بعد از درگذشت رفیق(!) صفرمرادنیازف (ترکمن‌باشی پدر) واقعیت این است که روابط تهران و عشق‌آباد از سطح «کشور دوست و همسایه» خارج شد و فرزند ترکمن‌باشی با تاسی مدل رفتار مسکو با سایر خریداران از جمله اوکراین و همانندسازی روسی، سال گذشته در کوران کاهش درجه دما، ایران را با واقعیت عدم پرداخت یارانه سیاسی و اولویت‌دهی منافع ملی با مصالح سیاسی آشنا ساخت. امسال نیز قرارداد یا توافق فروش صادرات گاز این کشور تا سقف ۳۰میلیون مترمکعب در روز آذرماه به پایان می‌رسد و تاکنون به دلیل قیمت بالای پیشنهادی این کشور، تهران حاضر نشده است زیر بار قیمت مورد نظر عشق‌آباد برود.

برخی شنیده‌ها حکایت از رقم ۴۵ سنت برای هر مترمکعب دارد که با رقم پیشین یعنی ۷ سنت در مترمکعب قابل قیاس نیست.

ایران معادل پنج درصد سرنوشت‌ساز از مصرف گاز طبیعی خود را در زمستان از کشور دوست و برادر خریداری می‌کند. بدین ترتیب احتمال اینکه فرجام مذاکره واردات گاز به سرنوشت ساخت‌ و بهره‌برداری سد دوستی پیوند بخورد، اندک نیست.

کمااینکه تهران نیز با وجود سرمای بی‌سابقه سال گذشته در کشور، هر طوری شد زمستان را سر کرد و پشت میز مذاکره ننشست. ارزیابی اولیه برخی از کارشناسان آشنا به فضای مذاکره مزبور نیز حکایت از آن دارد که ترکمن‌باشی پسر می‌گوید: «مرغ یک پا دارد».

از سوی دیگر صنعت نفت به سهم خود تلاش کرده تا در زمستان امسال کشور با کمبود گاز مواجه نشود، افتتاح خط لوله ششم سراسری و تلاش برای راه‌اندازی کامل فازهای ۶، ۷ و ۸ و ۹ و ۱۰ نمود بیرونی آن است. هرچند که روند اجرای برخی از فازها شاید با کندی و کشش روبه‌رو است. بنابراین در چنین شرایطی به نظر می‌رسد که دولت باید پیش از اوج‌گیری فصل سرما با استفاده از ابزارها یا سیاست غیرقیمتی مساله راه‌های کاهش مصرف گاز به ویژه در بخش واحدهای مسکونی و تجاری را به طور جدی دنبال کند.

صرف اینکه امسال با کمبود گاز روبه‌رو نیستیم، متکی بر احتمالاتی نظیر عدم کاهش شدید درجه دمای کشور، توافق با ترکمنستان و راه‌اندازی فازهای ۹ و ۱۰ است.

این در حالی است که همه پیش‌شرط‌های فوق ‌شکننده است و شاید نشود. بنابراین سیاست‌گذاران بخش انرژی باید هرچه سریع‌تر موضوع اجرای فراگیر برنامه‌های سیاست‌های غیرقیمتی را دنبال کنند. حتی آمادگی بخش خانگی و تجاری برای کاهش مصرف سوخت در زمان کاهش دما به اندازه یک درجه سانتی‌گراد موضوع کم‌اهمیتی نیست.

چرا که به گفته کارشناسان هر یک درجه سانتی‌گراد کاهش دما در زمستان حدود ۱۵ تا ۲۰میلیون مترمکعب نیاز بخش خانگی را بالا می‌برد.

در زمستان سال گذشته نسبت به دو سال گذشته متوسط دمای کشور ۸ درجه کاهش پیدا کرد که همین امر منجر به افزایش مصرف شد. بنابراین فراتر از انتظارات ساکنان آن سوی سد دوستی و سد میان ایران و ترکمنستان باید سیاست‌های غیرقیمتی و فرهنگ‌سازی، جدی گرفته شود.