همه‌پرسی برای جدایی منطقه نفت‌خیز جنوب سودان

عکس: GETTY IMAGES

سایه ماندگار

مردم منطقه جنوب سودان دیروز در یک همه پرسی شرکت کردند تا درباره استقلال این منطقه از کشور سودان رای خود را به صندوق بریزند. این همه پرسی در شرایطی برگزار شد که انتظار می‌ رود مردم این منطقه نفت‌خیز در نهایت به جدایی خود از سودان رای دهند و کشوری جدید را در قاره سیاه تشکیل دهند. به گزارش منابع خبری، حوزه‌های رای‌گیری ساعت ۸ صبح دیروز به وقت محلی آغاز به کار کردند. پیش از این ۴ میلیون نفر برای شرکت در همه‌پرسی جنوب سودان ثبت نام کرده‌بودند. برای به دست آمدن یک نتیجه معتبر، ۶۰ درصد از واجدین شرایط باید در همه‌پرسی شرکت کنند و اکثریت آنان به جدایی جنوب سودان رای دهند. نتایج این همه‌پرسی قرار است روز اول ماه فوریه، حدود ۲۰ روز دیگر اعلام شود. اگر استقلال منطقه جنوب سودان رای بیاورد، این منطقه ۵۴ سال پس از پایان حضور بریتانیا در سودان به یک کشور جدید تبدیل خواهد شد و تشکیل این کشور جدید در ماه ژوئیه اعلام خواهد شد.

همه‌پرسی استقلال جنوب سودان نتیجه توافق صلح سال ۲۰۰۵ میلادی است که به جنگ داخلی در این کشور که ۵۰ سال بود ادامه داشت، پایان داد. تنها بین سال‌های ۱۹۷۲ تا ۱۹۸۳ میلادی بود که به دلیل آتش‌بس میان طرفین، جنگ داخلی در سودان متوقف شده‌بود. این در حالی است که تنها در فاز دوم درگیری‌ها و جنگ داخلی در سودان، ۲ میلیون نفر کشته‌شدند.

سودان روزانه حدود ۴۹۰ هزار بشکه تولید نفت دارد که ۸۰ درصد آن در منطقه جنوب این کشور انجام می‌شود و استخراج آن توسط شرکت ملی نفت چین، شرکت ملی نفت مالزی و شرکت نفت و گاز طبیعی هند انجام می‌شود. این کشور پس از نیجریه و آنگولا سومین تولید‌کننده نفت کشورهای حاشیه صحرای آفریقا به شمار می‌رود. سلوا کر، رییس‌جمهوری جنوب سودان، رای خود را در شهر جوبا، مرکز منطقه جنوب و در مزار جان گارانگ، بنیان‌گذار جنبش آزادی‌بخش سودان به صندوق انداخت. گارانگ در ۳۰ ژوئیه سال ۲۰۰۵ میلادی بر اثر سانحه‌ای که برای هلیکوپتر حامل او رخ داد، کشته‌شد.

کر هنگام انداختن رای خود به صندوق گفت: «‌دکتر جان و همه کسانی که همراه او کشته شدند، امروز در کنار ما هستند و من باید به آنان اطمینان دهم که خون آنان بی‌ثمر نبوده‌است.»

در همین حال و در آستانه آغاز همه‌پرسی، مقامات رسمی از بروز دو مورد خشونت خبر دادند. اولین مورد در منطقه مورد مناقشه مرزی آبیی و دومین مورد در ایالت نفت‌خیز یونیتی انجام شده‌است.

چارلز آبیی، رییس مجلس محلی روز شنبه در گفت‌و‌گویی تلفنی اعلام کرد که دو روز درگیری در آبیی که در روز هفتم ماه ژانویه آغاز شد به کشته شدن ۹ نفر انجامید. این در حالی بود که ارتش جنوب سودان اعلام کرد که شش شورشی را به دنبال یک درگیری در ایالت یونیتی کشته است.

درگیری شمال-‌جنوب در سودان یک سال بیشتر از استقلال این کشور عمر دارد. اولین بار در سال ۱۹۵۵ میلادی بود که خشونت‌ها در سودان آغاز شد. در آن زمان سربازان سودانی بخش جنوب، علیه آنچه که سیاست «‌سودانیزه» کردن این منطقه می‌خواندند، اعتراض کردند. این خشونت‌ها همزمان با پایان دوره قیومیت بریتانیا بر سودان انجام شد.

در شرایطی که سیاست‌های استعماری در حال جایگزینی بود و بریتانیایی‌ها علاقه نداشتند تا مسلمانان قدرت را در دست بگیرند، شمالی‌ها همه سمت‌های مهم را در سودان در دست گرفتند و تنها شش پست کوچک برای جنوبی‌ها باقی ماند.

همه‌پرسی استقلال جنوب سودان در شرایطی برگزار شد که بسیاری از آگاهان سیاسی نگران این موضوع هستند که اگر مردم این منطقه گزینه استقلال و جدایی را انتخاب کنند، ممکن است آتش جنگ‌های داخلی در این کشور دوباره شعله‌ور شود. این در حالی است که هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه ایالات‌متحده روز هشتم ماه سپتامبر گذشته در سخنانی در شورای روابط خارجی ایالات‌متحده، تنش میان شمال‌ و جنوب سودان را به یک بمب ساعتی تشبیه کرده‌بود.

این در شرایطی است که جو همه‌پرسی در هفته‌های اخیر در سودان رونق گرفته‌بود. عمر البشیر، رییس‌جمهوری این کشور که از مردم جنوب خواسته بود به همه پرسی استقلال جنوب رای منفی بدهند، تاکید کرد که به نتایج این همه‌پرسی احترام خواهد گذاشت.

جیمی کارتر، رییس مرکز کارتر که مقر آن در آتلانتا، مرکز ایالت جورجیا قرار دارد، اکنون در جوبا به سر می‌برد و در همین زمینه گفت: «‌‌گزارش‌هایی که از سراسر سودان مخابره شده‌است، حاکی از آن است که همه‌چیز آرام و مسالمت‌آمیز پیش می‌رود و مردم به شدت نسبت به این همه‌پرسی مشتاق هستند.» مرکز کارتر یکی از مراکزی است که بر روند همه‌پرسی سودان نظارت دارد.

از سوی دیگر جان کری، رییس کمیته روابط خارجی سنای ایالات‌متحده، روز هفتم ژانویه در خارطوم، پایتخت سودان گفت: «‌اگر همه‌پرسی به طور مسالمت‌آمیز برگزار شود و دولت سودان نتایج آن را بپذیرد، باراک اوباما، رییس‌جمهوری آمریکا به طور رسمی قدم‌هایی برای شناسایی دوباره دولت سودان را بر‌خواهد داشت.» سودان از سال ۱۹۹۳ میلادی از سوی دولت ایالات‌متحده به عنوان یکی از کشورهای حامی تروریسم شناخته می‌شود.

این در حالی است که چندی پیش، دادگاه بین‌المللی لاهه، دستور بازداشت عمر البشیر، رییس‌جمهوری سودان را به اتهام جنایت علیه بشریت صادر کرده بود. این حکم به دنبال درگیری‌های منطقه دارفور سودان صادر شد. سودان در حال حاضر پهناور‌ترین کشور آفریقا به شمار می‌رود.