گروه صنعت و معدن- توزیع آرد ارزان به نانواها با این توجیه که نان باید با قیمت ارزان به دست مصرف‌کنندگان برسد، سابقه ای بیش از نیم قرن دارد. این روش و این هدف موجب شده است صنعت تولید نان در ایران بدترین موقعیت به لحاظ استفاده کارآمد از گندم، همچنین نان تولید شده را داشته باشد. با وجودی که از سال ۱۳۸۹ به این طرف قیمت فروش نان تا اندازه‌ای آزاد شد، اما گرفتاری‌های صنعت آرد و نان ادامه دارد. کارشناسان صنعت آرد و نان در تازه‌ترین نشست کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران ابعاد گوناگون دشواری‌های صنعت آرد و نان را تشریح کردند که می‌خوانید: رییس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق بازرگانی تهران در ابتدای این نشست با اشاره به مساله نان و اخباری که در نشست قبلی کمیسیون پیرامون آن مطرح شد، تاکید کرد که باید با مساله نان که رابطه‌ مستقیم با سلامت جامعه دارد، کاملا کارشناسی برخورد کرد و به مردم و مسوولان آگاهی داد. به گزارش سایت خبری اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران، شاهرخ ظهیری ادامه داد: به همین منظور کمیسیون از کارشناسان برجسته که سال‌های متمادی در مورد نان تحقیق و پژوهش داشته‌اند دعوت کرده تا در مورد گندم، آرد و نان و نحوه پخت آن سخن بگویند.

نان متولی واحد نیاز دارد

وحید پورآرام، نماینده وزارت بهداشت در این نشست که به پیشنهاد کمیسیون که در حال تدوین آیین‌نامه‌ای برای مساله نان و نظارت بر آن در کشور است، توضیح داد: دست نانوایی‌ها همیشه بسته بوده است. آرد با سهمیه مشخص، با کیفیت مشخص و با قیمت تعیین‌شده به آنها داده شده و بعد هم همه انتظارات از همین نانوایی‌ها بوده که نان باکیفیت به مردم بدهند. پورآرام با اشاره به مسائلی که بعد از هدفمندی یارانه‌ها برای نان پیش آمده اعلام کرد: در حالی که تصور این بود که با ایجاد رقابت در بین نانوایی‌ها، کیفیت نان بهتر می‌شود، اما این اتفاق رخ نداد. وی گفت: قیمت آرد در حال حاضر چیزی حدود ۲۳ تا ۲۵ هزار تومان برای هر کیسه است و نانوایی‌ها به طور طبیعی به سمت آرد ارزان‌تر می‌روند. در نهایت برای تهیه سریع‌تر و بیشتر نان می‌بینیم که برخی نانوایی‌ها به استفاده مجدد از جوش شیرین روی آورده‌اند. این کارشناس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران با تاکید بر اینکه نان نیاز به متولی واحد دارد اعلام کرد: آیین‌نامه‌ای به همین منظور تدوین کرده که برای اظهارنظر در اختیار اعضای کمیسیون قرار می‌گیرد.محمدجعفر ملکوتی نیز یکی از کارشناسانی بود که به دعوت کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران در این نشست حاضر شده بود تا در مورد راهکارهای بهتر شدن کیفیت نان و بالا بردن ارزش غذایی آن سخن بگوید. این استاد سابق دانشگاه با گلایه از مسوولانی که به نان توجهی ندارند گفت: کسانی بودند که مصوبات شورای سلامت را زیر پا گذاشتند و من به عنوان یک محقق و دلسوز مردم هیچ‌گاه از آنان نمی‌گذرم. برای این کار هم سند و مدرک دارم. کاش حداقل یک درصد از یافته‌های علمی ما در مورد گندم، آرد و نان مورد استفاده قرار می‌گرفت.

مشکل در شیوه پخت نان است

پس از این سخنان رجب زاده که چندین سال ریاست پژوهشکده غلات کشور را برعهده داشته است از زاویه دیگری مساله نان را مورد بررسی قرار داد و در کنار غنی‌سازی گندم و آرد به روش پخت نان پرداخت. رجب‌زاده گفت: در پخت نان هم مشکل اساسی داریم به گونه‌ای که اگر باکیفیت‌ترین آرد را که به بهترین نحو غنی‌سازی شده هم در اختیار نانوایی‌ها قرار دهیم باز هم نتیجه چندانی عایدمان نخواهد شد چون روش پخت نان در کشور ما دچار اشکال اساسی است. این کارشناس حوزه کشاورزی با بیان اینکه تولید نان کشیده و مسطح انرژی‌بر است به اجتناب‌ناپذیر بودن استفاده از جوش شیرین در نان لواش و تافتون اشاره کرد و گفت: در پخت این دو نان انرژی زیادی مصرف می‌شود و بنابراین نان باید سریع و در حجم زیاد تولید شود تا مقرون به صرفه باشد به همین دلیل اصلا تهیه آن با خمیرمایه اقتصادی نیست. نان سنگک هم که ۵۰ تومان بوده اکنون تا ۱۵۰۰ تومان هم رسیده اما کیفیت آن نه تنها بهتر نشده بلکه افت فاحشی داشته و با آرد سفید پخته می‌شود و فاقد ارزش غذایی است.

لواش نان انسان‌های اولیه است

رجب‌زاده با طرح این سوال که آیا به مردم گفته‌ایم چه نانی خوب است؟ از عدم فرهنگ‌سازی برای مصرف نان انتقاد کرد و گفت: کشور ترکیه هم تمام نان‌هایش مسطح و نازک بود اما دولت با اجرای یک برنامه جامع کاملا روش پخت و فرهنگ مصرف نان را تغییر داد و استفاده از نان‌های حجیم و نیمه‌حجیم را نهادینه کرد. در حالی که ما بیشترین مصرف نان را در دنیا داریم بیشترین ضایعات نان هم مربوط به ما است و هنوز از نانی مثل نان لواش استفاده می‌کنیم که جزو اولین نان‌های تولیدشده به دست بشر و مربوط به انسان‌های اولیه است. وی همچنین برای بهبود کیفیت نان بر آموزش مردم بیش از همه چیز تاکید و اضافه کرد: زمانی که آزادسازی انجام می‌گیرد دیگر نباید به کارخانه‌دار و نانوا چیزی دیکته کرد، بلکه باید به مردم آگاهی داد که چه نان و چه آردی مناسب است و اطلاعات را به صورت شفاف در اختیار مردم قرار داد و با متخلفان نیز برخورد کرد.

آرد سبوس‌دار مشتری ندارد

دبیر انجمن آردسازان ایران در سخنان خود بر بحث فرهنگ‌سازی و آگاهی‌دهی به مردم تاکید کرد. محمدرضا مرتضوی که در نشست کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران حاضر شده بود، گفت: شاید نتوانیم تمام کارخانه ها را کنترل کنیم یا مردم را مجبور کنیم که چه چیزی بخورند، اما می‌توانیم به آنها آگاهی بدهیم. ما در حال حاضر با توجه به سطح بالای تکنولوژی در کارخانه ها توانایی تولید هرگونه آرد با هر ترکیبی از مواد مغذی را داریم.

از دید مرتضوی اولین کاری که باید انجام شود توجه بیشتر به خاک مزارع و غنی‌سازی آن است. این عضو انجمن آردسازان با اعلام اینکه ظرفیت تولید آرد کشور ۲۰ میلیون تن است از خرید گندم به قیمت یکسان و تفاوت قائل نشدن بین ارقام مختلف انتقاد کرد و گفت: وقتی دولت همه گندم‌ها را به یک قیمت می‌خرد، دلیلی ندارد که کشاورز برای تولید گندم بهتر و باکیفیت‌تر اقدام کند. قیمت گندم گلستان، گندم لرستان و قم همه به یک اندازه است در حالی این گندم‌ها تفاوت زیادی با یکدیگر دارند.

وی همچنین اضافه کرد که جدا کردن سبوس از آرد برای تولیدکننده نفع اقتصادی چندانی ندارد چون قیمت سبوس بسیار پایین است. به گفته مرتضوی دلیل اصلی جدا کردن سبوس به مقدار زیاد از آرد این است که آرد سبوس‌دار مشتری ندارد و همه به دنبال آرد سفید هستند.