پتروشیمی از جمله صنایع پایین دستی صنعت نفت و گاز است که نقش مهمی‌در کسب ارزش افزوده از نفت خام و گاز طبیعی در فرآیند زنجیره ارزش دارد.

خوراک صنایع پتروشیمی از محصولات جانبی حاصل از استخراج نفت خام و گاز، نظیر مایعات گازی و میعانات گازی، فرآورده‌های پالایشی نظیر نفتا و گاز طبیعی و اتان استحصالی از آن، تامین می‌شود. اغلب خوراک مصرفی مجتمع‌های پتروشیمی از سوی شرکت‌های ملی نفت، گاز، پالایش و پخش تامین می‌‌شود.
طی سال‌های پس از انقلاب طرح‌های فراوانی در پتروشیمی به‌ بهره‌برداری رسیده‌اند که طرح‌های توسعه پتروشیمی شیراز، توسعه پتروشیمی رازی، پتروشیمی بندر امام،پتروشیمی اصفهان، پتروشیمی اراک،گسترش دوده صنعتی اهواز، پتروشیمی ارومیه، پتروشیمی خراسان، پتروشیمی تبریز، متانول خارک (پتروشیمی خارک)، الفین ششم (پتروشیمی امیرکبیر)، سرویس­های جانبی متمرکز(پتروشیمی جم)، آروماتیک سوم (پتروشیمی بوعلی سینا)، متانول سوم (پتروشیمی فن آوران)، LAB اول (پتروشیمی بیستون)، PTA/ PET اول (پتروشیمی شهید تندگویان)، پلیمرهای مهندسی (پتروشیمی خوزستان)، استحصال اتان (پتروشیمی پارس)، سرویس­های جانبی متمرکز(پتروشیمی مبین)، الفین هفتم (پتروشیمی ‌مارون)، متانول چهارم (پتروشیمی زاگرس)، اسید استیک و منواکسید کربن (پتروشیمی فن آوران)، آروماتیک چهارم (پتروشیمی نوری)، آمونیاک و اوره چهارم (پتروشیمی ‌پردیس)،PTA/ PET دوم (پتروشیمی شهید تندگویان)، پلی اتیلن سبک (پتروشیمی لاله)،آمونیاک سوم (پتروشیمی رازی)، پلی اتیلن سنگین فیلیپین (NPC - آلیانس)، آمونیاک و اوره پنجم (پتروشیمی کرمانشاه)، الفین نهم ( پلیمر آریاساسول)، الفین دهم (پتروشیمی ‌جم)، اتیلن گلایکول‌ها (فرسا شیمی)، توسعه سرویس­های جانبی متمرکز(پتروشیمی فجر) و فاز اول ایزوسیانات‌ها (پتروشیمی ‌کارون) از آن جمله‌اند.
طرح‌های در دست اجرای پتروشیمی
اما در کنار طرح‌هایی که طی این 30 سال به‌بهره‌برداری رسیده‌اند، طرح‌هایی نیز وجود دارند که عملیات اجرایی آن آغاز شده، اما هنوز تکمیل نشده‌اند. این طرح‌ها که تعداد آنها به 32 مورد می‌رسد، از پیشرفت فیزیکی بین 3 تا 99درصد برخوردار هستند.
جزئیات این طرح‌ها در جدول شماره یک آمده است.
تولید مجتمع‌های پتروشیمی
بررسی میزان تولید مجتمع‌های پتروشیمی نشان دهنده آن است که عملکرد این شاخص از ۱۵۰۷۰ هزار تن در ابتدای سال ۱۳۸۴ به ۳۰۰۴۰ هزار تن در پایان سال ۱۳۸۷ افزایش یافته است.
همچنین میزان صادرات محصولات پتروشیمی از 5201 هزار تن در ابتدای سال 1384 به 12254 هزار تن در پایان سال 1387 افزایش یافته است. همچنین ارزش صادرات محصولات پتروشیمی از 1726 میلیون دلار در ابتدای سال 1384 به 7843 میلیون دلار در پایان سال 1387 افزایش یافته است.
ارزش فروش داخلی محصولات پتروشیمی
میزان فروش داخلی محصولات پتروشیمی از 4840 هزار تن در ابتدای سال 1384 به 7566 هزار تن در پایان سال 1387 افزایش یافته است. همچنین ارزش فروش داخلی محصولات پتروشیمی از 7/12596 میلیارد ریال در ابتدای سال 1384 به 40056 میلیارد ریال در پایان سال 1387 افزایش یافته است.