دلایل و پیامدهای زیر زمینی شدن تولید

افت کیفیت و خروج تولیدات داخلی از استانداردهای داخلی و جهانی را می‌توان از تبعات افزایش تولید زیرزمینی دانست

گروه صنعت و معدن- افزایش مشکلات بخش تولید موجب شده تا برخی از صنعتگران و تولیدکنندگان به تولید زیرزمینی روی آورند.

به اعتقاد کارشناسان و صنعتگران کشور، فشار ناشی از قانون تجمیع عوارض، اخذ مالیات‌های مختلف از تولید، افزایش قیمت مواد اولیه با کیفیت و ... موجب شده بسیاری از صنعتگران و تولیدکنندگان به سمت تولیدات زیر پله‌ای سوق پیدا کنند که این امر، به افزایش روز افزون فعالیت‌های زیرزمینی دامن زده است. افت کیفیت و خروج تولیدات داخلی از استانداردهای داخلی و جهانی را می‌توان از تبعات افزایش تولید زیرزمینی دانست. موضوعی که اثر سویی در فرهنگ مصرف نیز به وجود خواهد آورد و کمترین آفت آن رویگردانی بیش از پیش مصرف‌کننده از تولیدات و محصولات داخلی است.

محمدهادی گنجی، عضو هیات‌مدیره کنفدراسیون صنعت نیز در این خصوص به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: افزایش بهای مواد اولیه با کیفیت، فرار از پرداخت مالیات و نبود محیط کار مناسب موجب شده تا صنایع کوچک به تولید زیرپله‌ای روی آورند که در این خصوص باید مقامات مسوول تدابیر لازم را در نظر گیرند. به طور مثال وزارت اقتصاد و دارایی باید حجم تولید صنایع کوچک را برای تعیین مالیات در نظر گیرد تا این بخش در پرداخت مالیات با مشکل مواجه نشود.

به گفته وی، همچنین باید فضای مناسب در شهرک‌های صنعتی در نظر گرفته شود تا واحدهای کوچک با توجه به امکانات خود رغبت بیشتری برای حضور در این شهرک‌ها پیدا کنند.

عضو هیات‌مدیره کنفدراسیون صنعت در ادامه با اشاره به اینکه در گذشته واحدهای تولیدی در شهرک‌های صنعتی از بخشودگی مالیات برخوردار بوده‌اند افزود: بخشودگی مالیاتی در شهرک‌های کوچک صنعتی که در اطراف کلانشهرها تاسیس شده‌اند موجب شده بود تا واحدهای تولیدی با رغبت بسیاری در این مراکز حضور یابند، اما اخذ مالیات کوچ واحدهای کوچک را به همراه داشته است.

گنجی تاکید کرد که افزایش قیمت مواد اولیه با کیفیت موجب شده تا صنایع زیر زمینی به مواد اولیه کم کیفیت یا بی‌کیفیت روی آورند که طبعا این امر افت کیفیت محصولات داخلی و در نهایت بی‌اعتمادی مردم به محصولات ایرانی را به همراه خواهد داشت .

از سوی دیگر به گفته عضو هیات‌مدیره کنفدراسیون صنعت، تولید زیر زمینی موجب می‌شود تا نظارت بر استاندارد کالای تولیدی نیز صورت نگیرد که این امر خروج محصولات از دامنه استاندارد را به همراه خواهد داشت.

گرایش به تولید زیر زمین طبیعی است

سعید لیلاز، کارشناس اقتصاد، نیز در این خصوص می‌گوید: با توجه به افزایش قیمت حامل‌های انرژی و افزایش قیمت ارز روی آوردن بخش تولید به روش زیر زمینی کاملا طبیعی بود.

به گفته لیلاز، علاوه بر عوامل مذکور با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها حرکتی در کشور برای اخذ هرچه بیشتر مالیات از بخش تولید شکل گرفت به طوری که هم‌اکنون واحدهای تولیدی به بخش‌های مختلفی مالیات پرداخت می‌کنند.

این کارشناس اقتصادی در ادامه می‌گوید:گرایش به سمت تولید زیرپله‌ای تنها شامل بخش خصوصی می‌شود و دولتی‌ها از این امر مستثتی هستند، چرا که افزایش هزینه‌های جانبی افزایش قیمت تمام شده را برای تولید‌کنندگان خصوصی به همراه داشته است، اما دولتی‌ها کماکان در سایه حمایت‌های رسمی قرار دارند.

لیلاز معتقد است که واحدهای کوچک بیشترین تاثیر‌پذیری را از وضعیت موجود گرفته‌اند، به همین دلیل برای فرار از پرداخت مالیات به واحدهای مختلف دولتی و دیگر نهادها به تولید زیرپله‌ای روی می‌آورند، اما واحدهای بزرگ تحت نظارت هستند و امکان فرار مالیاتی برای آنها وجود ندارد.

توجه به قیمت به جای کیفیت

یکی از اعضای هیات‌مدیره کنفدراسیون صنعت و رییس اتحادیه صنایع ریخته‌گری نیز در این مورد، می‌گوید: در حال حاضر در صنعت ریخته‌گری تعداد زیادی کارگاه ثبت نشده از نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت وجود دارد که در حال فعالیت هستند که این کارگاه‌ها به دلیل اینکه هزینه‌های واحدهای رسمی را ندارند اثرات نامطلوبی بر فعالیت‌ها آنها می‌گذارند.

نصرالله محمدحسین فلاح ادامه داد: تولیدکنندگانی که به صورت زیرزمینی کالا تولید می‌کنند، عملا از دادن مالیات و عوارض معاف هستند و نهادهای قانونی کشور نیز بر فعالیت آنها نظارت ندارند.

عضو هیات‌مدیره کنفدراسیون صنعت با بیان اینکه فعالیت واحدهای فاقد مجوز اثر سوء بر اقتصاد کشور خواهد داشت، اظهار کرد: هر چه فشار اقتصادی به مردم بیشتر شود، مصرف کنندگان بیشتر متوجه قیمت می‌شوند و از کیفیت دور می‌افتند.

فلاح که عضو هیات‌مدیره انجمن مدیران صنایع نیز هست با اشاره به مثال گازسوز کردن خودروها می‌گوید: در حال حاضر بسیاری از دارندگان خودرو به دنبال مخازن غیراستاندارد می‌روند که این موضوع علاوه بر خود آنها به جامعه نیز آسیب می‌زند. این موضوع در حوزه‌های دیگر هم بدون استثنا به چشم می‌خورد.

وی در مورد علت حرکت برخی از تولیدکنندگان به سمت تولید کالاهای زیرزمینی توضیح داد: علت آن این است که هر واحدی که آرم استاندارد را دریافت کرده در معرض فشارهای نهادهای کنترل‌کننده قرار گرفته است.

دو شرط خروج از تولید زیرزمینی

این فعال صنعتی همچنین در پاسخ به این سوال که راهکار خروج از تولید زیرزمینی چیست؟، اظهار کرد: راهکار آن در وهله اول این است که فرآیند صدور مجوزها برای ایجاد یک فعالیت صنعتی منطقی شود. در وهله دوم وقتی فردی دارایی و سرمایه خود را برای ایجاد یک فعالیت صنعتی به کار می‌گیرد، باید سهم مالیاتی آن از سایر واحدهایی که بدون زحمت تولید ثروت می‌کنند، کمتر باشد.

فلاح ادامه داد: به بیان دیگر باید نوع مالیات‌های متفاوت بر درآمد در کشور داشته باشیم و هر واحدی بسته به نوع فعالیتش مالیات پرداخت کند.

عضو هیات‌مدیره کنفدراسیون صنعت با بیان اینکه در حال حاضر در ایران نرخ‌های نسبتا ثابتی برای دریافت مالیات تعیین شده است، گفت: این در حالی است که باید مکانیزم دریافت مالیات برای مشاغل مختلف متفاوت باشد. فلاح در پایان متوقف شدن تولید زیرزمینی را منوط به دو شرط اساسی دانست؛ اول اصلاح قوانین مالیاتی و دوم اصلاح فرآیند راه‌اندازی واحدهای صنعتی.

فشار هزینه‌ها، فرار از قانون

در همین حال، حسین سلیمی، عضو هیات‌مدیره انجمن مدیران صنایع نیز در مورد افزایش روند تولید کالاهای زیرزمینی می‌گوید: وقتی تولیدکننده با فشار و افزایش هزینه‌های تولید روبه‌رو شود، به سمت تولید زیرزمینی روی می‌آورد. وی با بیان اینکه در حال حاضر برخی کالاهای ساخت داخل از استاندارد بالایی برخوردار نیستند، اظهار کرد: کیفیت پایین محصولات داخلی عملا راه ورود کالاهای وارداتی را بیشتر می‌کند، ولی اگر استاندارد کالاهای مصرفی داخلی افزایش یابد، واردات این گونه کالاها نیز توجیه‌ناپذیر می‌شود.

سلیمی با اشاره به اینکه در حال حاضر تاکید مصرف‌کنندگان به استاندارد بودن کالاها است، گفت: اگر تولیدکننده‌ای بخواهد مهر استاندارد را دریافت کند، باید هزینه‌هایی را متحمل شود؛ بنابراین برخی راه نزدیک را انتخاب می‌کنند که همانا تولید غیر رسمی و بدون علامت استاندارد است.

این فعال صنعتی با بیان اینکه باید برای تولیدکنندگان کالاهای استاندارد مشوق‌هایی در نظر گرفته شود، اظهار کرد: در شرایط کنونی کالایی که مهر استاندارد نداشته باشد

نمی‌تواند صادر شود، اما برخی تولیدکنندگان صرفا برای بازار داخلی تولید می‌کنند و این حجم از تولید زیر زمینی نیز نشان می‌دهد که متاسفانه تقاضا برای این گونه کالا‌ها وجود دارد.