محمود اسلامیان *

انقلاب اسلامی در بهمن‌ماه سال ۵۷ در ایران بسیاری از معادلات ثابت منطقه را بر هم زد. غرب به جای پذیرش واقعیتی به نام حاکمیت مردم در انقلاب اسلامی با فشار لابی صهیونیسم به اشکال گوناگون به مقابله برخاست. راه‌اندازی جنگ تحمیلی و بسیج گروه‌های تروریستی در دهه ۶۰ از جمله این اقدامات است. هر چند مردم در سایه اتحاد و ایمان به حقانیت خویش با رشادت، فداکاری و ایثار و تدبیر در مقابل هجمه‌های مذکور مقاومت و نهایتا پیروز میدان شدند.

ترس از توسعه مردم‌سالاری اسلامی از دلایل اصلی عملیات‌های مذکور بود. هر چند پس از سه دهه شاهد بهارهای عربی بودیم که خود دلیل جدی بر غلبه این تفکر در بلاد اسلامی است. تحریم‌های اقتصادی به بهانه‌های مختلف نیز ریشه در همین نظریه دارد. هدف اصلی تحریم ها فشار بر اقتصاد کشور، توسعه بیکاری و تورم و نهایتا ایجاد نارضایتی در جامعه است. درک و تحلیل دقیق از شرایط موجود و بسیج امکانات و منابع برای مقابله با این برنامه وظیفه همه کسانی است که به عزت و سربلندی کشور می‌اندیشند. فراموش نکنیم که در شرایط موجود هر تصمیم غیرعقلانی نوعی همیاری سهوی با خواسته‌های دیگران است.

نامگذاری سال‌های اخیر همچون اصلاح الگوی مصرف، همت مضاعف کار مضاعف، جهاد اقتصادی و تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی و تمرکز درباره مسائل اقتصادی نوعی دوراندیشی هوشمندانه از سوی مقام معظم رهبری بوده است. در این باب نکات ذیل می‌تواند حائز اهمیت باشد:

۱- منابع کشور اعم از مادی و انسانی و موقعیت ژئوپلتیکی آن به گونه‌ای است که با اتخاذ تصمیمات اصولی و دقیق می‌توان تهدیدات مذکور را به فرصت تبدیل کرد؛ بنابراین از نظر واقعی و شرایط موجود جهانی امکان عبور از تحریم‌ها وجود دارد.

۲- اقتصاد مردمی: فراموش نکرده‌ایم که در فرآیند جنگ تحمیلی آنچه باعث اشتباه محاسباتی صدام شد، عدم توجه به امکان حضور مقاومت مردمی در قالب بسیج و سپاه بود. با فراخوان حضرت امام (ره) و حضور گسترده مردم در جبهه‌های نبرد، ارتش سر تا پا مسلح رژیم بعثی زمین‌گیر و نهایتا مجبور به عقب‌نشینی به مرزهای بین‌المللی شد. باید از این نکته کلیدی درس گرفت. اجرای صحیح اصل ۴۴ قانون اساسی و مردمی کردن اقتصاد و توانمندسازی بخش خصوصی می‌تواند شاه‌کلید عبور از تحریم‌ها باشد، مزایای حضور مردم در اقتصاد بارها و بارها توسط دلسوزان و نخبگان بیان شده است. ما باید تاثیرات تفکرات چپ بر اقتصاد کشور را از آن دور سازیم. این تفکر برای نظام بسیار پرهزینه بوده و هست. در شرایط تحریمی اعتماد به کارآفرینان واقعی و با سابقه کشور و اتخاذ تمهیداتی که بستر لازم را فراهم سازد، بسیار حائز اهمیت است.

خواسته مقام معظم رهبری در جلسه افطاری با مسوولان کشور باید تبدیل به یک برنامه عملیاتی شود. دولت باید به جای نفت از این دریای انرژی استفاده و خود به سیاست‌گذاری و هدایت و نظارت بنشیند.

۳- بهبود فضای کسب‌و‌کار: در توسعه اقتصادی ایجاد بستری که منجر به بهبود مستمر شرایط شود از هر امری ضروری‌تر است. یکی از علل بی‌توجهی به توسعه اقتصادی و بهبود فضای کسب‌و‌کار، آلودگی اقتصاد کشور طی صد سال به نفت است. در حوزه‌ای که می‌توان با سرمایه‌گذاری اندکی سود چند صد درصدی حاصل کرد نوعی بی‌نیازی به تولید و کارآفرینی احساس می‌شود. استفاده از سرمایه بین نسلی در اداره کشور حاصلی جز توسعه تورم و رکود به همراه نخواهد داشت. فضای کسب‌و‌کار در همدلی بین عناصر سیاست‌گذار و کارآفرینان مردمی توسعه می‌یابد.

ثبات قوانین و مقررات و روان‌سازی رویکردهای خدماتی می‌تواند بسیار موثر باشد. در این فرآیند باید مرتبا به دو عنصر عقلانیت و شفافیت در تصمیمات توجه کرد، ایجاد فضای آرام در اقتصاد و جلوگیری از هر امری که منجر به تنش در بازار شود از الزامات شرایط موجود است.

تجربیات گذشته میهن اسلامی در عبور از بحران‌های بزرگ نشان داده است که چنانچه اعتقاد مسوولان قوا بر امری راسخ شود و تصمیمات حول موضوع عقلانیت تمرکز یابد مردم با همه توان به یاری خواهند شتافت. ملتی که توانسته است با یاری خداوند متعال و با همدلی و با داشتن استراتژی صحیح از بحران‌های بزرگ عبور کند، این قدرت و پتانسیل را دارد که بتواند از تهدیدات موجود فرصتی برای ترقی و پیشرفت فراهم کند.

* عضو هیات‌رییسه اتاق ایران