اخراج رییس آمریکایی از بانک جهانی

با وجود حمایت‌های ایالات‌متحده

رییس بانک جهانی استعفا کرد

گروه بین‌الملل- گاهی عرصه برای یک نفر آنقدر تنگ می‌شود و گافی که داده آنقدر بزرگ است که حتی حمایت‌های بی‌دریغ پرزیدنت جورج بوش هم نمی‌تواند دردی از او را دوا کند. این حکایت اکنون مصداق روزهایی است که بر پل ولفوویتز، رییس آمریکایی بانک جهانی می‌رود. سرانجام پل ولفوویتز مجبور شد تحت‌فشار افکار عمومی و اعضای بانک جهانی به دلیل رسوایی‌های اخلاقی و مالی خود از مقام ریاست بانک جهانی استعفا کند. پس از برگزاری جلسه هیات‌مدیره بانک جهانی و حضور ولفوویتز در این جلسه رییس بانک جهانی اعلام کرد که روز ۳۰ ژوئن برابر با ۹ تیر از پست ریاست بانک جهانی کناره‌گیری خواهد کرد.

آغاز ماجرا

نزدیک به یک ماه پیش یک منبع خبری ناشناس در گفت‌وگو با رسانه‌های آمریکایی خبر داد که پل ولفوویتز نزدیک به چهار سال است که با یکی از کارمندان زن بانک جهانی به نام شاها رضا که لیبی‌الاصل است ارتباط دوستانه دارد. پس از ورود پل ولفوویتز به بانک جهانی در سال ۲۰۰۵ میلادی این کارمند که در بخش روابط عمومی بانک جهانی فعالیت می‌کرد از افزایش حقوق چشمگیری برخوردار می‌شود که این افزایش دستمزد بسیار بیشتر از سطح معمول و قانونی بانک جهانی بوده است. پارسال این کارمند بانک جهانی به درخواست پل ولفوویتز به وزارت خارجه ایالات‌متحده منتقل شد، اما همچنان حقوق و مزایای خود را از بانک‌ جهانی دریافت می‌کرد. همین مساله پرده از راز آقای بانک برداشت و نخستین اعتراض‌ها از سوی نهاد حسابرسی بانک جهانی انجام گرفت. براساس گزارش این نهاد نظارتی، مجموع دریافت سالانه خانم رضا از بانک جهانی ۲۰۰هزار دلار بوده است که این رقم از مجموع دریافتی پایه حقوق کاندولیزا رایس، وزیر خارجه ایالات‌متحده نیز نزدیک به ۲۰هزار دلار بیشتر است.

فشارهای جهانی

با انتشار این خبر، موجی از حملات گسترده علیه رییس بانک جهانی آغاز شد. بسیاری از کشورهای عضو بانک جهانی با انتشار بیانیه‌های جداگانه‌ای خواستار کناره‌گیری یا اخراج ولفوویتز شدند. آلمان به عنوان رییس دوره‌ای اتحادیه اروپا و گروه هشت مهم‌ترین کشوری بود که خواستار کناره‌گیری رییس بانک جهانی شد. آلمان در درخواست خود با بیان اینکه ماموریت‌های بانک جهانی اکنون وارد مرحله حساسی شده است اعلام کرد: با وجود ولفوویتز و اقدامات غیرقانونی که از او سرزده است آینده این ماموریت‌ها در پرده ابهام قرار گرفته است. دامنه اعتراض علیه پل ولفوویتز هر روز گسترده می‌شد. در همان روز‌های اول وزرای دارایی و رییسان بانک‌های مرکزی گروه هشت در واشنگتن جلسه سالانه خود را به منظور بررسی پایداری اقتصادی جهان برگزار کردند. ولفوویتز در این اجلاس شرکت کرد و با قدرت تمام اعلام کرد که همچنان بر صندلی ریاست بانک جهانی خواهد نشست. دامنه اعتراض علیه ولفوویتز کم‌کم از اعضای بانک جهانی عبور کرده به بدنه این بانک سرایت کرد. بیش از ۴۰نفر از کارمندان سابق بانک جهانی که در میان آنها ۱۸معاون سابق این بانک دیده می‌شدند طی نامه‌ای خواستار برخورد هیات‌مدیره و کناره‌گیری ولفوویتز شدند. این نامه هیات‌مدیره را به سمت تشکیل یک کمیته ویژه برای پیگیری پرونده سوق داد.

انجام ماجرا

هیات‌مدیره با تشکیل یک کمیته ویژه از بخش‌های مختلف نظارتی این بانک پرونده را به آنها سپرد. این کمیته پس از تحقیقات اولیه نظر خود را مبنی بر تخلف ولفوویتز اعلام کرد.

این کمیته ویژه در گزارش خود به هیات‌مدیره بانک جهانی اعلام کرد که ولفوویتز در رفتار و پرداخت خود با خانم شاهراضا،‌ کارمند سابق بانک جهانی قوانین داخلی بانک جهانی را نقض کرده است. همچنین این گزارش خواستار کناره‌گیری او از ریاست بانک جهانی شد. انتشار این گزارش شرایط را برای پل ولفوویتز که با شعار مبارزه با فساد اداری برسر کار آمده بود تنگ کرد. با این وجود رییس بانک جهانی برای تمامی این درخواست‌ها تنها یک جواب داشت: «من استعفا نخواهم داد.»

با انتشار گزارش کمیته ویژه تنها راه برای هیات‌مدیره تشکیل جلسه بررسی پرونده در بالاترین شورای تصمیم گیرنده در بانک جهانی بود. جلسه هیات‌مدیره ۲۴نفری بانک جهانی طی دو روز برگزار شد که در روز دوم پل ولفوویتز نیز به این نشست دعوت شد. در این فاصله حمایت‌های ایالات متحده به خصوص جورج بوش،‌ رییس‌جمهور آمریکا نیز از او ادامه داشت. حتی رسانه‌های آمریکا خبردادند که آمریکا قصد دارد برای حمایت از رییس خاطی بانک جهانی اجلاس فوق‌العاده وزرای گروه هشت را تشکیل دهد. اما هیچ کدام از این تلاش‌ها نتیجه ندادند و سرانجام ولفوویتز مجبور شد پس از خروج از نشست مشترک با هیات‌مدیره از ریاست بانک جهانی استعفا کند.

جانشین ولفوویتز

بر اساس یک سنت دیرینه رییس بانک جهانی با نظر مستقیم ایالات متحده مشخص می‌شود و رییس صندوق بین‌المللی پول را اروپایی‌ها تعیین می‌کنند. اکنون با کناره‌گیری ولفوویتز ایالات متحده باید فردی را جانشین او کند.

هم اکنون از رابرت زولیک، نماینده سابق ایالات متحده در امور تجاری و بازرگانی به عنوان گزینه اصلی برای جانشینی ولفوویتز یاد می‌شود. به نظر می رسد ایالات متحده قصد دارد پس از ناکامی یک مقام سابق نظامی، اکنون یک چهره اقتصادی را جایگزین او کند تا بلکه حساسیت کشورها کاسته شود. بانک جهانی پس از پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ میلادی تاسیس شد. هدف از راه‌اندازی این بانک بازسازی اروپا بود که تحت تاثیر جنگ جهانی دوم به ویرانه‌ای تبدیل شده بود این بانک هم اکنون ۱۸۵عضو دارد و سالانه بیش از ۲۰میلیارد دلار در پروژه‌های مختلف عمرانی و بهداشتی در جهان هزینه هزینه می‌کند.