مزیت برون‌سپاری تولید به پایان می‌آید؟
بازگشت از چین
طرح: اکونومیست تحلیل اکونومیست از وضعیت تولیدکنندگان چندملیتی
بازگشت از چین
رفیعه هراتی
هال سیرکین از گروه مشاوره بوستون می‌گوید:«وقتی مراجعانم افتتاح کارخانه دیگری را در چین بررسی می‌کنند، آنها را ترغیب می‌کنم مکان دیگری را نیز درنظر بگیرند.
از آنها می‌پرسم آیا درمورد ویتنام فکر کرده‌اند؟ یا شاید بتوانند تولید کالا در آمریکا را تجربه کنند.» وقتی مراجعان، شرکت‌های آمریکایی هستند که قصد ساخت کارخانه به منظور تولید کالاهایی برای مصرف‌کنندگان آمریکایی را دارند، سیرکین به آنها پیشنهاد می‌کند در این کشور بمانند، نه به خاطر مسائل وطن‌‌پرستانه، بلکه به این دلیل که اقتصاد جهانی به سرعت درحال تغییر است.
بهره‌مندی از دستمزد پایین نیروی کار- استفاده از مزیت دستمزدهای پایین‌تر در خارج - تنها عامل ترغیب شرکت‌های چندملیتی برای ساخت کارخانه در خارج از کشور نبوده، اما مطمئنا نقش مهمی داشته است. اما اکنون با شکوفایی اقتصادهای نوظهور، دستمزدها در این اقتصادها درحال افزایش است. براساس مطالعه جدیدی که توسط گروه مشاوره بوستون انجام شده است، برای مثال، دستمزد کارگران کارخانه‌ها در چین در سال‌های ۲۰۰۵ تا۲۰۱۰، ۶۹ درصد افزایش داشته است. بنابراین سود حاصل از بهره‌مندی از دستمزد پایین نیروی کار درحال کاهش است.
سیرکین می‌گوید:« در زمانی حدود سال ۲۰۱۵، برای تولیدکنندگان فرقی نمی‌کند برای تولید کالاهایی به منظور مصرف در آمریکا، کارخانه خود را در چین بنا کنند یا آمریکا». در این محاسبه فرض براین است که افزایش دستمزد در چین حدود ۱۷ درصد در هر سال ادامه خواهد یافت، اما این رشد در آمریکا نسبتا کند باقی‌خواهد ماند. این درحالی است که رشد بهره‌وری در هر دو کشور با روند فعلی ادامه خواهد یافت. همچنین فرض براین است که ارزش یوآن در برابر دلار اندکی افزایش می‌یابد.
سال ۲۰۱۵ چندان دور نیست. ساخت کارخانه زمان‌بر است. بنابراین شرکت‌هایی که برای تولید در آینده، امروز برنامه‌ریزی می‌کنند به دنبال مکانی نزدیک به وطن می‌گردند. گروه مشاوره بوستون فهرستی از شرکت‌های بی‌شماری تهیه کرده است که کارخانه‌ها و مشاغل را به آمریکا بازگردانده‌اند. شرکت کاترپیلار، سازنده تجهیزات حفاری، برخی از محصولات حفاری خود را از خارج به تگزاس انتقال داده است. شرکت آمریکایی سادر که تولیدکننده مبلمان است، کارخانه خود را از کشورهایی که دستمزد در آنها پایین است، به آمریکا منتقل کرده است. شرکت ان‌سی‌آر تولید خودپردازها را به ویرجینیا بازگردانده است.
گروه مشاوره بوستون وقوع یک «رنسانس تولیدی» را در آمریکا پیش‌بینی می‌کند. اما دلایلی برای تردید دراین پیش‌بینی وجود دارد. افزایش تولیدات صنعتی در سال گذشته به دلیل خروج از دوران رکود اقتصادی بوده است. علاوه براین، برخی از کارخانه‌های جدید در آمریکا از یارانه بهره‌مند شده‌اند که این یارانه‌ها به زودی متوقف می‌شوند. گری پیسانو از دانشکده اقتصاد دانشگاه هاروارد می‌گوید: «کارخانه‌هایی که محل فعالیت خود را از چین به آمریکا بازمی‌گردانند، بیش از آن که کارخانه‌هایی برگشت‌خورده محسوب شوند با این مشکل مواجهند که مجبورند به دلیل دستمزدهای بالاتر در آمریکا اندازه فعالیت‌های خود را نسبت به فعالیت‌هایشان در چین کاهش دهند.» در تاریخ ۱۰ مه شرکت جنرال موتورز اعلام کرد برای اضافه کردن ۴ هزار شغل در ۱۷ کارخانه خود در آمریکا ۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خواهد کرد. این مساله گفته‌های پیسانو را تایید می‌کند. احتمالا جنرال موتورز شغل‌های جدید زیادی ایجاد نمی‌کند، اما شغل‌هایی را که ممکن بود صادرکند در آمریکا نگه می‌دارد.
پیسانو می‌گوید حتی اگر دستمزدها در چین افزایش یابد، برای برخی از شرکت‌های چندملیتی دشوار خواهد بود که بسیاری از شغل‌ها را به آمریکا بازگردانند. در برخی بخش‌ها، مثل لوازم الکترونیکی، آمریکا دیگر پایگاه تامین‌کننده یا زیرساخت ندارد. به عقیده پیسانو شرکت‌ها زمانی که فعالیت‌های خود را به کشورهای با دستمزد پایین انتقال می‌دادند متوجه نبودند که این راه «یکطرفه» خواهد بود. بسیاری از شرکت‌های چندملیتی همچنان اکثر کارخانه‌های جدیدشان را در بازارهای نوظهور احداث می‌کنند، نه به خاطر صادرات کالاهایشان به آمریکا، بلکه به دلیل آن که در این بازارها تقاضا به سرعت درحال رشد است و سیرکین براین باور است که شرکت‌های دیگر کشورهای ثروتمند نسبت به شرکت‌های آمریکایی برای مدت بیشتری از مزیت دستمزدهای پایین بهره‌مند خواهند شد. در این کشورها دستمزد نیروی کار بیشتر از آمریکا است و ممکن است همین طور هم بماند، مگر آن که ارزش یورو به شدت در برابر یوآن کاهش یابد.
فرصت بهره‌مندی از مزیت دستمزد پایین نیروی کار در بخش‌های تولیدی اصلی و در چین با سرعت بیشتری در حال ازمیان رفتن است. دیگر بخش‌ها و کشورها کمتر تحت تاثیر قرار می‌گیرند. همانطور که پانکاج گماوات، نویسنده کتاب «جهان ۰/۳» بیان می‌کند، به رغم افزایش سریع دستمزد در هند، صنعت نرم‌افزاری برون مرزی این کشور به دلیل رشد سریع تولید، مزیت هزینه‌های خود را تا مدت‌ها حفظ خواهد کرد.
با این وجود، تعداد فزاینده شرکت‌های چندملیتی، به خصوص شرکت‌های چندملیتی کشورهای ثروتمند، کم کم متوجه مزایای نگه‌داشتن فعالیت‌های خود در نزدیک کشورهایشان می‌شوند. برای بسیاری از محصولات، به نیروی کار کمتری نیاز است و بنابراین درصدی از کل هزینه کاهش می‌یابد. همچنین زنجیره عرضه طولانی و پیچیده پرمخاطره‌تر از آن چیزی است که بسیاری از شرکت‌ها تصور می‌کنند. زمانی که قیمت نفت افزایش می‌یابد، هزینه حمل و نقل بیشتر می‌شود. وقتی یک بیماری همه‌گیر مثل سارس در آسیا شیوع پیدا می‌کند یا زمانی که زمین‌لرزه ژاپن را درهم می‌کوبد، زنجیره عرضه مختل می‌شود.
شرکت‌ها همچنین تلاش می‌کنند هزینه نگهداری کالاهایشان را کاهش دهند. واردات کالا از چین به آمریکا ۱۰۰ روز طول می‌کشد. اگر کالاها نزدیک‌تر به آمریکا تولید شوند، این هزینه اضافه کاهش می‌یابد. شرکت‌ها به روش‌های مناسب‌تری برای زنجیره عرضه فکر می‌کنند. روسای شرکت‌ها دیگر عقیده ندارند که همیشه باید در کشورهایی با پایین‌ترین دستمزد به تولید بپردازند. درحال حاضر تولید کالا در کشورهای متنوعی، ازجمله آمریکا منطقی به نظر می‌رسد.
ارسال نظر