گروه انرژی - غزاله طایفه: آیا بزرگ‌ترین پروژه تزریق گاز کشور در هفته جاری با حضور رئیس جمهور به بهره برداری خواهد رسید ؟ عملیات اجرایی این پروژه که در سال ۸۰ آغاز شد قرار بود در شهریور ماه سال ۸۴ به پایان برسد، اما با گذشت ۳ سال و نیم از آن زمان، در حال حاضر در انتظار بهره برداری قرار دارد. هدف از تزریق گاز به مخازن نفتی، افزایش ضریب بازیافت نفت از مخازن و ایجاد ظرفیت برای تبدیل نفت خام درجا به نفت قابل استحصال از مخازن است. بر اساس اعلام کارشناسان هم اکنون بیشتر مخازن نفتی بزرگ و اصلی کشور نیمه دوم عمر خود را سپری می‌کنند و به تزریق گاز نیاز دارند . در این بین طرح تزریق گاز به میدان نفتی آغاجاری، از جمله طرح‌های تزریق گاز صنعت نفت کشور است که در آستانه بهره برداری قرار دارد.

بیشترین برداشت نفت خام از این میدان روزانه یک میلیون بشکه بود که در سال ۱۳۳۵ اتفاق افتاد و به دلیل عدم تزریق گاز و استمرار تولید غیر صیانتی، تولید این میدان به روزانه ۱۵۰هزار بشکه کاهش یافت. در این زمینه مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) گفت: با تزریق گاز به میدان آغاجاری علاوه بر افزایش دو میلیارد بشکه‌ای نفت قابل استحصال آن، تولید روزانه نفت از این میدان روزانه به ۳۰۰هزار بشکه خواهد رسید. به گفته‌ ناجی سعدونی اگر تزریق انجام نشود، طی سه سال آینده تولید نفت از میدان آغاجاری به ۵۰هزار بشکه کاهش پیدا می‌کند، ولی با اجرای طرح تزریق طی سه سال اول مساله تامین فشار را خواهیم داشت و پس از آن تا ۲۰ سال افزایش تولید نفت به حجم پنج هزار بشکه محقق می‌شود و سپس پنج سال تولید ثابت می‌ماند و بعد از آن روند کاهشی را در پیش می‌گیرد.

در این بین بهره‌برداری از این پروژه مشکلات زیادی را نیز در پی داشته است. با اینکه اجرای طرح تزریق گاز آغاجاری از چندین سال قبل شروع شد، اما به دلایل مختلف اعم از کمبود اعتبار، مصرف بالای گاز کشور، آماده نبودن خطوط انتقال گاز، نواقص تاسیسات تزریق گاز، حوادث غیر مترقبه و غیره هر از چندگاه بهره‌برداری از این پروژه به تاخیر افتاد. طرح تزریق گاز به میدان آغاجاری از دی ماه سال ‌۸۰ آغاز شد و قرار بود در شهریور ۸۴ به پایان برسد که تاکنون بهره برداری از این پروژه به تاخیر افتاد. بعد از آن زمان نیز مجددا اعلام شد که این پروژه در اردیبهشت سال ۸۵ به بهره برداری خواهد رسید، اما به دلیل برخی مسائل اعلام شد که افتتاح آن تا شهریور سال ۸۶ به تعویق می‌افتد.

در این زمینه محمد علی قنوات پور، قائم مقام مدیر عامل شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در خصوص دلایل تاخیر در بهره‌برداری در اجرای این پروژه تزریق گاز گفت: «در پروژه‌هایی که در سال‌های اخیر مواجه با تاخیر شده‌اند عوامل متعددی دخیل بوده است. از جمله این عوامل می‌توان به عدم دسترسی به موقع به کالا را ذکر کرد.»

وی افزود: «تغییراتی که در حوزه اولیه کار ایجاد می‌شود یا اطلاعات اولیه که در مهندسی کار در نظر گرفته می‌شود و بعد تغییر می‌کند از جمله عوامل دیگری هستند که در تاخیر در بهره‌برداری از یک پروژه موثر خواهد بود.» وی ادامه داد: «از آنجایی که طراحی یک پروژه بر اساس اطلاعات اولیه کار صورت می‌گیرد، هر تغییر جزئی در اطلاعات، کل طراحی را با مشکل مواجه خواهد ساخت. این موضوع در مورد پروژه‌های گازی نیز بیشتر صحت پیدا می‌کند.» قنوات‌پور با اشاره به تحریم‌ها در سال‌های اخیر اظهار داشت: «در بین عواملی که ذکر شد عدم تحویل به موقع کالاهای اساسی برای اجرای پروژه به خاطر اعمال تحریم‌های رسمی و غیررسمی علیه ایران از جمله عواملی است که باعث تاخیر در اجرای پروژه شد.» وی ادامه داد: «در واقع اعمال تحریم دسترسی به کالاهای اساسی را کمتر می‌کند و از سوی دیگر به دلیل اینکه این امکان وجود ندارد که کالای مورد نیاز را از منبع اصلی سازنده آن تهیه کنیم، مجبور می‌شویم که آنها را از طریق کشورهای عربی و کشورهای حاشیه خلیج فارس به قیمت بالاتری خریداری کنیم که هر دو این موارد باعث طولانی شدن روند اجرای پروژه خواهد شد.» در این بین به نظر می‌رسد که آماده نبودن فازهای ۶، ۷ و ۸ پارس جنوبی از جمله عوامل دیگری بود که باعث تاخیر ۲ ساله بهره‌برداری از این پروژه شده بود. بر اساس برنامه‌، گاز تولید شده در فازهای ۶، ۷ و ۸ پارس جنوبی از طریق یک خط لوله ۵۶ اینچی به طول ۵۰۴ کیلومتر و از سوی شرکت گاز به مخزن آغاجاری رسیده و به وسیله ۷ کمپرسور بزرگ، با فشار ۲۰۰ بار درون ۲۲ حلقه چاه آغاجاری تزریق خواهد شد. در حال حاضر نیز قرار است که به دنبال افزایش دمای هوا و کاهش مصرف گاز در بخش خانگی، گاز این فازها به جای تزریق به شبکه سراسری گاز به ایستگاه آغاجاری ارسال شده تا با ورود این گاز عملیات پیش راه‌اندازی و راه‌اندازی طرح تزریق گاز به میدان نفتی آغاجاری آغاز شود که همچنان در انتظار بهره برداری قرار دارد.

مسوولیت پروژه تزریق گاز آغاجاری در بخش چاه‌های تزریقی و تاسیسات تزریق گاز بر عهده شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) و احداث خطوط لوله و تاسیسات تقویت فشار گاز بر عهده شرکت مهندسی و توسعه گاز (زیرمجموعه شرکت ملی گاز ایران) است. شرکت مناطق نفتخیز جنوب نیز قرار است پس از راه‌اندازی، بهره‌بردار این پروژه باشد. بزرگ‌ترین طرح تزریق گاز جهان با سرمایه گذاری ۳۰۰ میلیون دلار و با هدف تزریق روزانه ۲ میلیارد فوت مکعب گاز به منظور برداشت روزانه ۵هزار بشکه نفت خام اجرائی شده است.