اثرات ضمانت‌نامه صادراتی در فضای تولید

گروه صنعت و معدن - افزایش قیمت تمام شده تولیدات داخلی که منجر به از دست دادن برخی بازار‌های صادراتی شده است، مسوولان اقتصادی کشور را بر آن داشته تا طرح تدوین ضمانت‌نامه برای حمایت از تولید صادرات محور را در دستور کار خود قرار دهند؛ طرحی که قرار است در وضعیت سخت موجود صادر‌کنندگان را در برابر رقبای خارجی یاری دهد؛ اگرچه بخش تولید امیدی به اجرای چنین طرح‌هایی ندارد. علاوه بر افزایش هزینه‌های تولید که امکان رقابت‌پذیری در بازار جهانی از تولیدکنندگان را سلب کرده، کیفیت پایین محصولات داخلی نیز موجب شده تا این سوال به وجود آید که آیا تولیدات داخلی توان رقابت در بازار جهانی را دارند؟

با این حال به گفته برخی کارشناسان و فعالان صنعتی،شرکت‌های تولیدی بسیاری با تولیدات و محصولات با کیفیت مطلوب در کشور وجود دارند که هنوز صادرکننده نیستند، از طرف دیگر شرکت‌های صادراتی بسیار خوبی هم در کشور فعالند که توان مالی بالایی نداشته و امکان خرید نقدی یا اعتباری از تولیدکننده و فروش کالا در بازارهای جهانی را ندارند؛ بنابراین در نظر گرفتن جوایز صادراتی از یک سو و صدور ضمانت‌نامه اعتباری تولیدی از سوی دیگر می‌تواند به رشد صادرات کشور منجر شود.

براساس طرح ضمانت‌نامه حمایت از تولید صادراتی، صندوق ضمانت صادرات ایران این امکان را برای تولیدکنندگان به وجود می‌آورد تا کالای خود را به صورت اعتباری در اختیار شرکت‌های صادراتی قرار ‌دهند و با اتکا به ضمانت‌نامه صندوق از وصول مطالبات خود از شرکت صادراتی اطمینان یابند، طرحی که به گفته کاظم دوست حسینی، رییس هیات‌مدیره صندوق ضمانت صادرات ایران به تولید صادراتی کمک خواهد کرد.

رییس هیات‌مدیره صندوق ضمانت صادرات ایران می‌گوید: سال گذشته فعالیت‌های این صندوق از حیث صدور ارزش بیمه‌نامه‌ها و ضمانت‌نامه‌های صادره رشد ۵۰ درصدی در مقایسه با سال ۸۹ داشته به طوری که رقم پوششی این سال به یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار رسید. همچنین صندوق ضمانت صادرات ایران سال گذشته ۵۱ میلیارد تومان بابت جبران خسارت صادرکنندگان به آنها پرداخت کرده است.

این اظهارات درحالی مطرح شده‌است که یکی از کارشناسان در پاسخ به این پرسش که آیا محصولات داخلی از قدرت رقابت در بازار جهانی برخوردار هستند، می‌گوید: آمار صادرات بیانگر آن است که این قدرت در میان محصولات تولیدی ما وجود دارد؛ چرا که خریدار اولین نماگر قدرت رقابت است.

به گفته فعالان صنعتی طی چند سال اخیر ما با رشد صادراتی در بخش‌های کالای ایرانی مختلف مواجه بوده‌ایم که این امر بیانگر وجود متقاضی در بازار جهانی است.

مسعود دانشمند، رییس اتاق بازرگانی ایران و امارات نیز ضمن تایید رقابت‌پذیر بودن تولیدات داخلی در بازار جهانی در این خصوص می‌گوید: تولیدات داخلی به لحاظ کیفی و قیمتی رقابت پذیر هستند و علاوه بر صادرات سنتی مانند فرش در حال حاضر ما در صادرات انواع محصولات پتروشیمی، فولاد و آلومینیوم حرف برای گفتن داریم و در صورت حمایت شاهد رشد صادرات خواهیم بود.

رییس اتاق بازرگانی ایران و امارات در پاسخ به این پرسش که تدوین ضمانت اجرایی صادرات تا چه میزان می‌تواند رشد صادرات تولیدات داخلی را در بر داشته باشد، اظهار کرد: تولید‌کننده و صادرکننده برای صادرات نیازمند تامین نقدینگی هستند که این امر از طریق «ال‌سی» ممکن می‌شود، اما در شرایط کنونی و با توجه به مشکلاتی که در گشایش «ال‌سی» ریالی و ارزی وجود دارد تولید با مشکل نقدینگی مواجه شده که این روند باعث از دست رفتن برخی بازارهای صادراتی شده است. به گفته دانشمند، به منظور کمک به تولید و صادرات باید قراردادهای صادراتی به عنوان «ال‌سی» پذیرفته شود تا شرایط برای تامین نقدینگی به وجود آید.

رییس اتاق بازرگانی ایران و امارات معتقد است که در صورت عدم حمایت از بخش تولید و صادرات، افزایش هزینه‌ها به افزایش قیمت تمام شده منجر خواهد شد.

علاوه بر کمک‌های صادراتی یکی از کارشناسان صنعتی معتقد است که باید شرایط مساعد محیط کسب‌و‌کار نیز برای تولید فراهم شود.

به گفته این کارشناس، با تدابیری درست باید درآمدهای نفتی به گونه‌ای سرمایه‌گذاری شود تا از بروز بیماری هلندی در بخش صنعت بتوان جلوگیری کرد.

این کارشناس در پاسخ به این پرسش که آیا در حال حاضر حمایت درستی از بخش تولید و صادرات صورت می‌گیرد نیز افزود: بخش‌های تولید و صادرات با مساله مهم چالش تامین مالی مواجه شده و حمایت‌های مستقیم از این دو بخش به حمایت‌های غیرمستقیم بدل شده است.

افزایش تحریم‌های اقتصادی، اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها، سختی تعامل بنگاه‌های کوچک با نظام بانکی و مالی کشور، پیچیده بودن قوانین کار و امور اجتماعی، طولانی بودن مراحل اخذ مجوزها برای سرمایه‌گذاری به منظور ایجاد واحدهای صنعتی و... از دیگر مواردی است که این کارشناس صنعتی به آن اشاره کرده و مشکلات بخش تولید را به آن نسبت می‌دهد.

سعید لیلاز، کارشناس اقتصاد، در خصوص تاثیر طرح تدوین ضمانت‌نامه‌ای برای حمایت از تولید صادرات محور بر حجم صادراتی کشور می‌گوید: جوایز صادراتی پیش از این نیز پرداخت می‌شد، اما در صورتی که ارز صادراتی در بازار آزاد عرضه شود بخش اعظمی از مشکلات این دو بخش مرتفع خواهد شد.

به گفته لیلاز تسهیلات ارزی و حمایت‌های ساختاری باید معطوف به صنایعی شود که ارزش افزوده بالایی دارند و این صنایع باید در اولویت برای حمایت قرار گیرند تا بهره‌وری اقتصادی کشور نیز افزایش یابد.

این کارشناس اقتصاد مخالف هرگونه پرداخت یارانه به بخش تولید است. او در توضیح این دیدگاه خود می‌گوید: پرداخت یارانه شرایط یکسانی را به وجود می‌آورد و قدرت رقابت را از تولید‌کنندگان سلب می‌کند به همین دلیل باید حمایت از صنایع دارای بهره‌وری بالا صورت گیرد تا به این طریق ارزش افزوده کشور افزایش یابد.

به گفته لیلاز ایجاد فضای رقابتی آزاد میان تولید و واردات نیز منجر به ایجاد فضای رقابتی در سطح کلان خواهد شد که این امر نیز نهایتا به نفع تولید داخلی است.