دنیای اقتصاد: بررسی روند تغییر تولیدات صنعتی طی ۱۰سال اخیر بیانگر این موضوع است که در بین ۴۵ محصول منتخب صنعتی و معدنی، ۱۹ محصول نسبت تولید سال ۹۵ به‌ تولید سال ۸۵ کوچک‌تر یا مساوی یک بوده که نشان می‌دهد تولید این محصولات در سال گذشته نسبت به ۱۰ سال قبل کاهش یافته یا بدون تغییر مانده است. ارزیابی‌‌ها حاکی ا‌ست بخش صنعت در سال ۹۵ سهمی حدود ۷/ ۲۲ درصد از تولید ناخالص داخلی و ۳۲ درصد از اشتغال کشور را به خود اختصاص داده است؛ اما طی سال‌های اخیر وضعیت این بخش چندان مطلوب نبوده است.

براساس آمارها شاخص کل تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی در سال ۹۵ بر مبنای سال پایه ۱۳۹۰ به عدد ۳/ ۹۹ رسیده که در مقایسه با سال ۹۴ معادل ۹/ ۷ درصد افزایش داشته، با این حال مقدار این شاخص هنوز به شاخص سال ۱۳۹۰ نرسیده است. معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران در گزارشی نگاهی به تغییرات اساسی تولیدات صنعتی طی ۱۰ سال اخیر داشته است؛ ارزیابی‌های این معاونت نشان می‌دهد در بین ۴۵ محصول منتخب صنعتی و معدنی، کمترین نسبت تولید مربوط به محصول «دی متیل ترفتالات» بوده که تولید این محصول در سال ۹۵ حدود ۱/ ۰ تولید سال ۸۵ است.

این در حالی است که بیشترین رشد محصولات منتخب صنعتی و معدنی نسبت به ۱۰ سال قبل به‌ترتیب شامل «فیبر» با نسبت ۱/ ۱۰، «الیاف» و «تاپس پلی‌استر» با نسبت ۱/ ۷ و«نخ پلی‌استر» با نسبت ۱/ ۴ بوده است. همچنین تنها ۵ محصول وجود دارد که در این ۱۰ سال بیش از ۲ برابر رشد کرده است. نگاهی به تغییر تولیدات صنعتی طی یک سال گذشته نشان می‌دهد بیشترین رشد تولید سال ۹۵ را سه محصول «کمباین» با تولید ۴۰۸ دستگاه (۳/ ۸۱ درصد رشد)، «ماشین لباسشویی» با تولید ۸۶۱ هزار و ۷۰۰ دستگاه (۸/ ۷۴ درصد رشد) و «اتوبوس و مینی‌بوس» با تولید ۲۲۱۰ دستگاه (۶۹ درصد رشد) داشته‌اند. این در حالی است که رشد بیش از ۸۱ درصدی تولید کمباین در سال ۹۵، به‌دلیل دریافت تسهیلات بانکی متقاضیان بوده است. از سوی دیگر، کمترین رشد تولید سال ۹۵ را سه کالای «دی متیل ترفتالات» با تولید ۱/ ۶ هزارتن (کاهش بیش از ۷۰ درصدی)، «الیاف اکریلیک» با تولید ۹/ ۶ هزارتن (حدود ۶۰ درصد کاهش) و «نخ پلی‌استر» با تولید ۲۱۲ هزار تن (کاهش حدود ۱۹ درصدی) داشته‌اند. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد کاهش بیش از ۷۰ درصدی «دی متیل ترفتالات» به‌دلیل فوت سهامدار اصلی این شرکت و وجود اختلاف میان شرکای آنها بوده که نشان‌دهنده تولید انحصاری این محصول است.

نسبت بهره‌برداری در بین محصولات

براساس این گزارش نسبت بهره‌برداری از تقسیم تولید سال ۹۵ نسبت به ماکزیمم تولید ۱۰ سال اخیر به‌دست می‌آید. این نسبت در واقع میزان بهره‌برداری از ظرفیت تولیدات صنعتی در سال ۹۵ نسبت به بالاترین تولید ۱۰ سال اخیر را نشان می‌دهد. در این ارزیابی صرفا میزان تولیدات ۱۰ سال اخیر ملاک عمل قرار گرفته و از افزایش ظرفیت‌های به‌عمل آمده ارزیابی طی سال‌های مذکور صورت نگرفته است. آمارها نشان می‌دهد در بین ۳۲ محصول منتخب صنعتی تنها هفت محصول بوده که در سال ۱۳۹۵ نسبت بهره‌برداری تولید ۱۰۰ درصدی داشته‌اند. به‌عبارت دیگر بیشترین میزان تولید این رشته فعالیت‌های صنعتی در سال ۹۵ اتفاق افتاده است. اما نکته قابل توجه این است که برخی محصولات صنعتی مانند «کمباین» و «اتوبوس و مینی‌بوس» که بیشترین رشد تولید را در سال ۹۵ داشته‌اند؛ اما با این حال نسبت بهره‌برداری پایین دارند. پایین بودن نسبت بهره‌برداری در بین این محصولات ظرفیت بالای آن را برای رشد تولید در سال‌های آتی نشان می‌دهد.

در بین محصولات منتخب صنعتی سه محصول «دی متیل ترفتالات»، «الیاف اکریلیک» و «اتوبوس و مینی‌بوس» با نسبت‌های به‌ترتیب ۹، ۱۹ و ۳۳ درصد، کمترین نسبت بهره‌برداری را در بین محصولات منتخب صنعتی دارند. همچنین در بین محصولات منتخب معدنی نیز در بین ۱۳ محصول منتخب تنها دو محصول «فولاد خام» و «محصولات فولادی» نسبت بهره‌برداری ۱۰۰ درصدی دارند. کمترین نسبت بهره‌برداری این محصولات نیز متعلق به «شیشه جام» است که میزان تولید سال ۹۵ آن تنها به ۶۰ درصد از ماکزیمم تولید ۱۰ سال اخیر رسیده است. بنابراین پایین بودن نسبت بهره‌برداری در بین محصولات صنعتی و معدنی نشان می‌دهد که اگر فضای کسب‌وکار مساعد شده و موانع موجود برای بخش تولید کشور برداشته شود، بخش صنعت ظرفیت بالایی برای رشد و رسیدن به ماکزیمم تولید در سال‌های آتی دارد.

تغییرات تولید در یک دهه