شتاب مذاکرات گازی با بازارهای آسیایی

نمایی از خط لوله صلح

گروه سوخت و نیرو- به دنبال تحریم گاز ایران از سوی اتحادیه اروپا، رایزنی‌ها برای فروش گاز به بازارهای آسیایی شتاب گرفته است. از یک سو پاکستان به عنوان مشتری گاز ایران خواستار تسریع در اجرای این پروژه شده و از سوی دیگر مقامات مسوول در شرکت گاز از افزایش سهم ایران در بازار تجارت گاز خبر می‌دهند. برخی از منابع خبری نیز از تشکیل تیم ویژه برای شتاب در اجرای پروژه ساخت خط لوله صلح در خاک پاکستان خبر داده‌اند. بر اساس اهداف سند چشم انداز ۲۰ ساله، ایران باید در سال ۱۴۰۴ از سهم ۱۶ درصدی در کل بازارهای بین‌المللی صادرات گاز برخوردار باشد. توسعه تجارت گاز در حوزه‌های صادرات، واردات، معاوضه (سوآپ) و ترانزیت گاز طبیعی از جمله اهداف وزارت نفت است. اگرچه در حال حاضر گاز ایران به ترکیه، ارمنستان و نخجوان صادر می‌شود، اما غیر از اروپا، مذاکرات ایران برای فروش گاز به پاکستان در قالب خط لوله «صلح»، امارات متحده عربی، کویت، عمان، بحرین، هند و چین همچنان در جریان است.

حالا در شرایطی که کشورهای اروپایی تلاش خود را برای اعمال تحریم‌های اقتصادی و تحریم صنایع نفت و گاز ایران افزایش داده‌اند، پاکستان به عنوان کشوری که هدف صادرات گاز ایران در آسیا است، خواستار شتاب در ساخت خط لوله گازی ایران- پاکستان و دیگر پروژه‌های مشترک میان دو کشور شده است.

پاکستان خواستار شتاب پروژه «صلح»

بر اساس گزارش خبرگزاری‌ها در حاشیه دوازدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو)، رییس‌جمهور پاکستان علاوه بر درخواست شتاب در پروژه خط لوله «صلح»، خواهان تسریع در اجرای پروژه عرضه برق به پاکستان و پروژه‌های خطوط راه آهن و جاده در این کشور هم شده است.

عاصف علی زرداری با تاکید بر اینکه روابط با ایران به طور پایدار در حال توسعه است، ابراز امیدواری کرد این همکاری‌ها در بخش تجارت، سرمایه‌گذاری و انرژی بیشتر شود.

طرح خط لوله انتقال گاز صادراتی ایران به پاکستان به سال ۱۹۹۰ میلادی برمی‌گردد. این پروژه که در ابتدا قرار بود به صورت سه جانبه میان ایران- پاکستان- هند امضا شود، بعد از ۲۰ سال کشمکش و تنش میان دهلی نو و اسلام آباد بر سر نبود توافق و اطمینان، به صورت دو جانبه میان «تهران-اسلام آباد» امضا شد. بر اساس قرارداد خط لوله «صلح» که یک قرارداد ۲۵ساله است ایران از فروردین ۱۳۹۳ (۲۰۱۴ میلادی) روزانه ۲۱ میلیون و ۵۰۰ هزار متر مکعب و سالانه ۸/۷ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی به پاکستان صادر می‌کند. این قرارداد شامل احداث ۹۰۰ کیلومتر خط لوله در داخل خاک پاکستان و ۲۵۰کیلومتر خط لوله در داخل ایران است.

تشکیل تیم ویژه

درخواست پاکستان برای تسریع در اجرای این پروژه در حالی است که برخی از منابع خبری از تشکیل تیم ویژه‌ای در وزارت نفت برای تدوین بسته سرمایه‌گذاری ۵/۱ میلیارد‌دلاری احداث خط لوله صلح در خاک پاکستان خبر می‌دهند. بر اساس گزارش «فارس»، اوایل هفته جاری اسلام آباد رسما از ایران دعوت کرد که در مناقصه سرمایه‌گذاری ۵/۱میلیارد دلاری برای احداث ادامه خط لوله گاز ایران-پاکستان موسوم به خط لوله صلح در خاک پاکستان که هفته آینده در این کشور برگزار می‌شود حضور پیدا کند. یک منبع آگاه در این رابطه می‌گوید: پس از دعوت وزیر انرژی پاکستان از ایران برای حضور در مناقصه سرمایه‌گذاری خط لوله صلح، تیم ویژه‌ای تشکیل شده است که این تیم گزارش خود و نحوه تامین منابع مالی برای سرمایه‌گذاری را در این خط به مسوولان ارشد وزارت نفت ارائه می‌کند.

به گفته وی، هم اکنون ایران در حال آماده کردن یک بسته ویژه برای سرمایه‌گذاری در این خط لوله است به طوری که قصد دارد در صورت موافقت طرف پاکستانی کار توزیع گاز در خاک پاکستان را نیز برعهده بگیرد و این فعالیت نیز به شرکت‌های خصوصی ایرانی واگذار شود.

این گزارش حاکی است اوایل مهر ماه یک مقام مسوول از تامین مالی مشترک ایران و روسیه برای احداث خط لوله صلح در خاک پاکستان خبر داده بود به طوری که پس از کناره‌گیری چین و ایتالیا از سرمایه‌گذاری در خط لوله صلح به دلیل فشار‌های غرب، مسوولان انرژی پاکستانی در نشست‌های مشترکی که با مسوولان روسیه و ایران برگزار کردند جزئیات طراحی مهندسی این پروژه را در اختیار دو طرف قرار دادند و پس از آن مذاکرات مقرر شد تا دو کشور روسیه و ایران به طور مشترک در این خط لوله که در خاک پاکستان احداث می‌شود سرمایه‌گذاری کنند.

صادرات گاز ایران به پاکستان در حالی از سال ۲۰۱۴ عملیاتی می‌شود که در صورت تاخیر در ساخت خط لوله انتقال گاز از سوی پاکستان، این کشور موظف است به ازای هر روز تاخیر در اجرای این خط لوله طبق زمان‌بندی مشخص شده، یک میلیون‌دلار به ایران بپردازد.

بر اساس این گزارش، احداث خط لوله صلح در خاک ایران نیز که با عنوان خط لوله هفتم سراسری شناخته می‌شود تا سال آینده به نقطه صفر مرزی می‌رسد و پس از آن نیز پاکستان تنها یک سال فرصت دارد تا ادامه این خط را در خاک خود احداث کند.

هزینه اجرای این طرح در برآوردهای اولیه چهار و نیم میلیارد‌دلار اعلام شده بود، اما اکنون کارشناسان هزینه طرح را حدود هفت میلیارد دلار برآورد می‌کنند.

افزایش سهم ایران در بازار تجارت گاز

افزایش محدودیت صادرات گاز ایران به بازار اروپا در حالی است که مقامات مسوول در شرکت ملی گاز از افزایش سهم ایران در بازار تجارت گاز خبر می‌دهند.

در این میان، معاون مدیرعامل شرکت ملی گاز با بیان اینکه هم‌اکنون ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز طبیعی در خاورمیانه است، می‌گوید: سهم ایران در بازار تجارت گاز افزایش خواهد یافت. به گفته مصطفی کشکولی، ظرفیت‌هایی مانند رتبه دوم ذخایر گاز جهان، رتبه سوم تولید این حامل انرژی و چشم‌انداز روشن صنعت گاز موجب شده است که شرکت ملی گاز ایران قدرت اول منطقه خاورمیانه باشد.

وی ادامه داد: هم اکنون روزانه بیش از ۶۰۰ میلیون مترمکعب گاز با استفاده از ۲۲۰ هزار کیلومتر شبکه اصلی و فرعی به ۹۲۰ شهر و بیش از ۱۳ هزار روستا منتقل می‌شود، همچنین بیش از ۵۰ هزار واحد صنعتی کوچک و بزرگ نیز از گاز طبیعی استفاده می‌کنند که این مهم با تلاش فعالان عرصه گاز کشور تحقق یافته است. معاون مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران افزود: با توجه به ظرفیت‌های تولیدی در آینده، ایران توان مناسبی برای صدور گاز به بازارهای جهانی خواهد داشت.

ایجاد شبکه برق «صلح»

در کنار اجرای پروژه گازی خط لوله «صلح»، برخی از منابع خبری از اجرای پروژه شبکه برق «صلح» نیز خبر می‌دهند.

هر چند سرنوشت خط لوله صلح به دلیل عدم توافق سیاسی کامل هند و پاکستان با تاخیرهای زیادی همراه شد تا نهایتا ایران تصمیم بگیرد پروژه را به صورت دوجانبه با پاکستان ادامه دهد، اما مسوولان صنعت برق از توافق برای رساندن برق به هند از مسیر پاکستان صحبت می‌کنند. در این زمینه معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی با اشاره به امضای تفاهم‌نامه بین ایران و هند برای صادرات شش هزار مگاوات برق از شفاف‌شدن مسیر صادرات خبر داد.

محمد بهزاد در گفت‌وگو با «ایسنا»، با تاکید بر اینکه بر اساس قرارداد امضا شده بین ایران و هند قرار شد شش هزار مگاوات برق صادر شود که دو هزار مگاوات برق به پاکستان صادر می‌شود و چهار هزار مگاوات برق به هندوستان، گفت: ‌صادرات برق به هند یک کار سه جانبه بین ایران، هند و پاکستان است. پاکستان برای انتقال برق مخالفتی ندارد و یک خط دو مداره در این راستا احداث می‌شود.

وی افزود: یک مدار در اختیار پاکستان و یک مدار به هند اختصاص داده می‌شود، تولید برق هم در ایران صورت می‌گیرد و صادرات برق با همکاری سه کشور انجام می‌شود؛ ما آمادگی کامل برای عملیاتی کردن خط را داریم.

بهزاد با اشاره به اینکه ۱۰ هزار مگاوات مازاد برق داریم، افزود: با توجه به اینکه تولید برق ایران مناسب است، می‌توانیم به تمام کشورهای همسایه برق صادر کنیم. برای مثال، پیک تابستان ۴۳هزار مگاوات بود در حالی که ظرفیت ایران ۶۷ هزار مگاوات و ظرفیت عملیاتی ۵۷ هزار مگاوات است. در حال حاضر نیز پیک برق حدود ۳۱ تا ۳۲ هزار مگاوات است.

بهزاد در پاسخ به این سوال که با توجه به مباحث ایجاد محدودیت در حوزه صادرات گاز ایران آیا فکری برای استفاده از گاز برای صادرات برق بیشتر شده است، گفت: این کار نیاز به فکر جدید ندارد. در حوزه صادرات برق آمادگی لازم را داریم که به تمام کشورهایی که نیاز به برق ما دارند صادرات داشته باشیم.

حال باید دید که پروژه‌های صادراتی گاز و برق ایران در قالب پروژه «صلح» چه زمانی عملیاتی می‌شود؟