رشد قیمت‌های سیمان مهار شده است

گروه صنعت و معدن- وزارت بازرگانی معتقد است که با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در بازار سیمان، نه ‌تنها روند افزایشی قیمت‌ها مهار شده بلکه این روند کاهش هم یافته است. براساس گزارشی که وزارت بازرگانی تهیه کرده و در اختیار روزنامه دنیای اقتصاد قرار داده ، اگرچه قیمت‌های سیمان خاکستری از ابتدای سال تا نیمه شهریور بین ۱۱ تا ۱۴درصد افزایش یافته اما نسبت به مدت مشابه سال قبل از کاهش ۲۳ تا ۳۱درصدی برخوردار شده است.

وزارت بازرگانی در این گزارش، اعلام کرد: در حال حاضر ایران با ظرفیت بیش از ۵/۳۵میلیون تن سیمان (ظرفیت قابل اتکا در سال ۱۳۸۵ با در نظر گرفتن ۴/۱میلیون تن پیش‌بینی توقف تولید و ۰۸/۱میلیون تن عدم دسترسی به تولید) درسال دارای بالاترین ظرفیت تولید سیمان در خاورمیانه است و از نظر رده‌بندی جهانی نیز در رتبه ۱۵ به لحاظ تولید قرار دارد و ۹/۱درصد تولید جهانی سیمان را در اختیار دارد.

تعداد واحدهای تولیدکننده سیمان خاکستری در کشور به ۴۰واحد می‌رسد که روزانه بیش از ۱۰۰هزار تن سیمان تولید می‌کنند

(به استثنای ۴۳ طرح جدید، بهینه‌سازی و توسعه که گشایش اعتبار آنها بعد از سال ۸۲ از محل صندوق ذخیره ارزی انجام شده است). حدود ۲۸پروژه در مرحله نصب یا گشایش اعتبار هستند که ظرفیت تولید کشور را در حدود ۱۰۰هزار تن در روز افزایش خواهند داد. از طرح‌های فوق‌الذکر موارد بهینه‌سازی سفید نیریز، بهینه‌سازی ارومیه، بهینه‌سازی هگمتان، بهینه‌سازی قائن و طرح‌های جدید فارس نو، قشم و کویر کاشان در مجموع با ظرفیت تولید روزانه ۷۸۰۰ تن انواع سیمان خاکستری و سفید به بهره‌برداری رسیده‌اند.

تعداد نیروهای انسانی شاغل به طور مستقیم در واحدهای تولیدی فوق‌الذکر ۱۸هزار نفر است با توجه به اینکه به ازای هر شغل مستقیم ایجاد شده در صنعت سیمان حدود ۱۵شاغل به صورت غیرمستقیم ایجاد خواهد شد. بر این مبنا ۲۷۱ هزار نفر به صورت غیرمستقیم در ارتباط با تولید فعلی صنعت سیمان مشغول به کار هستند.

مصرف سرانه سیمان در کشور از حدود ۳۰کیلوگرم در سال ۱۳۴۲ به حدود ۴۸۱ کیلوگرم در سال ۱۳۸۴ افزایش یافته است که بیانگر ۱۶برابر شدن مصرف ظرف ۴۲سال گذشته است.

موارد فوق تا حدودی ابعاد تقاضا و مصرف آینده سیمان در کشور را مشخص می‌سازد و این موضوع مبین آن است که در ۱۰سال آینده مصرف سرانه سیمان کشور می‌تواند حداقل دو برابر سرانه فعلی افزایش یابد.

براساس میزان مصرف سیمان در سال‌های گذشته نرخ رشد مصرف سیمان در کشور ۷درصد محاسبه شده است. با در نظر گرفتن نرخ رشد مزبور میزان سیمان مورد نیاز کشور در سال ۱۳۹۰ در حدود ۶/۴۴میلیون تن و در سال ۱۴۰۰ در حدود ۲/۷۲میلیون تن خواهد بود.

براساس آخرین اطلاعات ماخوذه از واحدهای تولیدکننده سیمان در سال ۸۴:

- مجموع سیمان تولیدی برابر ۵/۳۲میلیون تن با یک‌درصد رشد نسبت به سال ۸۳

(۱/ ۳۲میلیون تن)

- توزیع داخلی ۷/۳۰میلیون تن با ۴/۱درصد رشد نسبت به سال ۸۳ (۵/۳۰ میلیون تن)

- میزان صادرات ۸/۱میلیون تن که در مقایسه با سال قبل یک‌درصد کاهش داشته است.

- مجموع سیمان و کلینکر وارداتی از ابتدای طرح جامع سیمان (۱۳۸۲) تا پایان سال ۱۳۸۴ برابر ۹۹۸ هزار تن (۶۹۲هزار تن کلینکر و ۳۰۶هزار تن سیمان) است که ۵/۶۶درصد از کل برنامه اعلامی جهت واردات تحقق یافته است.

- با توجه به مصرف ۸۵/۳۰میلیون تنی سیمان در سال گذشته و از سویی در نظر گرفتن رشد متوسط ۷درصدی طی سنوات اخیر میزان مصرف سیمان در سال‌جاری ۳۳میلیون تن پیش‌بینی می‌شود.

با توجه به پذیرش مسوولیت تنظیم بازار سیمان در نیمه اول سال ۱۳۸۴ از سوی وزارت صنایع و معادن و صدور دستورالعمل جدید تنظیم و توزیع بازار سیمان مبنی بر واگذاری کلیه وظایف به کارخانه‌های سیمان و مسائل و مشکلات (نوسانات) ایجاد شده در بازار سیمان (کمبود، گرانی، جابه‌جایی سهمیه‌ها، تخلفات صورت پذیرفته، نارضایتی مردم و...) در این راستا مکاتبه با سازمان بازرگانی استان‌ها مبنی بر حضور فعال و مستمر در سطح بازار برای جلوگیری از تخلفات احتمالی، برخورد با متخلفان، ارتقای سطح فعالیت‌های بازرسی، تلاش در جهت رفع و پرهیز از شائبه کم‌کاری وزارت بازرگانی و تعطیلی بخش‌های نظارتی صورت پذیرفت و موارد زیر توسط این وزارتخانه در دستور کار قرار گرفت.

۱ - پیگیری اخذ آخرین ضوابط تعیین نرخ تعادلی، ضوابط نظام توزیع برای بررسی (تحلیل) نقاط ضعف دستورالعمل و مشکلات آن و انعکاس پیشنهادها به مراجع ذی‌صلاح که متاسفانه به‌رغم پیگیری‌ها و مکاتبات انجام شده با ستاد وزارت صنایع و معادن نتیجه‌ای حاصل نشده است.

۲ - مکاتبه با سازمان بازرگانی استان‌ها پیرو مکاتبات قبلی مبتنی بر تاکید بر وظایف مسبوق و انعکاس مسائل و مشکلات بازار سیمان استان و ارائه گزارش از وضعیت سیمان استان به طور مرتب و نوبه‌ای و در شرایط لازم انجام اقدامات قانونی در مواجهه با تخلفات.

۳ - شناسایی استان‌هایی که بازار آنها بحرانی است (۸ استان) و انجام هماهنگی لازم سازماندهی و اعزام تیم‌های بازرسی به این استان‌ها (قم، همدان، اصفهان، چهارمحال و بختیاری،‌ گلستان، مازندران و فارس) با هدف بررسی نوسانات بازار سیمان و موانع و محدودیت‌‌های موجود و تلاش در جهت تحرک بیشتر به منظور کنترل و نظارت مورد نیاز و برگزاری جلسات با مراجع و مسوولان استانی و ارائه گزارش به مراجع مربوطه.

۴ - پیگیری برگزاری طرح نظارتی ویژه سیمان و تهیه و تدوین دستورالعمل طرح و نحوه اجرای آن در سطح کشور به منظور کنترل و نظارت بر بازار سیمان و برخورد با متخلفان سیمان در بخش‌های مختلف در قالب برنامه‌های سازمان یافته.

۵ - برگزاری طرح نظارتی به صورت کاملا ویژه در استان‌های مازندران، قم، مرکزی، یزد، قزوین، زنجان، بوشهر، خوزستان در مورخ ۱۰/۵/۸۴ لغایت ۲۵/۵/۸۴ علاوه بر طرح ذکر شده با اهداف.

- نظارت بر تولید و توزیع سیمان.

- نظارت بر عملکرد بخش حمل و نقل.

- نظارت بر رعایت سودهای قانونی.

- نظارت بر عملکرد واحدهای تولیدی در قبال شیوه توزیع داخل و صادرات مطابق قوانین.

- کنترل رعایت قیمت سیمان در تیپ‌های مختلف طبق ضوابط.

- بررسی رعایت پرداخت سود مشارکت با توجه به خواب سرمایه‌ مصرف‌کنندگان نزد واحدهای تولیدکننده.

- نظارت بر سهمیه‌های دریافتی توسط تعاونی‌ها و نحوه توزیع بین اعضا.

- برخورد قاطع با دلالان و واسطه‌های غیرمجاز.

۶ - ارتباط مداوم و مستمر با استان‌های سراسر کشور و انجام مذاکرات تلفنی علاوه بر ماموریت‌های ذکر شده و اخذ و احصای مشکلات بازار سیمان استان‌ها و بررسی و تحلیل و انعکاس موارد و مشکلات به مراجع ذی‌صلاح از جمله وزارت صنایع و معادن.

۷ - اخذ اطلاعات مربوط به تغییرات قیمت بازار آزاد در استان‌های کشور و تهیه گزارش‌های تحلیل و اطلاع‌رسانی به مراجع ذی‌صلاح.

با عنایت به استمرار عدم تعادل در حوزه تنظیم بازار محصول سیمان از ابتدای دهه ۸۰ تاکنون و انجام اقدامات نظارتی و کنترلی به واسطه کنترل بازار و به حداقل رساندن تنش موجود در بازار، رعایت حقوق مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و رسالت سازمانی و علاوه بر آن تاکید دولت به منظور ساماندهی و تنظیم بازار این محصول (لغو مصوبه هیات وزیران طی تصویب‌نامه شماره ۳۸۷۶۰/ت ۳۳۹۰۷ هـ مورخ ۹/۷/۱۳۸۴) و ورود مجدد سیمان به سبد حمایتی مسوولیت‌های تنظیم بازار این محصول به وزارت بازرگانی محول گردید و در این راستا تشدید اقدامات کنترلی و نظارتی با به کارگیری حداکثر توان سازمان‌های مسوول و ذی‌ربط در دستور کار قرار گرفت که در ذیل به اهم اقدامات و فعالیت‌های صورت پذیرفته اشاره می‌شود.

۱ - نظارت بر تولید و توزیع سیمان

۲ - نظارت بر عملکرد حمل و نقل از از طریق بارنامه‌های صادره، صورتحساب‌های شرکت‌های سیمان، کنترل نشانی و مشخصات (دریافت‌کنندگان).

۳ - نظارت بر رعایت سودهای عمده و خرده‌فروشی و نرخ فروش سیمان.

۴ - نظارت برعملکرد واحدهای تولیدی در خصوص برنامه توزیع و سایر ضوابط و دستورالعمل‌های اعلام شده.

۵ - نظارت بر میزان جذب و مصرف سهمیه سیمان دریافتی در بخش‌های مختلف به ویژه طرح‌های عمرانی، صنایع سیمانبر و مردمی.

۶ - نظارت بر عملکرد تعاونی‌های توزیع و سایر سازمان‌ها و شرکت‌های توزیع‌کننده.

۷ - برخورد موثر و کارا با متخلفان و دلالان غیرمجاز در تمامی بخش (تولید، توزیع، حمل‌ونقل و...).

۸ - رسیدگی به پرونده های متشکله با اولویت ویژه در هیات‌های رسیدگی به تخلفات صنفی و شعب تعزیرات حکومتی.

۹ - استقرار در مراکز اصلی توزیع و عرضه کالا در بخش مردمی سیمان.

۱۰ - جلب مشارکت‌های مردمی و استفاده از توان ناظران افتخاری و ارگان‌های ذی‌ربط.

۱۱ - نظارت بر جلوگیری از صادرات بی‌رویه سیمان.

۱۲ - بررسی روند فعالیت طرح‌های تولید سیمان (گزارش روند پیشرفت فیزیکی و سایر عوامل، مشکلات و موارد مربوطه).

۱۳ - مانیتورینگ قیمت روزانه سیمان.

۱۴ - هماهنگی با وزارت کشور در خصوص همکاری استانداری‌ها با سازمان‌های بازرگانی استان‌ها جهت تسریع در رسیدن اهداف مشترک مورد نظر.

۱۵ - هماهنگی با سازمان تعزیرات حکومتی در راستای بررسی سریع پرونده های مربوط به سیمان.

۱۶ - برخورد لازم با تخلفات (گران‌فروشی، عدم صدور فاکتور، تقلب و... واحدهای صنفی) در این راستا در مجموع تعداد ۲۵۵۱۹بازرسی صورت پذیرفته که درنهایت تعداد ۱۱۵۶ پرونده تخلف در موارد فوق‌الذکر تهیه و از این تعداد ۱۰۵۲ پرونده در هیات‌های رسیدگی به تخلفات صنفی مورد رسیدگی قرار گرفته است.

لازم به ذکر است، تعداد ۱۰۳پرونده نیز به سازمان تعزیرات حکومتی استان‌های مربوطه ارسال شده است.

مجموع کل تخلف صورت پذیرفته برابر ۱۲۹۰۲۹۹تن به ارزش ۷۳۱۸۶۸۴۸۹۹ریال است.

۱۷ - استقرار بازرسان مقیم در واحدهای تولیدی سیمان به منظور نظارت بر عملکرد توزیع و حمل‌ونقل و انعکاس اطلاعات مربوط به روند تولید و توزیع سیمان به سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان. در این خصوص بیش از ۴۰بازرسی مقیم در واحدهای تولیدی سیمان مستقر گردیده‌اند که بعضا به واسطه بارگیری سیمان خارج از محدوده ساعت کاری بازرسان تا نیمه‌‌های شب به فعالیت در مراکز مذکور می‌پردازند.

۱۸ - تهیه گزارش‌های دوره‌ای در رابطه با آخرین وضعیت کمبود و گرانی و سایر موارد مربوط به این محصول (گزارش‌های روزانه مربوط به نوسانات قیمت، تولید، توزیع واحدهای تولیدی، کمبود و گرانی و توقفات مربوط به واحدهای تولیدی/ گزارش‌‌های تحلیلی و غیره).

۱۹ - یکپارچه‌سازی فرآیند توزیع سیمان.

۱۹ - ۱ - تعیین سهمیه بخش مردمی از واحدهای تولیدی و سیاست‌گذاری.

۱۹ -۲- اعلام ارسال محموله، اعلام وصول محموله به اتحادیه‌های تعاونی.

۱۹ -۳- حسابداری موجودی عاملان و تایید اعلام وصول در شبکه توسط اتحادیه‌های تعاونی.

۱۹ -۴- اخذ مدارک توسط عاملان توزیع منتخب.

۱۹ -۵- بررسی مدارک با حضور بازرس مقیم و صدور دستور تحویل.

۱۹ -۶- تحویل کالا توسط عاملان توزیع منتخب.

۱۹ -۷- نظارت بر بازرسی (این موضوع در اکثر موارد مورد اشاره فوق مستتر است).

در ادامه آخرین وضعیت قیمت‌های بازار آزاد انواع محصولات سیمان خاکستری و همچنین روند قیمت‌های مذکور از ابتدای سال‌جاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل تا مورخ ۱۵/۶/۱۳۸۵ آورده شده که بر این اساس قیمت بازار آزاد سیمان خاکستری تیپ یک فله، پاکتی، تیپ دو فله و پاکتی در تاریخ فوق نسبت به ۱۵/۱/۱۳۸۵ به ترتیب ۱۱، ۱۲، ۱۲ و ۱۴درصد افزایش داشته که در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۳۸۴ به ترتیب ۳۱، ۲۶، ۲۳ و ۲۷درصد کاهش داشته است. روند نسبی ثابت قیمت انواع سیمان و حتی کاهش یا افزایش قیمت کلیه محصولات سیمانی در مقایسه با دوره گذشته (نرخ برخی از انواع سیمان در مقطع کنونی نسبت به سال قبل کمتر است) در سطح بازار آزاد حاکی از برنامه‌ریزی اصولی و عملکرد مناسب وزارت بازرگانی در تامین، توزیع، تنظیم، کنترل و نظارت کارآمد بر وضعیت بازار سیمان از زمان واگذاری این مسوولیت به وزارت متبوع است.