دولت دهم با بزرگ‌ترین چالش خود چه خواهد کرد؟
سناریوهای بنزینی نیمه دوم‌سال
سناریوی اول کاهش ۱۰درصدی سهمیه خودروهاست که در این صورت کسری حدود سه میلیارد دلاری به حدود دومیلیارد دلار کاهش می‌یابد که با متمم بودجه تامین می‌شود.در سنایوری دوم، اجرای دقیق قانون بودجه مدنظر است که باعث کاهش ۴۰درصدی سهمیه‌ها خواهد شد و در سناریوی سوم نیز دولت امیدوار است که طرح هدفمند کردن یارانه‌ها به سرعت به نتیجه برسد و با آزادسازی تدریجی قیمت‌ها و حذف سهمیه‌بندی، میزان مصرف تا حد نزدیک به تولید داخلی کاهش یابد.قیمت بنزین در سنایوری سوم طبق مصوبه اولیه مجلس در حدود ۲۵۰تومان در نظر گرفته شده بود ولی ظاهرا قیمت مدنظر دولت ۴۰۰تومان است.
دنیای اقتصاد - در حالی که به نظر می‌رسد برای تامین بنزین مصرفی خودروهای کشور در نیمه دوم سال احتمال دارد مشکل تحریم صادرات بنزین به مشکل دائمی کسری بودجه واردات بنزین اضافه شود، دیروز اعلام شد که دولت دهم سه سناریوی مختلف را برای نیمه دوم ۸۸ در دستور کار قرار داده است
سناریوی اول کاهش ۱۰درصدی سهمیه خودروهاست که در این صورت کسری حدود سه میلیارد دلاری به حدود دومیلیارد دلار کاهش می‌یابد که با متمم بودجه تامین می‌شود.در سنایوری دوم، اجرای دقیق قانون بودجه مدنظر است که باعث کاهش ۴۰درصدی سهمیه‌ها خواهد شد و در سناریوی سوم نیز دولت امیدوار است که طرح هدفمند کردن یارانه‌ها به سرعت به نتیجه برسد و با آزادسازی تدریجی قیمت‌ها و حذف سهمیه‌بندی، میزان مصرف تا حد نزدیک به تولید داخلی کاهش یابد.قیمت بنزین در سنایوری سوم طبق مصوبه اولیه مجلس در حدود ۲۵۰تومان در نظر گرفته شده بود ولی ظاهرا قیمت مدنظر دولت ۴۰۰تومان است. بنزین کماکان اسیر سناریو پردازی
۱۰۰ لیتر بنزین برای سهمیه مهرماه در نظر گرفته شد
گروه انرژی- با آغاز به کار دولت دهم، بار دیگر نحوه تعیین و تکلیف درباره وضعیت واردات و سهمیه بنزین به موضوع مهم روز کشور مبدل شده است، موضوعی که بالاترین نهاد اجرایی کشور باید سرانجام تصمیم جدی برای عبور از آن را اتخاذ کند.
بار دیگر تصمیم‌گیری درباره بنزین، این محصول راهبردی که طراحان طرح جدید تحریم علیه ایران، آن را به عنوان پاشنه‌آشیل تهران یاد می‌کنند، به موضوعی تبدیل شده که مجلس و دولت را بار دیگر به یک نقطه تلاقی تصمیم‌گیری نزدیک می‌کند. مساله‌ای که از قبل از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری به صورت چاشنی پر ابهام اوج گرفت و در هیاهوی انتخابات فرو خفت.
کمتر کسی تصور می‌کند که در اولین روزی که وزیر نفت جدید پا به ساختمان وزارت نفت می‌گذارد، دغدغه بنزین به موضوعی تبدیل شود که وی خواسته یا ناخواسته باید به آن توجه کند؛ چه از سر تهدید به تحریم از سوی کشورهای غربی و چه از سر کسری بودجه و مشخص نبودن نحوه تامین بودجه واردات آن.
در این وضعیت، هم‌اکنون حدود ۱۱میلیون خودرو بنزین سوز و دوگانه سوز هر روز در شهرهای کشور تردد دارند و روزانه ۶۶میلیون لیتر (متوسط مصرف پنج ماهه کشور) بنزین مصرف می‌کنند. این در حالی است که فقط ۶۸درصد یا به عبارتی ۴۵میلیون لیتر بنزین از طریق پالایشگاه‌های داخلی تامین می‌شود.
این نبود تعادل به مساله‌ای تبدیل شده که کشورهای غربی درگیر در برنامه هسته‌ای ایران برای فشار سیاسی بر تهران، تحریم صادرات بنزین را به طور دائمی به ایران گوشزد می‌کنند.
یک خبرگزاری در تهران چندی پیش اعلام کرد که حجم ذخایر راهبردی در حدود ۴/۱میلیارد لیتر است که این رقم با احتساب بنزین تولید داخل، معادل ۷۰ روز بنزین مصرفی کشور است.
حال در این میان که بنزین به ابزاری برای ارعاب و تهدید تهران تبدیل شده است، تهران بر سر تامین بودجه مورد نیاز بنزین وارداتی با سناریو‌هایی رو به رو است که هر کدام وضعیت یکسانی در برابر مصرف‌کنندگان، تولید‌کنندگان، وارد‌کنندگان و تامین‌کنندگان قرار نمی‌دهد.
این برای چندمین مرتبه‌ای است که از زمان آغاز سهمیه‌بندی بنزین مسوولان دست‌اند‌رکار برای حل بحران بنزین سناریوهای چندگانه ارائه می‌کنند. در تازه‌ترین رخداد دیروز در تهران رییس ستاد مدیریت حملونقل کشور، محمد رویانیان سه سناریو را در برابر دولت و مجلس تعریف کرد که هریک می‌تواند آثار قیمتی و مصرفی متنوعی برای مصرف‌کنندگان این حامل انرژی داشته باشد.
سه سناریو برای بنزین
محمد رویانیان در تشریح سه سناریوی پیش‌بینی شده توضیح داد: «یکی از سناریوها در این باره، تصویب و اجرای هدفمندکردن یارانه‌ها است که منجر به آزادسازی تدریجی سوخت در کشور و حذف سهمیه‌بندی می‌شود.»
وی در عین حال گفت: «در صورت حفظ وضع موجود با کسری اعتباری سه میلیارد دلاری برای تامین بودجه واردات بنزین مواجه می‌شویم.» وی افزود: «سناریوی دیگر کاهش ۱۰درصدی سهمیه‌های بنزین خودروهای شخصی بوده است که در صورت اجرای این طرح، دولت با کسری ۲میلیارد دلاری تامین بودجه واردات بنزین مواجه می‌شود.»
این مقام مسوول همچنین از اجرای دقیق قانون بودجه سال‌جاری به عنوان سومین راهکار دولت برای تعیین سهمیه‌های سوخت در نیمه دوم سال‌جاری یاد کرد و افزود: «در صورت اجرای این طرح سهمیه خودروهای شخصی و عمومی حدود ۴۰درصد کاهش می‌یابد.» رویانیان درباره وضعیت تعیین سهمیه‌های بنزین گفت: «در صورتی که طرح هدفمند کردن یارانه‌ها از ابتدای مهرماه امسال در مجلس شورای اسلامی بررسی و تصویب شود، قیمت‌ها خودبه‌خود آزاد می‌شوند. از این رو، قصد داریم با توجه به اینکه هنوز سرنوشت این طرح مشخص نشده است، در ابتدای مهرماه امسال سهمیه‌های موجود بنزین خودروها را حفظ کنیم.»
وی با بیان اینکه هم‌اکنون دولت و مجلس بر روی کلیات طرح هدفمند کردن یارانه‌ها اختلاف‌نظری ندارند، تصریح کرد: «این طرح قرار است از اول مهرماه سال‌جاری در مجلس شورای اسلامی‌مورد بررسی قرار گیرد.»
نگرانی دولت از فصل بازگشایی مدارس
رویانیان با بیان اینکه یکی از نگرانی‌های دولت فرا رسیدن فصل بازگشایی مدارس است، اظهار داشت: «در این رابطه با توجه به اینکه ممکن است مدیریت حملونقل عمومی از طریق شهرداری‌ها با مشکلاتی مواجه شود؛ از این رو با حفظ سهمیه‌های موجود قصد داریم برای ابتدای مهرماه فشارها را بر روی مردم به حداقل کاهش دهیم.»
وی از کسری ۳میلیارد دلاری تامین اعتبار بودجه واردات بنزین با ادامه وضع موجود سهمیه‌بندی خبر داد و افزود: «در حالی امسال به سه‌میلیارد دلار بودجه برای واردات بنزین مردم نیاز داریم که در سال ۸۴ و ۸۵ برای واردات بنزین مردم ۱۲میلیارد دلار اعتبار تخصیص داده می‌شد.»
این مقام مسوول با تاکیدبر اینکه تاکنون برای واردات بنزین اقدام خلاف قانون بودجه صورت نگرفته است، تبیین کرد: «بر اساس قانون بودجه باید بنزین تولید داخل با قیمت یارانه‌ای و بنزین وارداتی با قیمت آزاد عرضه شود.» وی در ادامه با بیان اینکه قانون واردات بنزین را ممنوع نکرده است، اظهار داشت: «از نظر امنیتی نیز عدم واردات بنزین به مصلحت کشور نبوده و با توجه به اینکه وزارت نفت مسوولیت تامین سوخت مورد نیاز کشور را بر عهده دارد، واردات انجام شده است.»
عرضه ۱۱میلیارد لیتر بنزین به قیمت یارانه‌ای
این مقام مسوول در ادامه با بیان اینکه بر اساس قانون امسال باید بین ۱۶ تا ۱۷میلیارد لیتر بنزین تولید شده در پالایشگاه‌های داخلی را با قیمت یارانه‌ای عرضه کنیم، بیان کرد: «از این میزان تا پایان شهریورماه امسال نزدیک به ۱۱میلیارد لیتر بنزین با قیمت یارانه‌ای عرضه می‌شود.»
رییس ستاد حملونقل و سوخت کشور با بیان اینکه معمولا میزان مصرف بنزین در شش ماه نخست سال با توجه به افزایش مسافرت‌ها نسبت به نیمه دوم سال افزایش دارد، یادآور شد: «از این رو پیش‌بینی می‌کنیم میزان مصرف بنزین در نیمه دوم امسال کاهش یابد.»
رویانیان با تاکیدبر اینکه هم‌اکنون ۴۵میلیون لیتر بنزین در پالایشگاه‌های داخلی روزانه تولید می‌شود، تصریح کرد: «برای کسری تامین بنزین مورد نیاز کشور از ابتدای سال تاکنون مجبور به واردات ۱۷ تا ۱۸میلیون لیتر بنزین در روز بوده‌ایم که سعی داریم با اقدامات نرم افزاری و مدیریت بیشتر میزان واردات را تا پایان سال روزانه به ۱۵میلیون لیتر کاهش دهیم.»
وی با تاکیدبر اینکه در شش ماه نخست سال صلاح نبود که التهاب را در جامعه زیاد کنیم، اظهار داشت: «از نمایندگان مجلس درخواست دارم با توجه به مشکلات موجود برای تامین سوخت مورد نیاز مردم مشکلات دولت را درک کنند.»
محمد رویانیان افزود: بر اساس درخواست ستاد حملونقل و مدیریت مصرف سوخت کشور و موافقت رییس‌جمهوری و با توجه به بازگشایی مدارس و آغاز سال تحصیلی در اول مهرماه و افزایش سفرهای درون شهری، به منظور جلوگیری از هرگونه اختلال در حملونقل و جابه‌جایی شهروندان، سهمیه بنزین مهرماه همانند شش ماه اول سال برای خودروهای شخصی همان ۱۰۰لیتر تعیین شده است.
وی با اشاره به اینکه سهمیه بنزین مهرماه از روز اول مهرماه در کارت سوخت خودروها ریخته می‌شود، خاطرنشان کرد: سهمیه بنزین سایر خودروهای عمومی نیز همانند قبل تصویب شده است.رویانیان با اشاره به دستاوردهای طرح سهمیه‌بندی بنزین گفت: «جلوگیری از رشد مصرف روزانه بنزین به ۹۰میلیون لیتر، افزایش ۵۰درصدی ناوگان حملونقل عمومی کشور، ۴ برابر شدن رشد و توسعه مترو و افزایش سهم سی‌ان‌جی به ۱۳درصد از مهم‌ترین دستاوردهای اجرای این طرح در کشور است.»
اما در بلندمدت تهران برای افزایش میزان تولید خود برنامه‌های مختلفی از جمله طرح بنزین‌سازی در پالایشگاه‌های آبادان، اصفهان، تهران، تبریز و بندرعباس را دنبال می‌کند.
طرح بنزین‌سازی تهران برای افزایش تولید ۸/۱میلیون لیتر بنزین، پالایشگاه تبریز برای تولید ۹۰۰هزار لیتر بنزین، طرح بنزین‌سازی پالایشگاه اصفهان برای تولید ۳میلیون لیتر بنزین و طرح بنزین‌سازی پالایشگاه بندرعباس برای تولید ۲ تا ۵/۲میلیون لیتر بنزین برای سال۱۳۹۰ طراحی شده‌اند.
همچنین طرح‌های بهینه سازی پالایشگاه‌های نفت از دیگر برنامه‌هایی است که در جهت افزایش میزان تولید بنزین در مرحله اجرا قرار دارد.
بر این اساس پالایشگاه‌های لاوان در سال ۱۳۸۹، اصفهان در سال ۱۳۹۰، تهران در سال ۱۳۹۰، آبادان در سال ۱۳۹۱ (قرار است واحدهای قدیمی جمع شود و یک واحد ۱۸۰هزار بشکه‌ای جدید ساخته شود) و اراک در سال ۱۳۸۹ در سرویس قرار خواهند گرفت. به این ترتیب افزایش تولید بنزین در پالایشگاه‌های لاوان دو میلیون لیتر، در تهران و اصفهان هر کدام ۴/۶میلیون لیتر، در آبادان ۲/۶میلیون لیتر و اراک ۵/۱۱میلیون لیتر خواهد بود.
در نتیجه اجرای طرح‌های بهینه‌سازی پالایشگاه‌های موجود ۲۶میلیون لیتر بنزین، ۱۸میلیون لیتر نفت گاز، ۵/۵میلیون لیتر گاز مایع و ۷میلیون لیتر نفت‌سفید و سوخت جت به تولید کنونی اضافه خواهد شد.
همچنین برای مقابله با تحریم‌های احتمالی در خصوص بنزین، ایران اجرایی ساختن طرح ۴۸ ساعته تولید بنزین را نیز در دست اجرا دارد. طرح خودکفایی ۴۸ ساعته از واردات بنزین شامل یک بسته جامع متشکل از تولید مکمل‌های جدید با قابلیت افزایش درجه آرام سوزی بنزین، تولید بنزین از نفتای سبک و محصولات آروماتیکی دو مجتمع پتروشیمی در عسلویه و بندرماهشهر و شناسایی فرمول جدید برای تبدیل «نفتا» و «لایت‌اند» به بنزین با اکتان بالا است.
در حال حاضر براساس دستورالعمل‌ها و استانداردهای موجود در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، عرضه بنزین معمولی با عدد اکتان ۸۷ و بنزین سوپر با عدد اکتان ۹۵، صورت می‌گیرد.
با این حال با توجه به رشد مصرف سالانه بنزین و افزایش تولید خودروها، به نظر نمی‌رسد که ایران بتواند مشکل واردات بنزین را به زودی حل کند. «کشور» با بنزین چه می‌کند؟
تنوع بخشی در سبد سوخت
در این بین در حالی سهمیه بنزین خودروهای شخصی و عمومی‌برای نیمه دوم سال در گرو تصویب یکی از سه سناریوهای مطرح شده است که تنوع بخشی به انواع سوخت در سبد سوختی کشور نیز در دستور ستاد مدیریت قرار گرفته است.
بر اساس اعلام نماینده ستاد مدیریت مصرف سوخت تعیین تکلیف سهم انواع سوخت‌های فسیلی در سبد سوختی کشور قرار است به گونه‌ای باشد که تا پایان برنامه پنجم توسعه قابلیت اجرایی داشته باشد.
امیررضا رجبی، نماینده ستاد مدیریت مصرف سوخت در سامانه هوشمند در خصوص نحوه تعیین تکلیف انواع سوخت در سبد سوختی کشور در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اظهار داشت: «در بخش خودروهای سواری عمدتا خودروها بنزین‌سوز هستند. چهار پنج سال است که استفاده از سوخت ال.پی.جی نیز مطرح شده است.» وی افزود: «در حال حاضر حدود ۸۰هزار خودرو ال.پی.جی سوز داریم و استفاده از این سوخت در خودروها توسعه بیشتری را پیدا نکرد.» رجبی ادامه داد: «در سال‌های گذشته روند جایگزینی سوخت گاز طبیعی فشرده (سی.ان.جی) با بنزین مورد توجه قرار گرفته است و از حدود ۱۱میلیون خودرو سواری ۵/۱میلیون خودرو دوگانه‌سوز هستند و قابلیت استفاده از سوخت سی.ان.جی را دارند.» وی ادامه داد: «به عبارت دیگر، سهم خودروهای دوگانه‌سوز از ناوگان حملونقل ۱۵درصد است.» نماینده ستاد مدیریت مصرف سوخت در ادامه با اشاره به آمار روزانه مصرف سوخت در کشور اظهار داشت: «در حال حاضر به طور روزانه ۵/۶۶میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف می‌شود. میزان مصرف سی.ان.جی نیز به طور روزانه ۸ تا ۱۰میلیون مترمکعب است.» وی ادامه داد: «طبیعتا با توجه به افزایش تعداد خودروهای دوگانه‌سوز و در دسترس بودن سوخت سی.ان.جی بنا بر این است که در سبد سوختی کشور سهم بیشتری به سوخت سی.ان.جی اختصاص یابد.» رجبی با بیان اینکه تعیین سهم انواع سوخت‌های فسیلی در سبد سوختی کشور به عوامل مختلفی بستگی دارد، افزود: «بر این اساس تصمیم بر این است که سهم انواع سوخت به گونه‌ای تعیین شود که تا پایان برنامه پنجم قابل‌اجرا باشد.»
وی توضیح داد: «عواملی چون نحوه تامین سوخت، امکانات توزیع آن، تعداد جایگاه‌های یک منظوره و دو منظوره، میزان تولید خودروهای دوگانه سوز، خدمات پس از فروش و ... باید دیده شود و سپس نسبت به تعیین سهم جدید سوختی تصمیم‌گیری صورت گیرد.»
به گزارش «دنیای اقتصاد» در صورت نهایی شدن این طرح در ستاد مدیریت حملونقل سوخت کشور باید در قالب مصوبه‌ای به هیات دولت ارائه شود. در این بین چندین سناریو برای تعیین سهم انواع سوخت در سبد سوختی کشور وجود دارد که یکی از آنها اختصاص سهم ۲۰درصدی برای سوخت سی.ان.جی است.
بر اساس پیش‌بینی‌های اولیه همانند گذشته در بخش حملونقل سبک، بنزین و در بخش حملونقل سنگین، نفت‌گاز سهم عمده‌ای در سبد سوختی کشور دارد و برنامه این است که سهم سوخت سی.ان.جی در سبد سوختی کشور افزایش یابد و سوخت دیزل سبک نیز به سبد سوختی کشور اضافه شود.
عکس: شانا
ارسال نظر