در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» مطرح شد
ریسک تبادلات رمزارزها بر عهده سرمایه‌گذاران است
علی بابک‌نیا معتقد است: هرگونه تبادل و به کارگیری رمزارزها در سیستم‌های پرداخت داخل کشور ممنوع است و این باعث ایجاد ابهام در تبادل می‌شود که آیا سرمایه‌گذار وارد این حوزه شود یا خیر؟
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد چالش‌های قوانین و مقررات رمزارزها سراغ مدیر گروه شرکت‌های آریانا رفتیم.
فعالیت شرکت‌های آریانا چیست؟
گروه شرکت‌های آریانا فعالیت خود را با شرکت آریانا رسانه با فعالیت در حوزه فناوری اطلاعات و ارائه خدمات پهنای باند و زیرساخت‌های ارتباطی آغاز کرد و در همین حوزه در حال ادامه فعالیت است. از سال ۱۳۹۴ شرکت آریانا انرژی با مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی از شرکت‌های کره جنوبی با مشارکت ۷۰ درصدی در سهام شرکت فعالیت خود را در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و بحث مطالعات و احداث نیروگاه‌های تولید پراکنده مقیاس کوچک یا همان گازسوز آغاز کرد و در همین زمینه دو پروژه ده و هفت مگابایتی خورشیدی و حدود ۲۵ مگا بایت نیروگاه گازی را آماده اجرا داشت که متاسفانه پس از تشدید تحریم‌ها در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ کره‌جنوبی از این مشارکت منصرف شد. در همان دوره با توجه به شناخت از حوزه رمزارزها و اقتصاد دیجیتالی و فین‌تک‌ها آریانا تصمیم گرفت در بحث سرمایه‌گذاری و استخراج در حوزه رمزارزها ورود کند از همان مقطع شروع به ارائه مشاوره به واحد‌های صنعتی‌ای که مایل به استخراج رمز ارز بودند کرد. پس از آن تعامل بخش انرژی و استخراج رمز ارز باعث شد شرکت آریانا در این حوزه پیشرو شود. همچنین به همراه برخی دوستان دغدغه‌مند حوزه رمز ارز شروع به برگزاری جلسات آموزشی و تفهیمی در این حوزه کردیم. در خصوص آگاه‌سازی در مقوله قانون‌گذاری‌ها، انجمن بلاک‌چین ایران را ایجاد کردیم که بخشی از فعالیت‌های مربوطه در نظام صنفی رایانه‌ای کشور به وقوع پیوست.
با توجه به عدم شفافیت قوانین رمز ارزها در ایران شرکت‌هایی مانند شرکت آریانا در این حوزه چقدر آزادی عمل داشته و برای بهبودی شرایط قانون‌گذاری در رمز ارزها چه اقداماتی امکان‌پذیر است ؟
ابتدا باید بررسی کرد که در ایران در حوزه رمز ارز چه قوانینی وجود دارد. مصوبه ۱۳/ ۰۵/ ۹۸ هیات وزیران اولین مصوبه‌ای است که در حوزه قانون‌گذاری و تعیین چارچوب‌ها در حوزه رمز ارز در کشور ابلاغ شد. در این مصوبه قانون‌گذار به‌صراحت اعلام کرده است هرگونه مسوولیت، خطرپذیری و ریسک در سرمایه‌گذاری و خرید و فروش رمز ارزها بر عهده خریدار است و دستگاه‌های اجرایی و بانک مرکزی هیچ‌گونه مسوولیتی در قبال ضرر و زیان در این حوزه ندارد. این موضوع بسیار مطلوب است، زیرا هر بار دستگاه‌های دولتی در خصوص موردی قانون‌گذاری کردند اگر فناوری جدیدی بود باعث کندی و عقب افتادن آن شدند و اگر فناوری قدیمی بود باعث ایجاد رانت و انحصار شدند. در همان موقع اعلام شد که دولت استخراج رمز ارز را به‌عنوان یک صنعت می‌پذیرد و وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت را متولی این صنعت نوین می‌داند و دستگاه‌های اجرایی مثل وزارت نیرو، وزارت ارتباطات، سازمان فناوری و دستگاه‌های امنیتی را هم ملزم به همکاری با متولی این صنعت کرد. حوزه بلاک چین و رمز ارز طبقه‌بندی های مختلفی دارد که دو بخش از بزرگ‌ترین قسمت‌های آن تبادل و استخراج است. در این مصوبه، دولت کاری با تبادل ندارد، اما در رابطه با استخراج آن را صنعت دانسته و از آن حمایت می‌کند در ادامه دولت می‌گوید میانگین نرخ حامل‌های انرژی را بر مبنای نرخ صادراتی در نظر می‌گیرد. در مصوبه دوم هیات‌وزیران قانونی شکل گرفت که مشخصا در رابطه با استخراج رمز ارزها بود و در خصوص بحث قاچاق کالا و تعیین تکلیف تجهیزاتی که در کشور هست صحبت کرده بود و در مصوبه‌ای به مصوبه اولیه تبصره‌ای الحاق کردند که در آن گفته شد درآمد استخراج رمزارزها متعلق به بانک مرکزی است و همچنین هرگونه تبادل و به‌کارگیری رمزارزها در سیستم‌های پرداخت داخل کشور ممنوع است. این مساله این ابهام را در سرمایه‌گذار به وجود می‌آورد که آیا می‌تواند به‌راحتی سرمایه‌گذاری کند یا خیر. از طرفی رمز ارزها برای کشورها فرصت‌های غیرقابل تکراری دارند و باید از آن استفاده کرد از طرفی قوانین دست و پاگیری مبنی بر صیانت از پایه پولی کشورها و کنترل و نظارت تبادلات کشور وجود دارد، اما در این حوزه باید اجازه بدهیم فرآیند رشد را طی بکند. شرکت‌هایی که در این حوزه فعال هستند در فضایی مبهم هستند که قوانین حمایت‌کننده بسیار محدود و قوانین بازدارندگی بسیار زیاد است.
فرمودید دولت‌ها ورود به تبادلات نداشته و هرگونه مسوولیت را بر عهده سرمایه‌گذاران در این حوزه می‌گذارند، برای جلوگیری از تضعیف پایه پولی چه می‌توان کرد؟
اگر قانون‌گذار گفته مسوولیت تبادل بر عهده سرمایه‌گذار است بر این معنا است که اگر سرمایه‌گذار رمز ارزی را با قیمت بالاتر بخرد و قیمت آن کاهش یابد دولت هیچ‌گونه مسوولیتی در قبال این متضرر شدن ندارد. یکی از دلایل معرفی نشدن صرافی‌های مجاز برای رمزارزها توسط بانک مرکزی ترس از همین موضوع است که اگر سرمایه‌گذار در تبادل رمز ارزها ضرر کند امکان دارد اعاده دارایی را پیش بانک مرکزی و صراف ببرد. سرمایه‌گذار باید بپذیرد که آنچه می‌خرد یک کالا بوده و ارزش آن بر مبنای عرضه و تقاضا در جهان است و نهادهای واسطه مسوولیتی در قبال آن ندارد. دولت می‌خواهد بحث خروج ارز از کشور را با این قانون کنترل کند که رمز ارز استخراج شده باید به بانک مرکزی ارائه شود و مردم هم باید از بانک مرکزی رمزارز خریداری کنند، اما این بازار بین‌المللی است و اگر تقاضا بیشتر از تولید باشد بازهم ارز از کشور خارج خواهد شد. بنابراین به طورکلی باید گفت معامله‌گران این بازار ابتدا باید مخاطرات آن را پذیرفته سپس وارد این بازار شوند.
عرضه و تقاضا قیمت رمزارز ها را را مشخص می‌کند و نهادی برای کنترل و ارزشگذاری آنها وجود ندارد اما در بازارهایی مانند بازار سرمایه ایران، دولت‌ها کنترل‌هایی دارند. به نظر شما وجود این نهادها در بازار رمز ارزها نیاز است؟
ماهیت رمز ارزها و فناوری آن غیرمتمرکز بوده و هر کاربر، یکی از سرورهای حوزه تبادل را تشکیل می دهد و به علت این گستردگی هیچ فرد یا نهادی نمی‌تواند کنترل کامل داشته باشد و هیچ کشوری نمی‌تواند برای تمام جهان، نهاد و قوانین را ایجاد کند. کریپتوها در رقابت با سیستم بانکی رایج جهان به وجود آمد که همان دلار و یورو است و منتفعان آن نیازی به پول جدید نداشتند و در تبادلات باید تن به قوانین سوئیفت می‌دادند و تمامی دستورالعمل‌های آن ازجمله هزینه‌ها و کارمزدها را اجرا می‌کردند، اما کریپتوکارنسی‌ها تمامی این معادلات را به هم ریختند؛ پس مخالفان رشد این رمز ارزها کشورهایی بودند که انحصار و سیستم بانکی خودشان را درخطر دیدند و از طرفی کشورهایی که در این انحصار بودند به وجود آمدن کریپتوکارنسی یا همان رمز ارزها را مطلوب ارزیابی کردند. برای مثال کشورهای توریستی پذیرای رمزارزها هستند، زیرا انتقال پول برای توریست‌ها در این کشورها راحت‌تر می‌شود، اما کشورهایی که پایه پولی آنها دلار و یورو است مخالف گسترش این ارزها هستند. از ویژگی‌های رمز ارزها می‌توان به سه مورداشاره کرد که شامل سهولت در تبادل، کارمزد کم، امنیت و شفافیت بالا است.
برای جلوگیری از پولشویی و قاچاق در حوزه رمز ارزها دولت‌ها چه اقداماتی می‌توانند انجام دهند ؟
ارز دیجیتال توانایی رقابت با یورو و دلار و همچنین توانایی تضعیف این دو ارز را دارد، اما یکی از دغدغه‌ها این است که نظارت و کنترل پولشویی به چه نحوی انجام شود. این موضوع که قوانین رمز ارزها گنگ است تا حدی درست است ، اما باید با آن کاملا آشنا شد تا به شفافیت آن پی برد.
آیا بیت کوین قابلیت تبدیل‌شدن به واحد پولی را در جهان دارد؟
همان‌طور که سال‌ها پیش اینترنت و کارت‌بانکی برای مردم قابل‌پذیرش نبود در حال حاضر هم تفکر اینکه ارزهای دیجیتال تبدیل به ابزار پرداخت بشوند برای برخی غیرقابل‌قبول است، اما با توجه به مزایای ارزهای دیجیتال، آنها می‌توانند پول در آینده باشند. اما اینکه بیت کوین به پول اصلی تبدیل شود جای بحث دارد، زیرا با توجه به نوسان‌های زیاد آن را کالا در نظر می‌گیریم و نه یک واحد پولی. در مقابل پول‌های ملی یا استیبل کوین‌هایی مانند تتر (نوعی استیبل کوین) این نقیصه رابرطرف کردند.
