نظارت مجلس برقرارداد صادرات گاز به پاکستان
مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز ایران در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد خبر داد
امکان نظارت مجلس بر قرارداد صادرات گاز به پاکستان
گروه انرژی- غزاله طایفه: ایران با وجود اینکه ۱۶درصد از ذخایر گازی جهان را در اختیار دارد، اما نتوانسته است در زمینه صادرات گاز جایگاه بالایی را به خود اختصاص دهد، به همین منظور مذاکرات مختلفی را برای جذب خریداران مختلف در دست بررسی دارد که نهایی شدن قرارداد صادرات گاز ایران به پاکستان طی هفته گذشته نمونه‌ای از آن است. در این راستا و در جهت بررسی روند مذاکرات ایران با کشورهای مختلف جهت صادرات گاز مصاحبه‌ای با مهندس سید رضا کسایی زاده، مدیر عامل شرکت ملی صادرات گاز ایران انجام داده ایم که در زیر می‌آید:
اخیرا امور بین‌الملل وزارت نفت از آمادگی خود برای آغاز عملیات انتقال گاز به سوئیس خبر داده، اما این موضوع را مشروط به حل مشکل انتقال گاز بین سوئیس و ترکیه دانسته است، آیا روند مذاکرات ما با کشور سوئیس نهایی شده است؟
قرارداد صادرات گاز با سوئیس دو فاز دارد. فاز اول با استفاده از زیر ساخت‌های موجود کشور است که در این بین کشور سوئیس به دنبال این است که از فضای موجود خطوط لوله ترکیه استفاده کند و به همین دلیل در حال مذاکره با طرف ترکیه‌ای است. طبعا ترکیه نیز برای انجام این کار باید هزینه ترانزیت و حمل و نقل گاز را دریافت کند که اگر در این دو مورد به توافق برسند بحث صادرات گاز به سوئیس نهایی خواهد شد. بدیهی است فاز دوم آن نیاز به احداث خطوط لوله جدید هم در ایران و هم در خارج از ایران دارد.
فرمول قرارداد صادرات گاز ایران به سوئیسی‌ها نهایی شده است؟
خیر، تنها نکته‌ای که نهایی نشده است و در حال مذاکره هستیم موضوع Allocation rule است. در واقع اگر بخواهیم از یک نقطه به چند مشتری گاز تحویل شود ساز و کاری باید مشخص شود که در صورت کاهش یا افزایش گاز برآن اساس اقدام شود. نکته دیگر بحث قیمت است که مذاکراتی را اخیرا در سوئیس داشته ایم و منتظر این هستیم تا این مذاکرات با حضور طرف سوئیسی در ایران نهایی شود.
آیا نهایی شدن قرارداد صادرات گاز ایران به سوئیس می‌تواند معیاری برای صادرات گاز به سایر کشورهای اروپایی باشد؟
بله، نهایی شدن صادرات گاز ایران به سوئیس به عنوان یک کشور اروپایی می‌تواند معیاری برای صادرات گاز به سایر کشورها باشد.
اگر چه ما الان معیاری برای صادرات گاز داریم و یک پایه قیمت را برای همه خریدارانمان در نظر گرفته‌ایم. آن چیزی که این قیمت را تحت تاثیر می‌گذارد، بحث نقطه تحویل و بعد مسافت است. خوشبختانه همین اتفاق هم برای صادرات گاز به پاکستان افتاد و قرارداد گاز با این کشور بر اساس مذاکرات طولانی مدت و نفس‌گیر به نتیجه رسید.
البته اخیرا انتقادهایی مبنی بر غیر اقتصادی بودن این قرارداد مطرح شده که نفت خام ژاپن (مبنای اصلی فرمول صادرات گاز به پاکستان) قیمت پایین تری از نفت خام برنت دارد که مبنای صادرات گاز ایران به ترکیه است. نظر شما در این مورد چیست؟
اصولا قراردادهای صادرات گاز وابسته به قیمت نفت خام است و متناسب با شرایط جهانی، قیمت نفت خام‌های مختلف در بازار جهان افزایش یا کاهش پیدا می‌کند و این طور نیست که این اختلاف زیاد باشد، بلکه تغییرات خیلی جزئی است. از سوی دیگر قراردادهای صادرات گاز به صورت طولانی مدت بسته می‌شود و برای محاسبه قیمت گاز، متوسط قیمت 6 ماه گذشته را در نظر می‌گیرند، در یک ضریبی ضرب و با یک عددی جمع یا تفریق می‌کنند و در نهایت قیمت گاز برای 3 ماه آینده را تعیین می‌کنند. این کار بعد از گذشت 3 ماه مجددا تکرار می‌شود. به اعتقاد من، قرارداد صادرات گاز به پاکستان پایه مناسبی داشته است. در این قرارداد ما می‌توانستیم قیمت نفت خام عمان یا مدیترانه را به عنوان پایه قیمت در نظر بگیریم که خیلی تفاوتی نمی‌کرد.
اظهار نظر برخی از دوستان در مورد فرمول قیمت به دلیل عدم اطلاع آنها است. به دلیل محرمانه بودن فرمول امکان فاش کردن آن وجود ندارد، ولی امکان دسترسی دستگاه‌های نظارتی به قرارداد و فرمول وجود دارد و ما می‌توانیم تمام اطلاعات مربوط به قرارداد را در اختیارشان قرار دهیم.
آیا امکان بررسی این قرارداد توسط مجلس شورای اسلامی نیز وجود دارد؟
ما آمادگی خودمان را برای تشریح قرارداد برای کمیسیون انرژی مجلس اعلام کرده‌ایم که انشاء‌ا... بعد از تعطیلات مجلس جزئیات این قرارداد را برای کمیسیون انرژی توضیح می‌دهیم. بدیهی است دلسوزان نظام منافع ملی مدنظرشان است و چیزی غیر از این نیست.
خبری منتشر شده بود مبنی بر اینکه شرکت گازپروم روسیه نیز علاقه‌مند است که در پروژه خط لوله صلح (صادرات گاز به پاکستان) مشارکت کند و در توضیح انگیزه آنها از این کار عنوان شده بود که این پروژه از آن جهت برای روسیه سودآور است که گاز ایران را به سمت آسیای جنوبی منتقل خواهد کرد و در آینده نزدیک این کشور با روسیه برای صادرات گاز به اروپا رقابت نخواهد کرد. موضع شما در این مورد چیست؟
ما هیچ مخالفتی نداریم با اینکه گازپروم در بخش پاکستانی این پروژه مشارکت کند و خط لوله داخل پاکستان که حدود ۱۰۰۰-۹۰۰ کیلومتر است را اجرا کند. چون اگر گازپروم آمادگی داشته باشد که این خط را فاینانس کند، این پروژه زودتر به نتیجه خواهد رسید. اما این توهم است که بعضی‌ها فکر کنند با صدور گاز ایران به طرف پاکستان دیگر امکانی برای صادرات گاز به اروپا نخواهیم داشت. ما ۱۶درصد سهم ذخایر جهانی گاز را در اختیار داریم، بنابراین باید حداقل ۱۶درصد سهم بازار جهانی را هم داشته باشیم و به نظر می‌رسد این پتانسیل وجود دارد، بنابراین صادرات گاز به پاکستان مانع از این نیست که ما نتوانیم گازمان را به اروپا صادر کنیم و از نظر ما این طرز تفکر جایگاهی ندارد.
در بحث صادرات گاز به اروپا شرکت ملی صادرات گاز عنوان کرده بود که خط لوله نابوکو و پرشین پایپ لاین در اولویت اول بررسی این شرکت است. از آنجایی که مشکلات حقوقی خط لوله نابوکو حل شده مسلما پیوستن ایران به این خط بیشتر به نفع ایران است؛ بفرمایید روند مذاکرات ما برای حضور در نابوکو به کجا انجامیده است؟
آن چیزی که ما علاقه‌مند به انجام آن هستیم خط لوله پرشین پایپ لاین است؛ چرا که خط لوله پرشین پایپ لاین از ترکیه، یونان، جنوب ایتالیا و آلمان عبور می‌کند. البته اگر مذاکرات برای شرکت ایران در نابوکو هم به نتیجه برسد ما مخالفتی نداریم. به همین دلیل ما مذاکراتی را با یک شرکت ترکیه‌ای انجام دادیم و در حال اخذ مجوز برای انتقال گاز از طریق ترکیه هستیم.
توافق‌نامه آن که امضا شده بود؟
بله، یک توافق نامه بین ما و یک شرکت ترکیه‌ای امضا شد که بر اساس آن یک شرکت مشترک بین دو کشور ایجاد شد که ۵۰درصد آن سهم ایران و ۵۰درصد دیگر سهم ترکیه است که مسوول عبور گاز به اروپا خواهد بود. فاینانسور‌هایی هم در جهت احداث این خط از مسیر ترکیه اعلام آمادگی کرده‌اند منتها سیاست ما بر این است که ابتدا مذاکراتمان را با مشتریانی که علاقه‌مند به خریداری گاز در منطقه اروپا از ایران هستند، نهایی کنیم و بعد در رابطه با خط لوله تصمیم گیری شود. بنابراین تصمیم گیری در مورد مسیر خط لوله گاز به سادگی امکان پذیر نیست. مسیر خط بستگی به مشتریان ما و حجم گازی که از ما درخواست می‌کنند، دارد.
در حال حاضر کدام کشورها خواهان خرید گاز از ایران هستند؟
در حال حاضر کشورهای آلمان، ایتالیا، اتریش و بلغارستان متقاضی خرید گاز از ایران هستند.
فاینانسورها خط لوله‌ای که گاز ایران را به اروپا می‌رساند از کدام کشورها هستند؟
بحثی که الان ما داریم بحث عبور گاز از ترکیه است. چون چیزی حدود ۱۷۰۰ کیلومتر خط باید از ترکیه عبور کند که معادل حدود ۵۰درصد کار است. ما اگر بتوانیم ایجاد این خط را در خاک ترکیه به نتیجه برسانیم و به مرز اروپا برسیم، از آنجا به بعد مشکلی نخواهیم داشت چون خود کشورهای اروپایی که متقاضی گاز هستند، فاینانس بقیه خط را به عهده خواهند گرفت.
طرف ترکیه در مقابل دادن این امتیاز چه چیزی می‌خواهد؟
برای طرف ترکیه آن چیزی که اهمیت دارد این است که هزینه انتقال و ترانزیت گاز را دریافت کند که سالانه درآمد سرشاری را برای این کشور ایجاد خواهد کرد. ضمن اینکه خود کشور ترکیه هم علاقه‌مند است گاز بیشتری را از ما بخرد که در این رابطه مذاکرات با این کشور از طرف شرکت ملی نفت دنبال می‌شود که در مقابل سرمایه‌گذاری در ۳ فاز پارس جنوبی می‌تواند ۵۰درصد گاز این فازها را برای خودشان برداشت کنند و از مسیر همین خط عبور بدهند.
در حال حاضر روند مذاکرات با این کشور در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
مذاکرات اولیه انجام شده، ولی هنوز به نتیجه نهایی نرسیده‌ایم.
قرار بود که از سرمایه‌گذاران آلمانی دعوت شود که به ایران سفر کنند، بفرمایید در صورت انجام این امر آنها قرار است در کدام بخش فعالیت کنند؟
سرمایه‌گذاران آلمانی علاقه‌مند هستند که هم از طریق انتقال گاز از طریق خط لوله و هم انتقال گاز از طریق ال ان جی در ایران سرمایه‌گذاری کنند. بر اساس دستور العملی که ما داریم هر کس که می‌خواهد از ما ال ان جی بخرد باید سهامدار واحدهایی که ال ان جی تولید می‌کنند بشود و به بخش بالادستی برای تولید گاز کمک کند. یعنی اگر کسی خواستار یک‌میلیون یورو سرمایه گذاری در بخش ال ان جی است باید چیزی در حدود ۲میلیون یورو در بخش بالادستی به صورت فاینانس یا buy back سرمایه‌گذاری کند. چون تولید ال ان جی منوط به تولید گاز است.
در حال حاضر روند پیشرفت سه پروژه پارس ال ان جی، ایران ال ان جی و پرشین ال ان جی به چه صورت است؟
پروژه ایران ال ان جی حدود ۲۰درصد پیشرفت دارد و پیمانکاران ایرانی و خارجی آن انتخاب شده است و منابع مالی آن نیز قرار است در ابتدا از طریق صندوق ذخیره ارزی تامین شود و در حال مذاکره با شرکای خارجی این پروژه هستیم که تا آخر سال میلادی مذاکراتمان نهایی شود تا با خرید سهام این پروژه از سوی آنها منابع مالی آن برای سال‌های آتی تامین شود. در پروژه پارس ال ان جی به دلیل اینکه شرکت توتال دفع الوقت می‌کرد و در بخش بالادستی نمی‌خواست تولید زودهنگام را انجام بدهد وشرکت ملی نفت ایران نیز حاضر نبود قسمت بالادست این پروژه همین طور معوق بماند مجبور شد که برای قسمت بالادستی تصمیم دیگری بگیرد. برای همین اخیرا قرارداد توسعه فاز ۱۱ با سی ان پی سی چین بسته شد و این به آن معنی نیست که شرکت توتال از ایران خارج شده باشد، بلکه شرکت توتال کماکان روی بحث ال ان جی می‌تواند فعالیت کند. در واقع ما می‌توانیم یک فاز دیگر را در اختیار شرکت توتال قرار بدهیم یا اینکه توتال با همان طرف چینی جوینت شود و بتواند از گاز فاز ۱۱ استفاده کند.
در رابطه با پروژه پرشین ال ان جی نیز اقدامات خوبی را انجام داده‌ایم و اخیرا هم با پیمانکارانی که باید به صورت EPC این کار را انجام بدهند مذاکره داشتیم. منتها همین موضوعی که برای توتال در خصوص فاز 11 مطرح بود، برای فازهای 13 و14 نیز مطرح است. در این بین شرکت ملی نفت ایران در حال مذاکره با شرکت‌های شل و رپسول است تا بتواند تضمین تولید زودهنگام از این فازها را از آنها بگیرد. انشاء‌ا... اگر این موضوع به نتیجه برسد پروژه روال طبیعی خود را طی خواهد کرد. در این بین یک شرکت ایرانی-خارجی نیز متقاضی احداث یک واحد ال ان جی 2میلیون تنی شده است. البته مذاکرات هنوز به قرارداد نرسیده است و در حد رد و بدل کردن اطلاعات مذکور می‌باشیم.
در مورد پروژه ایران ال ان جی اخیرا کشور بلغارستان هم اعلام آمادگی کرده بود که می‌خواهد در ایران سرمایه‌گذاری کنند؟
بله، ایران ال ان جی علاوه بر فاز اول که دارای ظرفیت 5/10میلیون تنی بوده در فاز دوم نیز دارای ظرفیتی 5/10میلیون تن دیگر است که برای توسعه آن با سه شرکت چینی قرارداد امضا شده و یک بانک چینی هم باید آن را فاینانس کند. در این زمینه ما هنوز ال ان جی این واحد را به کسی نفروختیم. طبیعی است شرکت‌هایی که از اروپا یا آسیا علاقه‌مند باشند که سهامدار آن باشند از آنها استقبال می‌کنیم.
یک بحثی که وزیر نفت اخیرا مطرح کرده است این است که با توجه به دامنه فعالیت شرکت ملی صادرات گاز این شرکت به عنوان یک شرکت اصلی زیر مجموعه وزارت نفت تبدیل شود، در این مورد آیا تصمیمی گرفته شده است؟
دیدگاه وزیر نفت بر این است که اگر قرار باشد مناسب با ذخایر گازی مان سهم در بازار جهانی گاز داشته باشیم اقتضا می‌کند که فعالیت‌های شرکت ملی صادرات گاز ایران به فعالیت‌های بین‌المللی در سطح وسیع تبدیل شود. شرکت ملی صادرات گاز در واقع نقش امور بین‌الملل را در امور گاز دارد و باید تمام مذاکرات گازی کشور در صادرات گاز شکل بگیرد و از حالت جزیره‌ای خارج شود. به این منظور نیاز است که صادرات گاز از یک ساختار و اختیارات مناسبی برخوردار باشد تا بتواند هر چه سریع‌تر و بصورت یکپارچه در جهت منافع ملی حرکت کند و بتواند اهدافی را که وزارت نفت در رابطه با صادرات گاز و مسائل بین‌المللی گاز دنبال می‌کند، تحقق بخشد. به همین دلیل وزیر نفت نظرش این بود که سطح اختیارات شرکت ملی صادرات گاز به سطح یک شرکت اصلی ارتقا یابد. به همین دلیل امورسازمان و بهبود روش‌های وزارتخانه روی ساختار این موضوع کار می‌کند که یک ساختار مناسبی را طراحی و ارائه نماید.
عکس: شانا
ارسال نظر