سونامی اقتصادی

محمود اسلامیان

بخش نخست

دنیای بزرگ و عجیبی شده است، هزاران محقق و عالم اقتصادی درصدها مرکز تحقیقاتی مشغول به کار هستند تا راهنمای سیاست‌گذاران اقتصادی باشند. اما کمتر کسی تصور می‌کرد سال ۲۰۰۸ میلادی بزرگ‌ترین سونامی اقتصادی دنیا را فراگیرد. ابعاد بحران آنقدر وسیع است که شاید سال‌ها طول بکشد که بتوان تحلیل درستی از میزان خسارات وارده به ابناء بشر را محاسبه نمود. ابعاد این رکود قابل مقایسه با بحران ۱۹۲۹ نیست، زیرا احجام اقتصادی در هزاره سوم به مراتب بیشتر از ۱۹۲۹ می‌باشد.

حداقل نتیجه‌گیری واقعه می‌تواند این باشد که علم بشری، هنوز تا تکامل راه درازی دارد.

پیچیدگی علوم انسانی و انسان هنوز ناشناخته است که اگر غیر از این بود، ‌باید هشدارهایی جدی برای بروز فاجعه داده می‌شد.واقعیت این است که اقتصاد ایران به‌دلیل پیوستگی کمتر با اقتصاد جهانی می‌تواند آسیب کمتری ببیند. از طرف دیگر ما در یک جزیره مستقل زندگی نمی‌کنیم. ارتباط با دنیای اقتصادی وجود دارد و نوع این ارتباط خاص است. لیکن به دلیل نفس ارتباط، آسیب می‌تواند اثرگذار باشد. میزان آسیب را باید احصاء نمود. مهم این است که قبل از این بحران به دلیل مشکلات جدی نقدینگی و تاثیرات تحریم‌ها، واحدهای تولیدی کشور با مسائلی مواجه بوده‌اند. رکود غرب تا حدی این مشکلات را تشدید کرده است.

درسی که می‌توان از عملکرد دولت‌ها در این بحران گرفت، توجه به موضوع اشتغال و تولید است.

غربی‌ها همه اصول اقتصاد را برای رهایی از رکود زیر پا گذاشتند. تزریق میلیاردها دلار به شرکت‌های ورشکسته در ابعاد وسیع، نمونه‌ای از این عدول از اصول اقتصادی است. هدف اصلی نجات شرکت‌ها نیست هدف اصلی حفظ اشتغال کشور است.قبل از بحران مخرب، تولید کشور با سه مساله مهم مواجه شد.

۱ -به علت افزایش نقدینگی بانک مرکزی با طرح موضوع سه قفله شدن خزانه توزیع منابع را به‌شدت محدود کرد، هیچ‌کس با کنترل منابع نمی‌تواند مخالف باشد. لیکن بسته شدن منابع مالی شرکت‌های تولیدی باعث اختلال و کاهش در روند تولید و تعدیل نیروی انسانی گردید و همه تلاش‌های مدیران صنعتی و دولت محترم در بانک مرکزی بی‌نتیجه باقی ماند.

۲ -تورم حاصله در کشور، باعث افزایش قیمت تمام شده محصولات شده است. از سوی دیگر روند شتابنده قیمت مواد‌اولیه، نیاز به نقدینگی را افزایش داد. بنابر این تولیدکنندگان به‌صورت مضاعف در تنگنای منابع قرار گرفتند. ساده‌ترین کار در چنین مواقعی کاهش تولید و تعدیل نیروی انسانی است.

رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن اصفهان