاندارد را اخذ سپس ISO۹۰۰۱ را پیاده‌سازی کند. کلیه شرکت‌های تولیدی و خدماتی می‌توانند این استاندارد را اخذ کنند.
قسمت دوم
علی جلالی*
کالاهایی که مشمول استاندارد اجباری هستند ابتدا باید آن استاندارد را اخذ سپس ISO۹۰۰۱ را پیاده‌سازی کند. کلیه شرکت‌های تولیدی و خدماتی می‌توانند این استاندارد را اخذ کنند. با وجود ده‌ها هزار واحد صنعتی و خدماتی در کشور، بازار خوبی را می‌تواند برای افرادی که در زمینه‌های مختلف اهم از مشاوره، اجرا، ممیزی و ... فعالیت می‌کرد، پیش‌بینی کرد.
ISO۱۴۰۰۱ نظام مدیریت زیست محیطی در سال ۱۹۹۶ تدوین و در سال ۲۰۰۴ مورد بازبینی قرار گرفت. سازمانهایی که کنترل آلودگی محیط زیست مانند کارخانجات ریخته‌گری و سیمان، بیمارستان‌ها و .... برای آنها حائز اهمیت است، با استقرار این سیستم کمک زیادی به جلوگیری از آلودگی محیط زیست کشور می‌کنند.
OHSAS ۱۸۰۰۱ نظام مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی نیز در سال ۱۹۹۹ تدوین شد. رعایت قوانین وزارت کار مرتبط با ایمنی و بهداشت کار از جمله الزامات آن است.
هر سه استاندارد فوق را می‌توان در کلیه سازمان‌ها اعم از خدماتی یا تولیدی پیاده‌سازی کرد. بنابراین اندازه بازار کار آن نسبتا بزرگ است.
ISO/TS ۱۶۹۴۹ مرتبط با صنایع خودروسازی و ISO/TS۲۹۰۰۱ مرتبط با صنایع نفت، پتروشیمی و گاز در زمینه نظام مدیریت کیفیت هستند که بر اساس ISO۹۰۰۱ تدوین شده‌اند.
ISO۲۲۰۰۰ نظام مدیریت ایمنی مواد غذایی که در سال ۲۰۰۵ تدوین یافت. این استاندارد ترکیبی از ISO۹۰۰۱ و HACCP (تجزیه و تحلیل خطرات و کنترل نقاط بحرانی) است.
کلیه سازمانهایی که در زنجیره مواد غذایی فعالیت می‌کنند از جمله تولیدکنندگان مواد غذایی، صنایع بسته‌بندی، سازندگان مواد ضدعفونی و بهداشتی، مواد اولیه مواد غذایی و ... می‌توانند گواهینامه آن را دریافت کنند.
ISO۲۷۰۰۱ نظام مدیریت امنیت اطلاعات است که در ایران هنوز اهمیت آن به خوبی درک نشده است و در سال ۲۰۰۵ تدوین یافت.
با تدوین استانداردهای فوق که اکثر آنها در دهه اخیر تهیه شده‌اند هزاران نیروی متخصص را به دنبال خود کشانده است. این نیروی انسانی در زمینه‌های مختلف زیر فعالیت می‌کند.
کمیته‌های تدوین:
هر استاندارد ملی یا بین‌المللی ابتدا باید توسط سازمانی نیاز آن احساس و اعلام شود. سپس کمیته‌ای متشکل از نیروی چند تخصصی که اصطلاحا به آن CFT) CROSS FUNCTIONAL TEAM) می‌گویند، تشکیل شده و شروع به کار می‌کند. در مورد استانداردهای محصول عمده مطالب آنها شامل آزمایش‌های و کنترل‌هایی که باید بر روی آن انجام گیرد، است. سازمان‌های مسوول تدوین (مانند ایزو) این کمیته‌ها را تعیین می‌کنند. مثلا ISO۹۰۰۱ توسط کمیته TC۱۷۶ تدوین یافته است.
علاوه بر تدوین، تغییر و به روزآوری آنها هم بر عهده همان کمیته‌ها است. معمولا هر استانداردی بسته به نیاز، هر چند سال یک بار مورد بازبینی قرار می‌گیرد که باعث رونق شغل کلیه افرادی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، می‌شود. متاسفانه در بسیاری کارخانه‌ها شاهد هستیم که برخی آزمایش‌ها مندرج در استاندارد ملی مدون چند سال پیش منسوخ و دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرند ولی هنوز آن استاندارد مورد بازبینی قرار نگرفته است. این مشکل در مورد استانداردهای بین‌المللی معمولا برعکس است. یعنی برخی استانداردها مورد بازبینی قرار می‌گیرند، ولی بعد از گذشت چند سال هنوز هم نسخه قبلی آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. دارا نبودن نیروی متخصص، دستگاه، ماشین‌آلات جدید، مقاومت در برابر تغییر و بوروکراسی اداری از جمله دلایل عمده این مشکل هستند. به عنوان مثال ISO ۹۰۰۲ از سال ۲۰۰۰ مورد بازبینی قرار گرفته است و به جای آن ISO۹۰۰۱:۲۰۰۰ جایگزین شده است، ولی هنوز هم با گذشت ۶ سال از آن برخی سازمان‌ها خود را به‌روز نکرده‌اند. ISO۹۰۰۲ از دسامبر ۲۰۰۳ دیگر اعتبار ندارد.
مشاوران:
مشاوران معمولا افراد باتجربه‌ای هستند که موی خود را در زمینه مشاوره، سفید کرده‌اند. اما مشاوران استانداردها، عموما افرادی جوان هستند، علت آن است از ظهور استانداردها چند سالی بیش نمی‌گذرد. این موضوع در مورد استانداردهای مدیریتی بیشتر صدق می‌کند. در حال حاضر حدود ۵۰۰ شرکت مشاوره سیستم‌های مدیریتی وجود دارند که از این میان ۲۰۰ شرکت، مورد تایید سازمان نوسازی صنایع ایران هستند. یکی از طرح‌هایی که وزارت صنایع در چند سال اخیر اجرا می‌کند، حمایت از مشاوران در زمینه مشاوره استانداردها، بهره‌وری عارضه‌یابی و ... است به طوری‌که بیش از ۵۰درصد حق‌الزحمه مشاور را دولت پرداخت می‌کند. این طرح باعث رونق کار شرکت‌های مشاوره مورد تایید سازمان نوسازی صنایع ایران شد. علاوه بر این صدها مشاور فردی و حقیقی نیز وجود دارند که در این زمینه فعالیت می‌کنند. مشاوران را می‌توان به دو گروه تقسیم‌بندی کرد یک گروه افرادی هستند با دانش بالا که به محض تدوین یک استاندارد آن را ترجمه کرده مدارک مورد نیاز آن را تهیه و در سازمان‌های مشتری خود پیاده‌سازی می‌نمایند. هر چند که آن استاندارد به علت کم تجربگی مشاور، مقاومت در برابر تغییرات جدید سازمان و عدم تناسب امکانات آن سازمان با استاندارد از اثر بخشی بالایی برخوردار نیست. معمولا حق‌الزحمه اینگونه مشاوران به دلیل عدم رقابت زیاد بین آنها نسبتا بالا است.
* سر ممیز بین‌المللی IRCA
ارسال نظر