دکتر بهروز ریاحی *

در شرایط کنونی فناوری‌های پیشرفته به طور فزاینده‌ای کوچک و ارزان شده و دیگر به بازارهای محلی برای ارائه محصولات و خدمات خود نیازی نخواهند داشت. در این دوره، تولید انبوه‌گرا کنار گذاشته می‌شود. انبوه‌زدایی از تولید در تمام عرصه‌ها (کالاها و خدمات) یکی از ویژگی‌های عصر جدید است. تمام جوامع در آینده به ایجاد سرمایه‌گذاری‌های کوچک نیاز پیدا می‌کنند و باید بتوانند، این سرمایه‌های اندک را به خرده تجارت‌ها، بازارها و فناوری‌های کوچک متصل کنند.

مدیریت نوین بر دانش فنی، فرآیندهای تولید و توسعه منابع انسانی استوار بوده که مبدا حرکت کشورها در ایجاد رقابت جهانی است. فرآیندهای جدید و نهادهای نو، دست به دست هم می‌دهند، تا چهار منشا رقابتی یعنی منابع طبیعی، منابع مالی، سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و منابع تکنولوژیکی را دگرگون سازند.

همه شواهد حاکی از آن است که بازیگران جدید، تکنولوژی جدید و قواعد جدید، روش‌های قبلی را دگرگون ساخته و شکاف بین کشورهایی که به شدت و به شکل قبل در این زمینه فعالیت می‌کردند، با سایر کشورهای غیر‌فعال هر لحظه ژرف‌تر و عمیق‌تر می‌شود. در چنین شرایط متغیر، همه ما با مسائل غامض و پیچیده روبه‌رو می‌شویم و این در حالی است که برای بازگشت به عقب تصوری نمی‌توان دید.

با توجه به محدود بودن منابع در تمام جهان، ما با کشورها و سازمان‌های پیچیده، پویا و متحول همراه خواهیم بود. در شرایط کنونی کشورها از طریق افزایش بهره‌وری و گسترش مدیریت کیفیت جامع و توانمند‌سازی، مهم‌ترین عامل توسعه یعنی منابع انسانی جهت عرض اندام و حفظ بقا به رقابت جهانی می‌پردازند.

در شرایط جهانی شدن صنعت و تولید و رقابت حاکم بر آن، کیفیت، قیمت، سرعت، انعطاف‌پذیری و مزیت‌های رقابتی تعیین‌کننده هستند و فقط کشورها یا سازمان‌هایی که سریع‌تر، ارزان‌تر و با کیفیت برتر تولید کنند می‌توانند، از این معرکه جانفرسا به سلامت گذر کنند.

امروزه نگرش استراتژیک به کیفیت جامع، به عنوان مهم‌ترین عامل توسعه پایدار کشورها و پاسخگویی به آنچه که ذکر آن شد، شناخته شده است. ارزیابی برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی در پنجاه سال گذشته نشان می‌دهد،

متاسفانه به عامل مهم افزایش کیفیت جامع، توجه لازم نشده است.

ضروری به نظر می‌رسد در برنامه پنجم توسعه و سند چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور، به منظور دستیابی به جایگاه شایسته، گام‌هایی برای افزایش و ارتقای کیفیت در تمام موارد و طراحی استراتژیک جامع کشور پرداخته شود.

مدیریت کیفیت جامع، تدوین استراتژی جامع کیفیت کشور، تعیین شاخص‌های کیفیت محصولات و خدمات و تعیین نرخ کیفیت محصولات و خدمات در کشور- از جمله مفاهیم مهمی است که باید در برنامه‌های کلان کشور مورد توجه قرار گیرد.

* عضو هیات‌علمی پژوهشگاه استاندارد