ائتلاف برای اوکراین مستقل

«مارینا دِموک» در صورت پیروزی در انتخابات پارلمانی اوکراین می‌خواهد اوکراینی قوی‌تر بسازد. اما او یک مشکل بزرگ دارد: او در آن بخشی از کشور دست به رقابت زده که زیر کنترل شورشیان حامی روسیه است که می‌کوشند دولت موازی خاص خود را در آنجا به وجود آورند. بسیاری از ساکنانی که در آنجا به وجود اوکراین متحد باور داشتند، گریخته‌اند. رقابت خانم دموک رقابتی کاملا نمادین است. بقیه اوکراینی‌ها هم دیروز یکشنبه به پای صندوق‌های رای رفتند تا تکلیف آخرین نهادی را که پس از خروج ویکتور یانوکوویچ از قدرت در ماه فوریه هنوز دست نخورده باقی‌مانده روشن سازند. اما دموک و دهها نفر مانند او رقابت امسال را از اردوگاه‌های در تبعید آغاز می‌کنند؛ آنها مجبور شدند خانه و کاشانه خود را در شرق صنعتی اوکراین رها کنند و به اقامت موقت در خوابگاه‌های وحشتناک و اردوگاه‌های سرد آوارگان بپردازند.

دموک که پس از ربوده شدن همسرش به دست جدایی‌طلبان در ماه مه ‌خانه خود نزدیک پایگاه شورشیان - دونتسک- را ترک کرد، می‌گوید: «غیرممکن است که دست به رقابت انتخاباتی بزنیم. درگیری‌های زیادی در آنجا هست.» همسر او یک ماه بعد آزاد شد و آنها اکنون در یک هتل نابود شده در حومه کی‌یف زندگی می‌کنند. دموک می‌گوید: «البته دوست دارم به خانه‌ام بازگردم اما فعلا امکانِ آن نیست. تا مدتی طولانی هم چنین امکانی میسر نخواهد بود.» رهبران اوکراین مایلند تا انتخابات دیروز (یکشنبه) را به مثابه پایان موفقیت آمیز آخرین بازمانده‌های دولت یانوکوویچ بنگرند تا تغییری را که در ماه فوریه آغاز شد کامل کرده و درهای کشور را به روی آینده اروپایی آن بگشاید. اما واقعیت این است که وضعیت وخیم اوکراین نشانه‌های چندان مطلوبی از رقابت‌ها را نشان نمی‌دهد.

این انتخابات ۸ ماه پس از سقوط یانوکوویچ و تظاهرات خیابانی برگزار می‌شود و به تعبیر برخی می‌تواند به مثابه تغییری تاریخی از حوزه نفوذ روسیه به سوی غرب تلقی شود. ۳۶ میلیون اوکراینی واجد شرایط رای دادن هستند و به گزارش «الجزیره»، این انتخابات در مناطق هوادار روسیه که شورشیان جدایی‌طلب هستند، برگزار نخواهد شد.

بر اساس آمار سازمان ملل، بیش از ۴۰۰ هزار اوکراینی آواره در خارج از این کشور هستند. اوکراین بیش از هر زمان دیگری از هم گسسته است. باید بر این افزود ضمیمه شدن شبه جزیره کریمه به روسیه و شورشیان شرق اوکراین را که امتیازاتی به دست آورده‌اند که آنها را مجاز خواهد ساخت تا دولت دائمی جدایی‌طلب خود را به وجود آورند. اما انتخابات احتمالا چهره‌های جدیدی را وارد قدرت خواهد کرد که نظام سیاسی آشفته اوکراین را با وجود سربازان، کنشگران و کسانی که هیچ تجربه‌ای به‌عنوان سیاستمدار منتخب نخواهند داشت، آشفته‌تر می‌سازد. پارلمان، قوی‌ترین جهت‌گیری اروپا محور را در تاریخ پساشوروی این کشور خواهد داشت؛ گامی جدید برای کشوری که مدت‌ها است میان شرق و غرب گیر افتاده است.

نامزدها شامل کنشگرانی هستند که در تظاهرات زمستان برای مبارزه با فساد، وابستگی کمتر اوکراین به روسیه و برگرداندن مسیر اقتصاد کشور به اروپا شرکت کرده بودند. دموک- که به‌عنوان یک عضو از حزب ملی گرا و تندروی «آزادی» حضور یافته و می‌گوید که می‌خواهد ملتی واحد را بازسازی کند- یکی از این کنشگران است. او می‌گوید: «هرگز فکر نمی‌کردم روزی در سیاست مشارکت کنم. این سیاست بود که مرا یافت.» تا همین چندی پیش، دموک یک کارگر معمولی بود که در نیروگاه آب شهری در «ماکیوکا»- شهری صنعتی با ۳۵۰ هزار نفر جمعیت در دونتسک- کار می‌کرد. او و همسرش حامی تظاهرکنندگان هوادار اروپا بودند؛ تظاهراتی که در زمستان اوکراین را در نوردید. آنها به هواداری از پترو پوروشنکو در ماه آوریل و اوایل مه‌ در دونتسک فعالیت می‌کردند؛ اقدامی شجاعانه که به تسخیر ساختمان‌های دولتی انجامید و به تدریج کوشیدند تا کنترل خود بر منطقه را افزایش دهند. سپس در روز شنبه‌ای در اوایل مه، دفتر دونتسک از او خواست تا بیاید و کار بیشتری در طی آن هفته را در دست بگیرد. دموک خوش شانس بود:‌ اندکی بعد، همسرش از او خواست تا به دفتر دونتسک بگوید که شورشیان آمده‌اند تا همسر او را با خود ببرند و دموک تحت هر شرایطی باید به خانه بازگردد. او مستقیم به ایستگاه قطار رفت و با اولین قطار دونتسک را ترک کرد و از آن زمان در خانه و محله خود دیده نشد. او با همسرش در کی‌یف دیدار کرد؛ همان جایی که او یک ماه بعد آزاد شد. دموک معتقد است که به همسرش آزادی «اعطا شد» چرا که او در اوکراین غوغایی به راه ‌انداخت که به او اجازه خروج داده شد تا «صدایش خفه شود».

او می‌گوید انتخابات پارلمانی «فرمالیته است» چرا که هیچ کس رای نخواهد داد و کرسی‌ها دست نخورده و خالی خواهد ماند. دموک می‌گوید: «اما اگر انتخاباتی واقعی داشته باشیم، می‌توانم آرایی به دست آورم. پارلمان به زنان هم نیاز دارد به‌ویژه زنانی مانند من و فکر می‌کنم بتوانم کارهای خوبی در آنجا انجام‌دهم.» دموک به‌عنوان نمادی از زنان معترض اوکراینی که می‌خواهند انتخابات پارلمانی به نمادی از وحدت در کشور تبدیل شود می‌گوید که کشورش به حس بزرگی از وحدت ملی نیاز دارد و این شامل شرق اوکراین هم می‌شود.

به گزارش «واشنگتن پست» او می‌گوید: «۲۰ سال است که هیچ آموزش وطن‌پرستانه‌ای در کشور وجود نداشته. مردم می‌گویند نه روسی هستند نه اوکراینی. آنها بی‌هویت هستند و خود را به هیچ کجا مربوط نمی‌دانند.» این هم سرنوشت کشوری است که دست و پایش از سوی شرق و غرب کشیده می‌شود و خودش هم نمی‌داند آیا شرقی است یا غربی. انتخابات در ماه اوت اعلام شد آنگاه که به نظر می‌رسید اوکراین دست برتر در برابر شورشیان داشت. اکنون اما امیدها با وجود شورشیان هوادار روسیه که وعده داده‌اند رای‌گیری را در سرزمین خود مسدود کنند رنگ باخته است. خشونت با وجود آتش‌بس ۵ اکتبر همچنان ادامه دارد و اوکراین به گارد مرزی در طول مرز خود با روسیه متوسل شد. شورشیان مصمم هستند تا انتخابات خاص خود را در ۲ نوامبر برگزار کنند؛ گامی که به گفته شورشیان برای فرآیند ملت‌سازی‌شان مهم است و این چیزی است که روسیه مشوق آن است. رهبران اوکراین می‌گویند چنین انتخاباتی نامشروع است. رهبران اوکراین تنها انتخابات دیروز (۲۶ اکتبر) را مشروع می‌دانند.

حتی در مناطقی که از درگیری‌ها دور است، چندین نامزد پارلمانی در روزهای گذشته مورد حمله قرار گرفتند و «آرسنی یاتسنیوک» نخست‌وزیر هم اعلام کرد که روسیه برای بر هم زدن انتخابات ممکن است در اقصی نقاط کشور دست به کارشکنی بزند. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که ائتلافی که تحت رهبری پوروشنکو و ویتالی کلیچکو شهردار کی‌یف قرار دارد بزرگ‌ترین نیرو در پارلمان خواهد بود اما این احتمال هم وجود دارد که آنها ائتلاف حاکم را با یکی از احزاب سیاسی کوچک‌تر به رهبری یولیا تیموشنکو یا اوله لیاشکو ملی‌گرای دو‌آتشه شکل دهند. هر پیامد انتخاباتی احتمالا سیاست‌های غرب محور پوروشنکو را در صدر خواهد نشاند. اما او تحت فشار خواهد بود تا رویکرد سخت‌تری نسبت به روسیه و شورشیان اتخاذ کند، چرا که رویکردهای ضدروسی دست برتر خواهد یافت و متحدان سابق یانوکوویچ که رویکرد دوستانه‌تری به روسیه دارند رنگ خواهند باخت.

«یوری یاکیمنکو» تحلیلگر سیاسی مرکز رازومکوف در کی‌یف می‌گوید: «این شکافی است میان آینده اوکراین و گذشته این کشور به‌عنوان یک دولت شوروی گونه. ما رویکرد کاملا متفاوتی به روسیه خواهیم داشت. روسیه دیگر کشور برادر نیست؛ حتی دوست هم نیست. این کشور دشمن ماست.» «آندری ماگرا» معاون کمیسیون انتخابات مرکزی می‌گوید: ۵۰ کرسی از ۴۵۰ کرسی پارلمانی خالی خواهد ماند؛ رای‌دهندگان نیمی از قانون‌گذاران پارلمان را به‌طور مستقیم انتخاب می‌کنند؛ نیمی دیگر از طریق فهرست احزاب سیاسی انتخاب می‌شوند. حتی متحدترین پارلمان در اوکراین هم با مسائلی اساسی دست به گریبان خواهد بود که از اقتصاد متلاشی تا بحران گاز در زمستان را شامل می‌شود که می‌تواند اوکراین را به خاطر فقدان گرما «لرزان» بگذارد. باید دید زنانی مانند دموک می‌توانند در پارلمان حضور یابند و اوکراینی متحد را به وجود آورند یا خیر.