کالبدشکافی بازار فولاد

گروه صنعت و معدن- با توجه به روند اصلاح نرخ ارز، اصلاح قیمت حامل‌های انرژی، افزایش هزینه تولید، احتمال افزایش قیمت سنگ‌آهن و تغییرات تکنولوژی که تاثیر مستقیم روی صنعت فولاد کشور خواهد داشت، در دو سال گذشته در بزرگ‌ترین گردهمایی فعالان صنعت فولاد خاورمیانه، روش‌ها و راهبردهای مدیریت تولید رقابتی برای افزایش صادرات محصولات فولادی در کانون توجه مدیران ارشد این صنعت و صاحبنظران قرار گرفته است. برگزاری همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار در دو سال گذشته نقطه عطفی بوده که مقامات دولتی توانستند در حوزه صنعت فولاد انتظارات خود از سرمایه‌گذاران و مدیران بخش خصوصی را بیان کنند. از سویی فرصتی فراهم کرده که بخش خصوصی نیز پیشنهادهای خود را برای بهبود وضعیت فولادسازی در ایران بیان کند. در این میان، سومین دوره همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار در حالی کمتر از سه ماه دیگر (۲۸ بهمن ماه) در تهران برگزار می‌شود که به گفته «محسن پروان»، دبیر این همایش علاوه بر رقابت پذیری، دو محور «استراتژی، سرمایه‌گذاری و موازنه مواد اولیه و انرژی در صنعت فولاد» و «چشم‌انداز بازار سنگ آهن» هم مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. مشروح مصاحبه با وی را در ادامه می‌خوانید:

با توجه به تجربه برگزاری دو دوره همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن، دستاوردهای این همایش را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در سالیان گذشته همایش‌ها و سمینارهای مهم صنعت فولاد صرفا در کشورهای امارات و ترکیه برگزار می‌شد و از طرفی امارات که حتی یک کیلوگرم فولاد خام (Cured Steel) تولید نمی‌کند صرفا به خاطر آنکه یک بندر واسطه‌ای است و میزان صادرات مجدد از آن بسیار بالا است و چند کنفرانس فولاد برگزار می‌کند، خود را قلب فولاد خاورمیانه می‌خواند. این در حالی است که ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده و بزرگ‌ترین صادرکننده و واردکننده فولاد در خاورمیانه است و اگر قرار است به کشوری لقب قلب فولاد داده شود، مسلما آن کشور، ایران است. از طرف دیگر فعالان این بازار نیز برای دستیابی به این اطلاعات و توان برقراری ارتباط با سایر بخش‌ها ناگزیر به شرکت در این کنفرانس‌ها بودند. در این شرایط روزنامه «دنیای‌اقتصاد» بر آن شد تا با برگزاری همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار، مکانی را برای رویارویی، تبادل نظرات و دیدگاه‌های مختلف فعالان صنعت فولاد از جمله تصمیم‌گیران، تصمیم‌سازان، صاحبنظران، صنعتگران و تجار فراهم آورد.

سومین همایش چشم‌انداز صنعت و معدن ایران با چه محوری برگزار خواهد شد؟

این همایش هر ساله حول محور «رقابت‌پذیری راه حل توسعه پایدار» برگزار می‌شود در سال جاری نیز علاوه بر آن، به دو محور «استراتژی، سرمایه‌گذاری و موازنه مواد اولیه و انرژی در صنعت فولاد کشور» و «چشم‌انداز بازار سنگ آهن ایران و جهان در سال ۲۰۱۳» هم خواهد پرداخت.

میزان استقبال شرکت‌ها از این همایش را در دو دوره گذشته چگونه ارزیابی می‌کنید و پیش‌بینی شما از سومین دوره برگزاری این همایش چیست؟

در دو دوره گذشته در هر همایش بیش از ۷۲۶ نفر شرکت کرده‌اند که بیش از ۵۰۰ نفر آنها مدیرعامل یا عضو هیات مدیره شرکت‌های فعال در صنعت و بازار فولاد کشور بوده‌اند که نشان از استقبال خوب مدیران و کارشناسان از این نشست علمی-تحقیقاتی دارد. علاوه بر آن در همایش سال گذشته ۱۴ شرکت و دانشگاه داخلی و خارجی از همایش حمایت کردند و بیش از ۲۰ شرکت بزرگ صنعت فولاد کشور در نمایشگاه جانبی آن حضور داشته‌اند. امسال نیز امیدواریم علاوه بر ارتقای کمی سطح همایش سطح کیفی آن نیز به موازات افزایش داشته باشد.

به نظر شما برگزاری این همایش تا چه حد توانسته انتظارات مقامات دولتی و خصوصی از همدیگر را منعکس کند؟

خوشبختانه در سال‌های گذشته، بخش خصوصی تریبون خوبی برای بیان نظرات و مشکلات خود پیدا کرده است. خصوصا در بخش پانل آزاد این همایش که کاملا تبدیل به محلی برای گفت‌وگو و تعامل دولت و بخش خصوصی شده است. از طرف دیگر، مقامات و مسوولان دولتی هم مشکلات بخش خصوصی را به صورت دقیق‌تر درک کرده و راه حل برون رفت از آن را با همکاری و همفکری حل کرده‌اند. بالاخره بیش از ۸۰ درصد صنعت فولاد کشور دولتی یا نیمه‌دولتی است و برای آنکه این صنعت را رقابت‌پذیر کنیم، لازم است بخش خصوصی را حمایت کنیم که برگزاری این گونه همایش‌ها به دولت کمک می‌کند تا دیدگاه و نگاه درست‌تری به مشکلات بخش خصوصی داشته و در تصمیم‌گیری‌ها و وضع قوانین و مقررات مشکلات بخش خصوصی را در نظر گرفته و آنها را دچار مشکل نمی‌کند.

به نظر شما برای اینکه صنعت فولاد کشور رقابت‌پذیر باشد، چه اقداماتی باید مورد توجه مسوولان قرار گیرد و این همایش در انعکاس راهکارهای رقابت‌پذیری و افزایش جایگاه ایران در میان سایر کشورهای تولیدکننده فولاد تا چه میزان موفق بوده است؟

برای رقابتی شدن صنعت نیاز است فضای مناسب و شفافی در بازار وجود داشته باشد. علاوه بر آن قوانین در این صنعت دچار ثبات باشد. نمی‌توان انتظار داشت در شرایطی که ثبات در تصمیم‌گیری وجود ندارد و قوانینی چون ممنوعیت صادرات به صورت ناگهانی وضع می‌شود، سرمایه‌گذار حاضر به پذیرش چنین ریسکی باشد و سرمایه خود را در معرض ریسک تصمیم‌گیری دیگران قرار دهد. از این رو پیش از هر موضوع دیگری نیاز است تا وضعیت قوانین و مقررات چه در صنعت فولاد و چه در سایر صنایع دارای ثبات باشد و قوانین شفاف و کارآمد باشد. علاوه بر این، در صورتی که بخش خصوصی بخواهد با دولت به عنوان تولیدکننده رقابت کند، مسلما رقابتی نابرابر و غیرعادلانه است؛ چرا که دولت علاوه بر توان عظیم، از رانت اطلاعاتی نیز برخوردار است و در این شرایط هرگز صنعت به رقابت‌پذیری نزدیک نمی‌شود. نخستین گام برای رقابتی شدن این صنعت و افزایش توان رقابت با محصولات مشابه خارجی، خصوصی‌سازی حقیقی این صنعت است که در این همایش همواره بر خروج دولت از بخش تولید تاکید شده است. این مهم علاوه بر افزایش راندمان موجب سرعت گرفتن توسعه این صنعت می‌شود.

در دوره گذشته برگزاری این همایش وعده‌های مختلفی از سوی مسوولان به فعالان صنعت فولاد داده شد، آیا کمیته برگزاری همایش در طول یک سال گذشته پیگیر روند اجرایی این وعده‌ها بوده است؟

مهم‌ترین وعده مسوولان در این همایش حذف قیمت‌گذاری دستوری در بورس کالا بوده است (در سال ۱۳۸۹) که خوشبختانه در فاصله کوتاهی از همایش محقق شده است. اما سایر موارد مطرح شده همچون طرح‌های توسعه‌ای نیز از سوی دبیرخانه همایش پیگیری می شود که متاسفانه به خاطر مشکلات موجود خصوصا نوسان قیمت ارز، توسعه صنعت فولاد به دلیل نیاز بالای واردات ماشین آلات و تجهیزات دچار مشکل شده است که امید است با بازنگری در استراتژی توسعه در صنعت فولاد و نگاه به زیرساخت‌ها و نیازها، توسعه صنعت فولاد سرعت بیشتری بگیرد.