غلامرضا کیامهر

فرآورده‌های گوشتی و به‌طور اخص سوسیس و کالباس که برخی از ارامنه کارآفرین ایران بیش از نیم قرن پیش صنعت آن را در ایران ایجاد کردند، تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی محصولات تولیدی آن تنها به چند برند معروف و باکیفیت که عدد آن به تعداد انگشتان یک دست نمی‌رسید، محدود می‌شد، اما در سال‌های پس از پیروزی انقلاب به موازات افزایش جمعیت، تغییر رفتارهای مصرفی مردم و افزایش تقاضا برای محصولات غذایی آماده مصرف، سرمایه‌گذاری در تولید فرآورده‌های گوشتی در کشور سرعت گرفت، به‌طوری که طبق آمارهای موجود در حال حاضر افزون بر یکصدوپنجاه واحد مجاز تولید فرآورده‌های گوشتی با محوریت تولید انواع سوسیس و کالباس، در نقاط مختلف کشور به فعالیت مشغولند.

ضمن آنکه به گفته مسوولان انجمن صنفی صنایع فرآورده‌های گوشتی، تعداد قابل‌ملاحظه‌ای واحدهای غیرمجاز و به اصطلاح زیرپله‌ای، در کار تولید سوسیس و کالباس فعالیت دارند.

اما به‌رغم توسعه کمی صنایع فرآورده‌های گوشتی، کیفیت تولیدات این صنایع همواره مساله‌ای چالش‌برانگیز بوده است. این واقعیت را افرادی که مصرف‌کننده فرآورده‌های گوشتی در سال‌های قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بوده‌اند، به خوبی تشخیص می‌دهند. آن وقت جای تعجب است که دبیر انجمن صنفی صنایع فرآورده‌های گوشتی به تازگی ضمن هشدار درباره وضعیت نامساعد این صنعت گفته است؛ به دلیل افزایش هزینه‌های تولید بعد از اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها، چنانچه با افزایش قیمت فرآورده‌های گوشتی تا سطح ۳۵ درصد موافقت نشود، واحدهای تولیدی چاره‌ای جز کاهش کیفیت محصولات خود نخواهند داشت.

فراموش نکنیم که مصرف‌کنندگان اصلی فرآورده‌های گوشتی را جوانان و خانوارهای متوسط به پایین جامعه تشکیل می‌دهند که درصدی از این مصرف‌کنندگان نیز در چند سال اخیر به دلیل رشد قیمت این فرآورده‌ها در قیاس با سطح عمومی درآمدها، مصرف این فرآورده‌ها را از سبد غذایی خود حذف کرده‌اند و چنانچه آن طور که تولیدکنندگان فرآورده‌های گوشتی خواستار شده‌اند، یک جهش ۳۵ درصدی در قیمت فرآورده‌های گوشتی ایجاد شود، بخش دیگری از مصرف‌کنندگان، مصرف این فرآورده‌ها را از سبد غذایی خود حذف خواهند کرد که نتیجه چنین اتفاقی چیزی جز کاهش شدید فروش و کاهش درآمد تولیدکنندگان نخواهد بود.

از میان همه رشته‌های صنعتی موجود در کشور، صنایع غذایی وابسته به مواد اولیه و تولیدات کشاورزی داخلی، همواره از بالاترین مزیت‌های نسبی و رقابتی برخوردار بوده و به پشتوانه این مزیت‌ها راه خود را به سوی بازارهای صادراتی همواره کرده است، اما به دلایل گوناگون از جمله به دلیل رشد شدید قیمت گوشت قرمز و مرغ داخلی در سال‌های اخیر و در نتیجه وابستگی روزافزون صنایع فرآورده‌های گوشتی به مواد اولیه و گوشت منجمد وارداتی و نیز دغدغه‌های بهداشتی و مسائل حاشیه‌ای فراوانی که در ارتباط با این فرآورده‌ها در اذهان عمومی و حتی مسوولان بهداشتی کشور وجود داشته است، صنایع فرآورده‌های غذایی ما به اندازه سایر صنایع غذایی از مزیت‌های اقتصادی برخوردار نیست و به همین سبب مشکلات این صنایع تنها با افزایش قیمت محصولات برطرف نشده و باید چاره‌ای اساسی برای آن اندیشیده شود.

به باور نویسنده، جدای از پوشش‌های حمایتی که همه واحدهای صنعتی کشور از جمله صنایع فرآورده‌های گوشتی بعد از اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها باید از آن برخوردار شوند، ادغام واحدهای تولیدی پراکنده و کم‌بازده به منظور افزایش سرانه تولید و کاهش هزینه‌های بالاسری و قیمت تمام شده به موازات تلاش جمعی واحدهای شناسنامه‌دار تولید فرآورده‌های گوشتی در زمینه ارتقای کیفی تولیدات و شبهه‌زدایی جدی و مستند و مستدل از اذهان عمومی درخصوص زیان‌بخش بودن مصرف سوسیس و کالباس، از راه‌‌هایی است که در شرایط کنونی می‌تواند تا حدی مشکل‌گشای صنایع فرآورده‌های غذایی کشور باشد.