یاسر میرزایی

رییس مجلس شورای اسلامی از پیگیری و بررسی طرح تعدیل تعطیلات رسمی کشور خبر داده‌است. مساله تعطیلات رسمی کشور مدت‌ها است که روی میز بررسی سیاست‌گذاران است و هنوز نتیجه‌ معقولی حاصل نشده است. اما علم اقتصاد چه مشورتی برای رسیدن به یک تصمیم خردپذیر می‌تواند ارائه کند؟

بگذارید به حقایق مربوط در این زمینه رجوع کنیم. در ایران تعطیلات مربوط به بزرگداشت‌ها و گرامیداشت‌ها نسبت به جهان هم بیشتر و هم پراکنده‌تر است و نسبت کار مفید به کل زمان کار چندان مناسب و بهره‌ور نیست. در عین حال هجوم مردم برای خروج از شهرهای بزرگ در روزهای تعطیل نشان از نیاز روحی و روانی مردم به همین تعطیلات موجود دارد.

اکثر کشورهای پیشرفته دنیا به طور متوسط دو روز تعطیل در هفته دارند. در این کشورها نرخ بهره‌وری کاری نیز بالا است و همین نکته نشان می‌دهد که برخی محاسبات در مورد کاهش بهره‌وری با افزایش تعطیلات چندان پشتوانه تجربی ندارد. این در حالی است که تعطیلی مربوط به بزرگداشت‌ها نیز در این کشورها هم کمتر است و هم پراکندگی کمتری دارد.

اگر بخواهیم هم مضرات تعطیلات پراکنده کشور را برطرف کنیم و هم مزایای وجود تعطیلات و افزایش بهره‌وری ناشی از آن را حفظ کنیم باید سیاست تعدیل را به سمت سیاست تنظیم ببریم. برخی از کشورهای توسعه‌یافته مساله را چنین حل کرده‌اند که اگر تعطیلات مناسبتی مصادف با روزهای میانی هفته شد، آن تعطیلات را به آخر هفته انتقال می‌دهند. مثلا اگر روز ملی شدن صنعت نفت در ایران سه‌شنبه باشد، به راحتی می‌توان تعطیلات و بزرگداشت آن را به پنج‌شنبه‌ هفته قبل منتقل کرد. پیشنهاد بسیاری از صاحبنظران این است که تعطیلات دو روز در هفته را با لحاظ کردن برخی تبصره‌های مربوط به بانک‌ها و ادارات مالی و تجاری تصویب کنیم و تعطیلات مناسبتی پراکنده در طول سال را به سمت این تعطیلات دو روزه هفتگی سوق دهیم. بنابراین در سیاست تنظیم تعطیلات، توجه ویژه سیاست‌گذار اولا ارائه یک تقویم تعطیلاتی قابل پیش‌بینی و قابل برنامه‌ریزی است؛ ثانیا نه کم کردن تعداد روزهای تعطیل بلکه خارج کردن آن از وضعیت پراکنده و سوق دادن آن به سمت تعطیلات دائم هفتگی است. امید است که چنین سیاستی هم شادابی لازم کاری را برای شهروندان کشور فراهم کند، هم بهره‌وری کاری را بالا ببرد و هم نظمی مناسب برای برنامه‌ریزی و فعالیت در فضای اقتصادی کشور حاکم کند.