شرایط رشد تولید صادرات‌گرا

گروه صنعت و معدن- نرخ ارز افزایش یافت و صادرات برای فعالان اقتصادی مقرون به صرفه شد؛ اما نبود استراتژی موجب شده تا صادرکنندگان نتوانند به خوبی از فرصت ایجادشده استفاده کنند؛ چرا که برنامه‌ریزی و بازار سنجی لازمه رشد صادرات در دنیا محسوب می‌شوند، اما نبود ثبات در تصمیم‌گیری موجب محرومیت فعالان اقتصادی داخلی شده است. قطع وابستگی به نفت، افزایش صادرات غیرنفتی و تولید صادرات‌گرا را می‌توان از شعارهای اصلی مسوولان صنعتی دانست؛ که سال‌ها است سر داده می‌شود، اما راهکاری برای رسیدن به آن تاکنون پیش‌بینی نشده ؛حال افزایش نرخ ارز و مقرون به صرفه شدن صادرات مسوولان را به تکاپو انداخته تا کالای صادراتی را افزایش دهند.

در روز ملی صادرات امسال نیز وزیر صنعت و معدن اعلام کرد: باید وابستگی به نفت کاهش یابد و صادرات غیرنفتی افزایش. وی همچنین به ضرورت اتخاذ تصمیم‌های تاریخی برای رهایی اقتصاد ایران از وابستگی به نفت تاکید کرد.

اظهارات مطرح شده از سوی غضنفری در حالی است که کارشناسان و فعالان صنعتی معتقدند برای رهایی از وابستگی نفتی باید به تولید صادرات محور در کشور بها داده شود؛ اما تاکنون در این خصوص اقدام اساسی صورت نگرفته است.

محمد رضا مرتضوی، رییس کانون صنایع غذایی با اشاره به اینکه مسوولان می‌گویند در سال‌های اخیر سیاست‌هایی را در پیش گرفته اند که توفیق صادرات را به همراه داشته است در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: باید سیاست‌هایی را که مسوولان مدعی هستند به رشد صادرات منجر شده بررسی کرد، سیاست‌های درست را تقویت و نادرست را اصلاح کرد و با شرایط جدید تطبیق داد. به گفته مرتضوی، باید سیاست‌های مشوق صادراتی را تقویت کرد. موانع تعرفه‌ای، قوانین نقل و انتقال پول حاصل از ارز صادرات نیاز به اصلاح دارد و باید در این خصوص اقدامات اساسی در نظر گرفت.

رییس کانون صنایع غذایی با اشاره به اینکه در سه سال گذشته شاهد رشد صادرات بوده‌ایم، می‌گوید: باید دلایل رشد صادرات در کمیته ملی صادرات بررسی شود و سیاست‌های پیش گرفته در این مدت به سال جاری بسط داده شود؛ اما در حال حاضر مسوولان سیاست عکس سال‌های قبل را پیش گرفته‌اند که این امر به افت صادرات منجر خواهد شد. وی با اشاره به اعمال ممنوعیت صادرات برخی از کالاها در سال جاری می‌گوید: اقدام صورت گرفته در حالی است که صادرکنندگان زمان و هزینه بسیاری برای بازاریابی صرف می‌کنند و توقف دستور صادرات به ضرر صادرکنندگان تمام خواهد شد.

مرتضوی درخصوص اینکه برای تحقق شعار تولید صادرات‌محور که سال‌ها است به شعار اصلی برخی از مسوولان تبدیل شده چه اقدامی باید صورت داد، می‌گوید: برای تولید صادرات محور باید زیرساخت‌ها فراهم شود. پیش از این تولیدکننده با استفاده از یوزانس ۶ ماهه اقدام به ثبت سفارش می کرد، اما در حال حاضر یوزانس حذف شده و برای گشایش LC نیز تولیدکننده ملزم به پرداخت ۱۰۰ درصد بهای کالا است که این عوامل هزینه‌های تولید را افزایش داده است.

به گفته رییس کانون صنایع غذایی، سخت کردن شرایط تولید نشان دهنده آن است که گروهی اجازه رشد به صنعت را نمی‌دهند و اقدامات صورت گرفته برای تولید صادرات محور را از بین می‌برند.

راهکارهای تولید صادرات‌گرا

محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان در مورد راهکارهای تولید صادرات‌گرا می‌گوید: لازمه تولید صادرات‌محور داشتن تولید رقابتی است. یکی از پارامترهای رقابت نیز به نرخ ارز برمی‌گردد. وی در ادامه افزود: نرخ ارز اگر به سمت واقعی شدن برود و به تعادل نزدیک شود، به تولیدکنندگان برای صادرات انگیزه می‌دهد.

عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان مشکل دوم برای تحقق تولید صادرات‌گرا را در بهره بانکی دانست و گفت: تولیدکنندگان داخلی نمی‌توانند با نرخ بهره بانکی ۲۴ تا ۲۵درصد با تولیدکنندگان خارجی رقابت کنند. در واقع دولت برای اینکه نقدینگی مردم به سمت بازار طلا و دلار نرود، سود سپرده‌ها را افزایش داد؛ اما همچنان نرخ طلا و دلار پایین نیامده است. بنابراین افزایش سود سپرده‌ها و به دنبال آن افزایش نرخ سود تسهیلات جز زیان برای تولیدکنندگان و فربه‌تر شدن بانک‌ها نتیجه دیگری نداشت. نجفی‌منش با بیان اینکه در حال حاضر بانکداری به صرفه شده است، اما تولید از صرفه اقتصادی خارج شده است، گفت: به غیر از نرخ ارز و سود تسهیلات بانکی، قیمت‌گذاری کالاها و خدمات از سوی دولت مانع دیگر برای بخش تولید است. نجفی‌منش افزود: اگر دولت از قیمت‌گذاری کالا کنار بکشد و اجازه بدهد که عرضه و تقاضا تعیین‌کننده قیمت کالاها باشد، تولید و صادرات به حرکت می‌افتد.

عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان با بیان اینکه تولید و صادرات باید به صرفه باشد، گفت: در صورت تحقق این امر سرمایه‌های سرگردان به سمت تولید می‌رود. نجفی‌منش ثبات در پارامترهایی که در تولید کالا تاثیر دارند، عامل دیگر را در جهت توسعه تولید صادرات‌گرا دانست و افزود: بی‌ثباتی در تصمیمات از سوی مسوولان باعث متلاطم شدن بازار تولید می‌شود، به همین دلیل باید اطمینان به بازار برگردد. این فعال صنعتی در نظر گرفتن تسهیلات برای صادرات محصولات را عامل دیگری برای افزایش تولید صادرات‌گرا دانست. به گفته وی، در حال حاضر یکسری کالا در کشور تولید می‌شود که مزیت رقابتی دارد که شامل مس، آلومینیوم، مواد پتروشیمی و... است؛ اما نرخ فروش این محصولات به تولیدکنندگان داخلی بر اساس نرخ بین‌المللی است و ضرب در نرخ آزاد دلار می‌شود. به همین دلیل پیشنهاد ما این است که مکانیزمی در این رابطه برای تولیدکنندگان دیده شود تا قیمت تمام شده آنها قابل رقابت با محصولات خارجی شود. عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان ادامه داد: مجموعه کشور باید در خدمت تولید صادرات‌گرا باشد و هر کس سهم خودش را در این کار ایفا کند.

لزوم اولویت برای مواد اولیه صنعت

حسین سلیمی، عضو هیات مدیره انجمن مدیران صنایع نیز از دیگر کسانی است که در مورد راهکارهای تولید صادرات‌گرا می‌گوید: در حال حاضر مهم‌ترین بخش صادرات غیرنفتی را مواد پتروشیمی تشکیل می‌دهند که با افزایش محدودیت‌های بین‌المللی از جمله تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا باید کانال‌های دیگری را برای حفظ صادرات فراهم کنیم. به گفته وی، با توجه به مشکلات تولیدکنندگان در چند ماه اخیر این امکان که صادرات غیرنفتی کشور از سال گذشته فراتر رود، بعید است. این فعال صنعتی افزود: در حال حاضر یکی از مشکلات واحدهای صنعتی ورود مواد اولیه است که باید در اولویت یک و دو کالاهای اساسی باشد.

سلیمی دومین عامل تاثیرگذار در تولید صادرات‌گرا را قیمت ارز دانست و گفت: در حال حاضر با توجه به نوسانات قیمت ارز در سال جاری، قیمت تمام شده محصولات در مقایسه با سال گذشته افزایش یافته است. به طوری که اگر سال گذشته مواد اولیه تولید با ارز ۱۲۲۶ تومانی وارد کشور می‌شد، امسال باید با قیمت‌هایی فراتر از ۲۵۰۰ تومان وارد شود. بنابراین قیمت تمام شده محصولات داخلی رقابت‌پذیری خود را در مقایسه با محصولات مشابه خارجی از دست می‌دهد.

سلیمی ادامه داد: اگر در گذشته ۳۰درصد قیمت تمام شده محصولات را مواد اولیه تشکیل می‌دادند، در حال حاضر با توجه به افزایش قیمت ارز سهم مواد اولیه از قیمت تمام شده دو برابر شده است. عضو هیات مدیره انجمن مدیران صنایع افزود: اگر بخواهیم صادرات مانند سال گذشته باشد، باید صنایع مکمل مواد اولیه مورد نیاز واحدهای صنعتی را تامین کنند.