ایران و نابوکو؛ شرایط تازه
رهبران حزب عدالت و توسعه ترکیه می‌توانند با افتخار به شهروندان این سرزمین بگویند که گام بلند دیگری برای رشد رفاه مادی و منافع بلندمدت آنها برداشته می‌شود.
محمدصادق جنان‌صفت
رهبران حزب عدالت و توسعه ترکیه می‌توانند با افتخار به شهروندان این سرزمین بگویند که گام بلند دیگری برای رشد رفاه مادی و منافع بلندمدت آنها برداشته می‌شود. قرار است همین روزها در این کشور قراردادی برای اجرایی شدن طرح ۹/۷میلیارد دلاری انتقال گاز به اروپا- مشهور به نابوکو- میان کشورهای ذی‌نفع امضا شود. رهبران ترکیه نشان داده‌اند که از تنها مزیت خود در حوزه صادرات گاز که عبور دادن خطوط لوله از خاک این کشور است، با کارآمدی تمام استفاده کرده‌اند. شاید برخی از کشورها و شخصیت‌ها و احزاب سیاسی و سیاست‌مداران منتقد این طرح بگویند که این تنها یک توافق سیاسی است و چالش‌های پرشماری در مسیر اجرایی شدن آن وجود دارد، اما رهبران ترکیه در پاسخ به خط انتقال نفت باکو- جیهان استناد کرده و خواهند گفت که اگر آن اتفاق افتاد و اکنون ترکیه از منافع آن بهره می‌برد، طرح نابوکو نیز اجرا خواهد شد. این کامیابی ترکیه در حالی رخ می‌نماید که ایران به عنوان دومین کشور دارای ذخایر گاز طبیعی هنوز در ابتدای راه صادرات گاز قرار دارد و به دلایل گوناگون فرصت‌‌ها را برای تبدیل شدن به یک بازیگر فعال در قرنی که آن را قرن گاز می‌نامند، از دست می‌دهد.
در شرایطی که اخبار پرشمار منتشر شده از سوی مقام‌های وزارت نفت در ماه‌های گذشته حاکی از نهایی شدن قرارداد صادرات گاز به پاکستان بود، اما نخست‌وزیر پاکستان در یک اظهارنظر تازه و عجیب گفته است، انتقال گاز ایران باید از مسیر دریا صورت پذیرد و این درخواست را به مجلس پاکستان تقدیم کرده تا آنها تصمیم بگیرند. پیش از این تصمیم پاکستانی‌ها برای خرید گاز ایران متاسفانه به هر دلیل، رهبران هند که مستعدترین اقتصاد برای واردات گاز از ایران را داشتند به شکل‌های گوناگون از این کار اجتناب کردند. به این ترتیب ایران یکی از مهم‌ترین بازارهای پیش‌بینی شده برای صادرات گاز خود را در شرایط بسیار مبهم می‌بیند و دست کم برای یک دوره غیرقابل پیش‌بینی باید چشم به بازار کشورهای همسایه و بازار اروپا بدوزد. این درحالی است که قرارداد صادرات گاز به امارات متحده عربی که به قرارداد کرسنت مشهور شده بود نیز با ابهام و سردرگمی مواجه است. دقت در طرح‌های خطوط لوله گاز ایران برای صادرات که شامل چند طرح عمده است، نه تنها امیدواری ایجاد نمی‌کند، بلکه بر یاس و ابهام‌ها می‌افزاید.
براساس اعلام شرکت ملی صادرات گاز، قراردادها و تفاهنامه‌هایی برای صادرات گاز ایران به امارات متحده عربی، کویت، عمان، اروپا و پاکستان - هندوستان منعقد شده بود که باید به ترتیب از ۲۰۰۷، ۲۰۰۸، ۲۰۰۸، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ کار آنها شروع می‌شد که باید وضعیت آنها روشن شود. علاوه بر این و براساس حوزه معاونت بین‌المللی وزارت نفت طرح‌هایی برای صادرات گاز ایران به شکل فراوری شده (LNG) پیش‌بینی شده بود که برای ۴ طرح مهم آن پیمانکاران نیز تعیین شده بودند.
طرح «Iran-LNG» به پیمانکاری بریتیش پترولیوم، شرکت ملی نفت ایران ریلانس، طرح Pars-LNG با پیمانکاری توتال فینا الف، پتروناس و شرکت ملی نفت ایران، طرح Nioc-LNG به پیمانکاری شرکت ملی نفت ایران و طرح Persian-LNG به پیمانکاری شرکت ملی نفت ایران، شل و رپسول از مهم‌ترین طرح‌هایی هستند که پیش‌بینی شده بود در سال ۲۰۰۶ کار اجرایی آنها آغاز شود. وزارت نفت و شرکت ملی صادرات گاز اکنون می‌توانند به شهروندان پاسخ دهند که طرح‌های صادرات گاز از طریق خط لوله و صادرات فرآورده‌های گازی در چه وضعیتی قرار دارند و اصولا استراتژی صنعت گاز ایران چیست؟ آمارهای اعلام شده از سوی منابع معتبر نشان می‌دهد که تقاضا برای مصرف گاز طبیعی از ۵/۱۱۶ تریلیون فوت مکعب در سال ۲۰۱۰ با رشد متوسط سالانه ۴/۲درصد به ۱۸۲ تریلیون فوت مکعب در سال ۲۰۳۰ می‌رسد و شرکت‌ها و کشورهای دارای ذخایر گاز طبیعی به ویژه روسیه برای انحصاری کردن این بازار سرمایه‌گذاری مادی، اقتصادی و سیاسی هنگفتی کرده‌اند. آیا ایران سهمی از این بازار را در اختیار داشت؟ برای این که سهمی متناسب با ذخایر گاز ایران در بازار مصرف داشته باشیم، نیاز به هوشمندی، کارآمدی و قدرت تعامل با دنیای امروز داریم. آیا آماده هستیم؟ ورود ایران به خط لوله نابوکو یا کنار ماندن از این طرح یک آزمایش جدی است.
ارسال نظر