احمد بختیار

زمانی که ایران، موتور صنعت آلومینیوم را روشن کرد شیوخ کشورهای حاشیه خلیج فارس در خواب بودند و تا نزدیک دودهه نیز در همان بستر آرمیدند اما به ناگاه منابع گازی خود را به کار انداختند و شروع به ظرفیت سازی برای تولید آلومینیوم کردند. امارات و بحرین تا کنون توانسته‌اند ۸۲۶هزار و ۹۱۰هزار تن در این صنعت ظرفیت سازی کنند اما ایران در دهه چهارم صنعت آلومینیوم خود، تنها برای تولید ۲۳۰هزار تن ظرفیت ایجاد کرده است. دوبال (آلومینیوم دوبی) هم اینک ۲پروژه دردست اجرا دارد که با اتمام آنها، یک‌میلیون و ۱۳۰هزار تن به ظرفیت فعلی‌اش افزوده می‌شود و ظرفیت تولید خود را به مرز دومیلیون تن خواهد رساند. بحرین نیز با یک جهش ۳۱۰هزار تنی قرار است سقف تولید خود را به یک‌میلیون و ۲۲۰هزار تن برساند. در همین حال، عمان، عربستان و قطر نیز به ترتیب برای احداث کارخانه‌های ۶۰۰هزار،‌۶۲۳هزار، ۵۷۵هزار تنی دست به کار شده‌اند. نکته قابل توجه این است که عمان، عربستان و قطر تا کنون جایگاهی در تولید شمش آلومینیوم نداشته‌اند اما طفل ۴۰ساله صنعت آلومینیوم ایران کماکان برای توسعه، ‌خود را گرفتار در پیچ و خم دستگاه درشت اندام بروکراسی می‌بینید. دست‌اندرکاران این صنعت به نیکی می‌دانند که تفسیر عاملیت بانک، اخذ مجوز از شورای اقتصاد، قانع کردن مسوولان سازمان مدیریت چه انرژی لایزال و زمان زیادی می‌طلبد. درسال‌های آتی، با اجرای طرح‌های توسعه آلومینیوم در ایران به ظرفیت یک‌میلیون تنی می‌رسیم که با این میزان همچنان عقب‌تر از کشورهای جنوبی خواهیم بودو اما این اقدام باز هم مرهمی است برای عقب‌ماندگی چندساله این صنعت. همسایگان جنوبی، تنها سواحل کوچکی در اختیار دارند که با وسعت سواحل ۲۷۰۰کیلومتری ایران قابل مقایسه نیست. ذخایر گازی آنها نیز به مراتب کمتر از ذخایر ایران است. اما صنعت ۴۰ساله ایران، حریف صنعت نوجوان آنها نشده است.