گروه انرژی- محبوبه فکوری: تامین برق از نیروگاه‌های برق آبی چند سالی است که در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفته و به موازات آن نیز احداث این نیروگاه‌ها توسط بخش خصوصی به شدت در حال پیگیری است. بخش خصوصی در راه احداث نیروگاه برقابی کوچک

نکته حائز اهمیت در این میان سرمایه‌گذاری بالا برای احداث نیروگاه‌ها برقابی بزرگ در کشور است. به همین دلیل وزارت نیرو به فکر تشویق بخش خصوصی برای حضور در ساخت نیروگاه‌های کوچک برقابی است که به ازای هر کیلووات تولید برق به ۲‌هزاردلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد.همچنین دولت برای تشویق حضور سرمایه‌گذاران در این بخش مزایایی را در نظر گرفته است.

دو حمایت از بخش خصوصی

رضا زارع، قائم‌مقام مجری نیروگاه‌های کوچک و متوسط در این رابطه به خبرنگار دنیای اقتصاد می‌گوید: «بخش خصوصی برای حضور در پروژه‌های برق آبی به صورت عمومی با دو دل‌نگرانی تامین آب مورد نیاز و قیمت خرید برق تولیدی روبه‌رو است.»وی می‌افزاید: دولت این دو دل‌نگرانی را برطرف کرده و مصوبه‌ای را داشته است که براساس آن موافقتنامه‌ای میان شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران و شرکت توانیر منعقد شده که این شرکت به نیابت از توانیر اطلاعات نیروگاه‌های مطالعه شده را به بخش خصوصی عرضه کند.»

دو ضمانت برای ورود

به گفته وی، «دولت ضمانت تضمین ارائه آب به سرمایه‌گذاران این نیروگاه‌های برقابی را نیز ارائه خواهد داد.»

در حال حاضر تکنولوژی پیشرفته تولید انرژی برق آبی، بهره‌برداری از حداقل پتانسیل آبی را در دنیا فراهم کرده است. در ایران نیز به‌رغم موقعیت خاص اقلیمی و کمی نزولات جوی، پتانسیل‌های آبی فراوانی وجود دارد که امکان احداث نیروگاه‌های برق آبی کوچک در آن یافت می‌‌شود. نیروگاه‌های برق آبی از نقطه نظر قدرت نصب به نیروگاه‌های بسیار کوچک، متوسط و بزرگ تفکیک می‌‌شوند. به غیر از نیروگاه‌های بزرگ که به صورت معمول با استفاده از سدهای مخزنی احداث می‌شود، نیروگاه‌های برق آبی کوچک در مسیر آبی که از ارتفاعات کوهستانی به پائین جریان دارد، قرار می‌‌گیرند. خط مشی اولیه احداث نیروگاه‌های برق آبی کوچک در ایران، انتقال برق به مناطق روستایی بوده است که در حال حاضر بیش از ۴۰‌هزار روستای کشور نیازمند به آن هستند.

احداث نیروگاه‌های برق آبی کوچک (Small Hydro Power Plants) همواره اقتصادی خواهد بود. زارع در این رابطه ادامه می‌دهد: «هیات وزیران سال گذشته مصوبه‌ای برای خرید برق از نیروگاه‌های کوچک و متوسط داشته است که بر مبنای آن، برق تولیدی توسط نیروگاه‌های بخش خصوصی در ساعات غیرپیک به ازای هر کیلووات ساعت ۹۰ تومان و در ساعات پیک مصرف به ازای هر کیلووات ساعت ۱۳۰ تومان توسط دولت خریداری می‌شود.»

پیش‌بینی استقبال بخش خصوصی

قائم مقام مجری نیروگاه‌های کوچک و متوسط شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران می‌افزاید: «بر این اساس پیش‌بینی می‌شود که ساخت نیروگاه‌های کوچک و متوسط از سوی سرمایه‌گذاران مورد استقبال قرار گیرد.»

وی به سرمایه‌گذارن اطمینان می‌دهد: «قطعا سرمایه‌گذاری در این بخش اقتصادی خواهد بود و سرمایه‌گذاری انجام شده ظرف مدت زمان اندکی بازگشت‌پذیر خواهد بود؛ چراکه دولت قیمت برق تولیدی را به شیوه مطلوبی از سرمایه‌گذاران خریداری می‌نماید».

بازگشت پرسرعت سرمایه

زارع می‌گوید: «چنانچه مشکلات مالی بر سر راه سرمایه‌گذاران بخش خصوصی وجود نداشته باشد قطعا ساخت یک نیروگاه ۳ تا ۴ سال زمان می‌برد که البته با توجه به جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در این بخش، بازگشت سرمایه با سرعت زیادی صورت خواهد پذیرفت.»

طرح نیروگاه‌های کوچک و متوسط با توجه به تقسیمات وزارت نیرو شامل آن دسته از طرح‌هایی می‌شود که ظرفیت تولید برق آنها کوچکتر از ۱۰۰ مگاوات و بزرگتر از یک مگاوات باشد. دوران ساخت کمتر، سازگاری با محیط زیست، عمر مفید و راندمان و ریسک سرمایه‌گذاری پایین از جمله مزیت‌های نیروگاه‌های برقابی کوچک و متوسط است.

افتتاح نیروگاه برقابی شهیدرجایی

در همین رابطه، کوروش تازه دل، مدیر نیروگاه برقابی کوچک شهیدرجایی از افتتاح این نیروگاه در آینده‌ای نزدیک خبر می‌دهد.وی در حاشیه بازدید خبرنگاران از پروژه شهیدرجایی می‌گوید: «نیروگاه ۵/۱۳ مگاواتی شهیدرجایی طی هفته‌های آتی در استان مازندران افتتاح خواهد شد.»

مدیر پروژه شهیدرجایی می‌افزاید: «عملیات اجرایی این طرح در سال ۸۴ شروع شده و دارای ۳ واحد ۵/۴ مگاواتی در مجموع به ظرفیت ۵/۱۳ مگاوات است که می‌تواند بخشی از نیاز شبکه سراسری برق را تامین کند.»

وی تصریح می‌کند:«نیروگاه شهیدرجایی اولین پروژه به روش EPC است که با همکاری پیمانکاران داخلی و خارجی از کشور اسلوانی احداث شده است.»به گفته تازه دل، «سرمایه‌گذاری صورت گرفته در این پروژه داخلی است و این طرح به زودی افتتاح خواهد شد.»وی کل نیاز برق استان مازندران را در حدود ۱۳۰ مگاوات عنوان و تصریح می‌کند: «این نیروگاه می‌تواند حدود ۱۰‌درصد کل نیاز برق استان را تامین کند. ضمن اینکه حدود ۳/۱۹ میلیارد تومان برای این طرح هزینه شده است. اما با احتساب نرخ خرید برق توسط دولت از بخش خصوصی، سرمایه‌گذاری انجام شده ظرف ۵ تا ۶ سال برمی‌گردد.»تازه دل می‌گوید: «این پروژه از نظر زمان بندی ۲ سال تاخیر دارد که بخشی از آن مربوط به کمبود منابع مالی و بخش دیگر به دلیل بروز زمین لغزه‌ای است که پس از وقوع آن در منطقه، عملیات اجرایی متوقف شد.»

به هرحال به نظر می‌رسد که احداث نیروگاه به روش‌های مختلف و جذاب کردن سرمایه‌گذاری در آنها توسط دولت برای بخش خصوصی راهکاری بهینه برای خصوصی‌سازی صنعت برق کشور باشد.