ارسال ماهواره و صنعت خودرو

دکتر مهدی نصرتی
این سوال را به شوخی و جدی زیاد شنیده‌ایم که چطور کشور می‌تواند ماهواره به فضا پرتاب کند، ولی خودرو باکیفیت و قیمت مناسب نمی‌تواند تولید کند؟ پاسخ این است که مطمئنا هر یک از دو خودروساز بزرگ کشور می‌توانند خودرویی تولید کنند که کیفیت آن از بنز و بی‌ام‌و بالاتر باشد، اما به چه قیمتی؟ هزینه تولید هر دستگاه از این خودروها شاید گران‌تر از ساخت ماهواره تمام شود! یعنی یکی از مسائل اصلی، هزینه تمام شده است. برای مساله هزینه چه می‌توان کرد؟ راهکار اصولی و مورد قبول، استفاده از حضور برندهای معتبر جهانی در قالب سرمایه‌گذاری خارجی است.

دکتر مهدی نصرتی
این سوال را به شوخی و جدی زیاد شنیده‌ایم که چطور کشور می‌تواند ماهواره به فضا پرتاب کند، ولی خودرو باکیفیت و قیمت مناسب نمی‌تواند تولید کند؟ پاسخ این است که مطمئنا هر یک از دو خودروساز بزرگ کشور می‌توانند خودرویی تولید کنند که کیفیت آن از بنز و بی‌ام‌و بالاتر باشد، اما به چه قیمتی؟ هزینه تولید هر دستگاه از این خودروها شاید گران‌تر از ساخت ماهواره تمام شود! یعنی یکی از مسائل اصلی، هزینه تمام شده است. برای مساله هزینه چه می‌توان کرد؟ راهکار اصولی و مورد قبول، استفاده از حضور برندهای معتبر جهانی در قالب سرمایه‌گذاری خارجی است. به این ترتیب می‌توان هزینه تمام شده را کاهش داد، اما یک سوال باقی می‌ماند، آیا حضور خودروسازان خارجی و کاهش هزینه تمام شده، لزوما به معنی کاهش قیمت خودرو است؟

اینجاست که به مساله اصلی می‌رسیم. در کشور ما عموما دو مفهوم قیمت و هزینه با هم خلط و معادل یکدیگر تلقی می‌‌شوند. در درس اقتصاد خرد می‌خوانیم که در بازارهای رقابتی (به‌ویژه بازار رقابت کامل)، منحنی‌های هزینه نهایی و قیمت برهم منطبق می‌شوند. به بیان ساده در فضای رقابتی، قیمت و هزینه را می‌توان معادل یکدیگر دانست، اما این وضعیت فقط در بازارهای رقابتی حاکم است. در بازار انحصاری، عامل تعیین‌کننده قیمت، هزینه نیست. در بازار انحصاری، سود بنگاه انحصارگر، قیمت را تعیین می‌کند نه هزینه تمام شده.

بازار خودرو کشور به‌دلیل سیاست‌های تجاری و صنعتی، یک بازار شبه انحصاری است. از سویی خودروسازان مطرحی که نامشان برای ورود دوباره مطرح است نیز قرار است با همان انحصارگران فعلی، بازی را ادامه دهند. با این شرایط مادام که وضعیت انحصاری در بازار خودرو حاکم باشد حتی حضور جنرال موتورز و تویوتا و... هم باعث کاهش منطقی قیمت‌ها نخواهد شد.

حضور سرمایه‌گذاران خارجی در بازار خودرو باید هوشمندانه و با چند هدف صورت گیرد از جمله رقابتی کردن بازار داخلی، توسعه صنایع کوچک و متوسط (SME) داخلی، ارتقای مهارت نیروی کار و....

این کارها از عهده وزارت صنعت و تجارت خارج است؛ چون مستقیما ذی‌نفع است و خواسته یا ناخواسته در راستای منافع خودروسازان داخلی فعالیت می‌کند. وزارت اقتصاد یا هر نهادی که خود را متولی رقابتی کردن اقتصاد ایران می‌داند باید در این راه پیشقدم شود.

*متخصص سرمایه‌گذاری خارجی