صالح هم رفت

علی عبدالله صالح- عکس: رویترز

احسان ابطحی

علی عبدالله صالح، رییس‌جمهوری یمن، دیروز اعلام کرد، پیمان برکناری‌ از قدرت را امضا خواهد کرد. این پیمان قرار بود دیروز امضا شود. اگر صالح آن طور که وعده داده‌بود به کناره‌گیری‌اش از قدرت تن دهد، تبدیل به سومین رهبر جهان عرب خواهد شد که در سال ۲۰۱۱ میلادی به دنبال اعتراضات شدید مردمی از قدرت کناره‌گیری می‌کند. به گزارش خبرگزاری رویترز، این در شرایطی است که دیروز صد‌ها نفر از وفا‌داران صالح در مخالفت با توافق اخیر، خیابان‌ها را مسدود و با چیدن سنگ‌های حجیم در خیابان از حرکت خودرو‌ها جلوگیری کردند. در مقابل ده‌ها هزار نفر از مخالفان صالح در ادامه سه‌ماه تظاهرات علیه او بازهم به خیابان‌ها آمده بودند تا خواستار کناره‌گیری او از قدرت شوند. صالح پیش‌تر دو بار از امضای پیمان بر‌کناری‌اش خودداری کرده‌ بود؛ اما به نظر می‌رسد که دیروز زیر فشار‌های سنگین دیپلماتیک سر انجام به ترک قدرت تن داده‌است.

از آغاز تظاهرات ضد دولتی در یمن که از سه ماه پیش تا‌کنون جریان دارد، بیش از ۱۷۰ نفر کشته‌ شده‌اند. تظاهرات‌کنندگان خواستار پایان حکومت ۳۳ ساله صالح هستند. موج نا‌آرامی‌ها در یمن پس از سقوط دیکتاتور‌های تونس و مصر آغاز شد و در سرتاسر جهان عرب گسترانیده شد.

کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس که پیشتر میان مخالفان و حکومت میانجیگری کرده ‌بودند، طرحی را ارائه دادند که صالح در مقابل مصونیت از پیگرد قضایی طی مدت ۳۰ روز از قدرت کناره‌گیری کند. قرار است کمیسیونی مرکب از نمایندگان موافقان و مخالفان و هم‌چنین ایالات متحده، اتحادیه اروپا و سازمان ملل بر اجرای این طرح نظارت خواهند داشت. مخالفان این طرح را روز شنبه امضا کردند. همزمان برخی از هواداران صالح که با بلندگو از فراز خودروهای خود فریاد می‌زدند، اعلام کردند: «‌ما با امضای پیشنهاد شورای همکاری خلیج‌فارس مخالفیم و آن را کودتایی علیه قانون می‌دانیم.» شخص عبدالله صالح اما دیروز طی سخنانی گفت که طرح کناره‌گیری خود از قدرت را امضا خواهد کرد؛ اما با این حال این طرح را «‌یک کودتا» توصیف و آن را محکوم کرد. او همچنین اضافه کرد که برای جلوگیری از خونریزی بیشتر تن به امضای پیشنهاد شورای همکاری خلیج فارس داده‌است. همزمان خبرگزاری آسوشیتد‌پرس گزارش داد که صالح روز یکشنبه به هم‌پیمانان خود؛ یعنی ایالات‌متحده و اروپا هشدار داد که با رفتن او «درها به روی القاعده برای کنترل یمن باز خواهد شد.»

ادعا‌های صالح در حالی مطرح می‌شود که معمر قذافی، حاکم لیبی که موج نا‌آرامی‌ها کشورش را فرا‌گرفته‌ و لیبی را به جنگ داخلی کشانده‌است هم مانند رییس‌جمهوری یمن مخالفانش را از اعضا و هواداران گروه القاعده توصیف کرده ‌بود. اظهارات صالح در شرایطی مطرح می‌شود که شاخه القاعده شبه جزیره عرب که مرگبار‌ترین شاخه القاعده پس از القاعده پاکستان به شمار می‌رود در یمن مستقر است؛ اما بسیاری از کارشناسان و تحلیل‌گران مسائل امنیتی برخلاف نظر صالح بر این باورند که با دلیل نا‌آرامی‌ها در یمن که جز با کناره‌گیری صالح فروکش نخواهد کرد، القاعده شبه‌جزیره فرصت بیشتری برای بازسازی و سازماندهی عملیات تروریستی دارد.

صالح که از او به عنوان یک سیاستمدار مکار نام برده‌می‌شود و در دوران ریاست‌ جمهوری‌اش از متحدان نزدیک واشنگتن محسوب می‌شد به شدت از سوی همسایگانش و همین‌طور واشنگتن برای کناره‌گیری از قدرت، تحت فشار قرار داشت.

این تحولات در شرایطی رخ داد که وزرای خارجه شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس قرار بود دیروز در ریاض، پایتخت عربستان سعودی، بحران یمن را مورد بحث و تبادل نظر قرار دهند.

پیش از این باراک اوباما، رییس‌جمهوری ایالات‌متحده، روز پنج‌شنبه در سخنانی که درباره سیاست‌های جدید آمریکا درباره جهان عرب ایراد شد، گفته بود که صالح باید به تعهداتش برای انتقال قدرت متعهد باشد.

یمن علاوه بر نا‌آرامی‌های سیاسی اخیر، با شورش شیعیان در شمال این کشور هم مواجه است که از سال‌ها تبعیض و سرکوب صالح به تنگ آمده‌اند. از سوی دیگر جدایی‌طلبان در جنوب این کشور هم علیه دولت مرکزی مبارزه می‌کنند.

معترضان یمنی دیروز تهدید کرده ‌بودند که مبارزه خود علیه صالح را با حرکت به سمت ساختمان‌های دولتی تشدید خواهند کرد، تاکتیکی که به دلیل شلیک گلوله‌های مرگبار از سوی نیروهای امنیتی به سمت معترضان به خونریزی بیشتر طی هفته‌های اخیر منجر شد. همزمان اعتصاب‌های گسترده در بسیاری از شهرهای یمن، تجارت در این کشور را به حالت تعلیق در‌آورده و این فقیر‌ترین کشور جهان عرب را با کمبود شدید سوخت مواجه کرده‌است.

در واکنش به تحولات اخیر یمن، هیلاری کلینتون، وزیر خارجه ایالات متحده، در بیانیه‌ای اظهار داشت که آمریکا هم‌چنان خواهان «انتقال مسالمت‌آمیز قدرت» در یمن است تا مردم این کشور بتوانند برای ساختن آنچه او «یک یمن متحد، باثبات، دموکراتیک و خوشبخت» خواند تلاش کنند.

علی عبدالله صالح که ۳۲ سال است قدرت را در یمن در دست دارد نخستین رییس‌جمهوری در جمهوری یمن است و پیش از آن بین سال‌های ۱۹۷۸ تا ۱۹۹۰ میلادی؛ یعنی تا پیش از اتحاد یمن، رییس‌جمهوری یمن شمالی بود.