محصولات پتروشیمی به کدام سو می‌رود؟

عکس: شانا

رد تعلیق صادرات پتروشیمی به کشورهای اروپایی

گروه سوخت و نیرو - تصمیم کشورهای اروپایی برای تنگ‌‌تر کردن حلقه صادرات نفت و محصولات حاصل از آن از سوی ایران، موجب شد تا فعالان حوزه پتروشیمی درصدد تنوع‌‌سازی بازارهای صادراتی باشند. موضوعی که به گفته برخی کارشناسان، اجرای آن به راحتی امکان‌پذیر نبوده و نیازمند مذاکره و برنامه‌ریزی مدون است.

وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا در حالی سوم بهمن ماه در بروکسل بر سر توقف خرید و واردات نفت، فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی از ایران به توافق رسیدند که شرکت‌های طرف قرارداد با ایران، تا تیر ماه سال ۹۱ فرصت دارند که قراردادهای قبلی خود را متوقف کنند.

حال در شرایطی که کمتر از یک ماه از این تصمیم می‌گذرد، برخی منابع خبری از تعلیق صادرات پتروشیمی ایران به کشورهای اروپایی خبر می‌دهند، اما مسوولان دولتی این خبر را رد می‌کنند.

در حال حاضر محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های پلیمری ایران به بیش از ۶۰ کشور جهان صادر می‌شود که کشورهای عضو اتحادیه اروپا سهمی حدود ۱۱ تا ۱۲درصدی را در خرید این نوع محصولات از ایران در اختیار دارند.

تنوع‌سازی بازارهای صادراتی

اینکه تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا چه تاثیری بر صادرات محصولات پتروشیمی به این قاره خواهد داشت، مساله‌ای است که مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در رابطه با آن می‌گوید: در حال حاضر با وجود افزایش تحریم‌های برخی از کشورهای غربی صادرات پتروشیمی ایران به اروپا بدون محدودیت در حال انجام است، اما تنوع‌سازی بازارهای صادرات پتروشیمی در دستور کار قرار دارد.

تعلیق نداریم

عبدالحسین بیات با رد تعلیق صادرات پتروشیمی ایران به کشورهای اروپایی به «مهر»، گفت: با توجه به بحران و رکود اقتصادی در اروپا این احتمال وجود دارد که صادرات پتروشیمی کشور هم تحت تاثیر این بحران‌ها با کاهش روبه‌رو شود.

حال در شرایطی که این مقام مسوول از عدم تعلیق صادرات محصولات پتروشیمی به اروپا خبر می‌دهد که این محصولات نیز در فهرست کالاهای تحریمی به اروپا قرار دارد.

در این میان، اینکه در صورت اجرایی شدن تحریم‌ها کدام کشورها می‌توانند جایگزین صادرات محصولات پتروشیمی ایران به اروپا شود، سوالی است که یک عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران در رابطه با آن می‌گوید: کشورهای آسیایی، آفریقایی و آمریکای جنوبی از جمله گزینه‌های ایران برای جایگزینی صادرات محصولات پتروشیمی به اروپا است.

صادرات یک میلیارد یورویی

رضا حمزه لو، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد»، با بیان اینکه جایگزینی بازارهای صادراتی نیاز به یک برنامه‌ریزی منظم دارد، افزود: در حال حاضر صادرات محصولات پتروشیمی ایران به اروپا سالانه یک میلیارد یورو است. این در حالی است که کل صادرات پتروشیمی ایران سالانه بین ۱۲ تا ۱۳میلیارد دلار است؛ بنابراین سهم کشورهای اروپایی از محصولات پتروشیمی بین ۱۱تا ۱۲درصد است.

وی ادامه داد: برای جایگزینی کشورهایی اروپایی بهتر است که کشورهای آسیایی یا آفریقایی که از نظر جغرافیایی نزدیک‌‌تر هستند، مدنظر قرار گیرد تا هزینه‌های حمل‌و‌‌نقل کاهش یابد.

محدودیت دریافت لیسانس

عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران در ادامه در پاسخ به این سوال که با افزایش تحریم‌های اروپا آیا در زمینه لیسانس محصولات تولید داخل کشور دچار مشکل نمی‌شویم، گفت: واحدهای پتروشیمیایی قدیمی با توجه به نوع محصولات خود لیسانس برخی از شرکت‌های بزرگ اروپایی را در اختیار دارند، اما دریافت امتیاز برای تولید محصولات پتروشیمی در واحدهای جدید با افزایش محدودیت‌ها مشکلاتی را ایجاد می‌کند.

چین و روسیه دو کشور جایگزین

عباس شعری مقدم، از مدیران صنعت پتروشیمی نیز از دیگر کسانی است که در مورد تاثیر تحریم‌های کشورهای اروپایی بر صادرات محصولات پتروشیمی می‌گوید: در حال حاضر تنها دو کشور چین و روسیه به صورت عملی بازار محصولات پتروشیمی محسوب می‌شوند و باید برای کسب بازارهای از دست رفته به دنبال جایگزین بود.

شعری مقدم در پاسخ به این سوال «دنیای اقتصاد» که آیا اجرای محدودیت‌های بین‌المللی تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی را با مشکل مواجه خواهد کرد؟ اظهار کرد: به طور حتم اعمال محدودیت‌های بین‌المللی فعالیت در این بخش را با مشکلاتی مواجه خواهد کرد، اما باید مشکلات را مدیریت کرد و راه عبور از آن را یافت. آنچه مسلم است عبور از این مشکلات غیرممکن نخواهد بود.

وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا انتخاب کشورهای جایگزین در دو قاره آفریقا و آمریکای جنوبی با توجه به هزینه‌های حمل مقرون به صرفه هست، می‌گوید: در شرایط دشوار باید به دنبال راه نفس بود، به همین دلیل هزینه‌های حمل‌و‌‌نقل را در شرایط کنونی نباید مدنظر قرار داد تا زمانی که بتوان از مشکل به وجود آمده عبور کرد.

شعری مقدم در خصوص سهم کشورهای اروپایی از سبد تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی، می‌گوید: با توجه به خصوصی شدن واحدهای پتروشیمی نمی‌توان آمار دقیقی از سهم کشورهای اروپایی داد؛ چرا که بخشی از محصولات پتروشیمی توسط شرکت بازرگانی پتروشیمی صادر می‌شود و بخشی دیگر توسط بخش خصوصی که این امر امکان دسترسی به آمار را مشکل می‌کند.

اظهارات مطرح شده در حالی است که برخی از کارشناسان پتروشیمی معتقدند که یافتن بازارهای جدید در شرایط کنونی به راحتی امکان‌پذیر نیست، چرا که تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی تنها می‌توانند کشورهای آمریکای جنوبی و آفریقایی را به عنوان جایگزین کشورهای اروپایی انتخاب کنند که صادرات این محصولات پتروشیمی برای آنها کاربری لازم را ندارد.

در حال حاضر ۲۵ محصول پتروشیمی در سبد صادرات ایران به کشورهای مختلف آفریقایی، اروپایی و آسیایی قرار دارد که پیش‌بینی می‌شود تا پایان برنامه پنجم توسعه با اجرای طرح‌های مرتبط با زنجیره‌های پایین‌دستی صنعت پتروشیمی، در مجموع بیش از ۸۰ محصول پتروشیمی در سبد صادراتی کشور عرضه شود.

در این میان، ۱۷ کشور اروپایی خریدار محصولات پتروشیمیایی ایران هستند که مسوولان اقتصادی و تجاری کشور از همین امروز باید در واکنش به تحریم‌های غرب به دنبال جایگزین‌های مطمئن آن کشورها باشند.