تنش دوباره میان قدرت‌های اول و دوم اقتصاد جهان
روابط میان پکن و واشنگتن بر سر مسائلی همچون جایزه صلح نوبل و ارزش یوآن بار دیگر متشنج شده است
عکس: رویترز
روابط میان پکن و واشنگتن بر سر مسائلی همچون جایزه صلح نوبل و ارزش یوآن بار دیگر متشنج شده است
احسان ابطحی
باراک اوباما، رییس‌جمهوری ایالات‌متحده بر چین فشار وارد می‌کند تا برنده جایزه صلح نوبل را که در زندان‌های این کشور به سر می‌برد آزاد کند. این فشار سیاسی در شرایطی به چین وارد می‌شود که بر‌خورد‌های اقتصادی میان دو طرف هم افزایش یافته است. اوج‌گیری اختلافات میان پکن و واشنگتن، مقامات ایالات‌متحده را نگران این مساله کرده است که این فشار‌ها ممکن است باعث شود تا واشنگتن همکاری‌های ضروری و حیاتی پکن را در مورد مسائل مختلف و مهم جهانی از دست بدهد.
این در شرایطی است که روابط همواره شکننده و حساس میان ایالات‌متحده و چین در ماه‌‌های اخیر رو به بهبود گذاشته بود و دو طرف توافق کرده بودند که تعلیق هشت‌ماهه مبادلات نظامی خود را پایان دهند. اما ستایش روز جمعه باراک اوباما، رییس‌جمهوری ایالات‌متحده از لیو شیابائو، ناراضی سر‌شناس چینی که موفق شد برنده جایزه صلح نوبل شود، باعث نارضایتی شدید مقامات پکن شده‌است. این رویداد در شرایطی رخ می‌دهد که آمریکا شدیدا به چین فشار وارد می‌کند تا سیاست‌های ارزی خود را تغییر دهد، سیاست‌هایی که به باور واشنگتن عامل اصلی کاهش اشتغال در ایالات‌متحده است.
البته این نوسانات گسترده در روابط پیچیده میان ایالات‌متحده و چین موضوعی طبیعی است، روابطی که هر دو طرف آن را برای صلح و ثبات جهانی مهم و ضروری توصیف می‌کنند. آمریکا از سویی تلاش می‌کند تا به دلیل سیاست‌های ارزی و مسائل حقوق بشر بر چین فشار وارد کند و از سوی دیگر سعی دارد تا همکاری چین در مورد مسائل مهمی همچون برنامه‌های هسته‌ای ایران و کره‌شمالی، تغییرات آب و هوایی و دیگر مسائل حساس را به مخاطره نیاندازد و از دست ندهد. این در شرایطی است که دولت باراک‌اوباما همواره تاکید کرده است که روابط میان ایالات‌متحده و چین که به ترتیب اقتصاد‌های اول و دوم جهان به شمار می‌روند تا حدی به کمال رسیده‌است که دو طرف بتوانند بایکدیگر در مورد مسائل مختلف اختلاف دیدگاه داشته باشند و وارد مباحثاتی سنگین و بی‌پرده شوند. چین اما در حالی که ناسیونالیسم و شورش‌های عمیق اجتماعی در آن در حال اوج‌گیری است، تلاش می‌کند تا چهره‌ای ضعیف از خود به نمایش نگذارد و در بسیاری از مواقع آنچه که آمریکا آن را «اختلاف دیدگاه» و «مباحثاتی سنگین و بی‌پرده» می‌خواند را «دخالت در امور داخلی» خود توصیف می‌کند.
دولت ایالات‌متحده چند ساعت پس از اعلام پیروزی لیو شیابائو به عنوان برنده جایزه صلح نوبل، با انتشار بیانیه‌ای از او به دلیل شجاعتش در حمایت از حقوق بشر و دموکراسی تجلیل و تاکید کرد که او آزادی خود را قربانی باورهایش کرده‌است.
در بیانیه دولت آمریکا از دولت چین به دلیل آنکه صدها میلیون نفر را از فقر نجات داده، ستایش اما اضافه شده‌است که این جایزه به ما یاد‌آوری می‌کند که اصلاحات سیاسی هنوز ایجاد نشده‌است و حقوق اساسی بشر برای هر مرد، زن و کودک باید مورد احترام قرار بگیرد.
اوباما همچنین از دولت چین خواست تا لیوشیابائو را در سریع‌ترین زمان ممکن آزاد کند. این فعال حقوق بشر و دموکراسی سال گذشته به جرم «تلاش برای بر‌اندازی» به مدت ۱۱ سال به زندان محکوم شد. این اتهام پس از آن به لیوشیابائو وارد آمد که او به همراه چند نفر دیگر با فراهم کردن سندی خواستار آزادی بیشتر در چین شد.
هنگامی که از وانگ بائودونگ، سخنگوی سفارت چین در واشنگتن درباره اظهارات اوباما پرسیده شد، بائودونگ پاسخ داد که مقامات چین با دخالت هر‌کشوری و به هر بهانه‌ای در امور داخلی کشورشان مخالف هستند.
او اضافه کرد که مردم چین به طور کامل از حقوق بشر بهره‌مندند.این در شرایطی است که مقامات پکن پیش‌تر هشدار داده‌بودند تا که اعطای جایزه نوبل صلح به لیو شیابائو می‌تواند به رابطه چین با نروژ لطمه وارد کند. نروژ مقر کمیته مستقل نوبل است که همه ساله جایزه صلح را به فعالان برقراری صلح، حقوق بشر و دموکراسی در جهان اعطا می‌کند. این همه در شرایطی است که ایالات‌متحده و چین در مورد مسائل دیگری هم با یکدیگر دچار اختلاف و تنش هستند. پکن به تازگی با ناخرسندی و خشمگینانه به تمایل اخیر ایالا‌ت متحده برای بهبود رابطه با دوستان و متحدانش در سرزمین‌های مورد مناقشه پکن در جنوب و شرق دریای چین واکنش نشان داده‌است. مقامات پکن همچنین به رزمایش اخیر نظامی ایالات‌متحده و کره‌جنوبی در آب‌های دریای زرد که در منطقه حاکمیت چین قرار دارد، اعتراض کرده‌اند.
تایوان و تبت هم همواره منابع تنش‌زا در روابط میان واشنگتن و پکن بوده‌اند. چین ماه ژانویه گذشته روابط نظامی خود را با واشنگتن قطع کرد تا به قرار‌داد نظامی آمریکا و تایوان که ۴/۶ میلیارد دلار ارزش داشت، اعتراض کند. چین همواره تایوان را بخشی از خاک خود می‌داند. دیدار امسال اوباما با دالایی لاما، رهبر در تبعید بوداییان تبت که پکن او را یک جدایی‌طلب توصیف می‌کند هم باعث خشم شدید مقامات چین شد.
ستایش اوباما از لیو شیابائو در شرایطی انجام شد که دولت ایالات‌متحده در آستانه انتخابات سرنوشت‌ساز ماه نوامبر کنگره قرار دارد، که می‌تواند به شکست یا پیروزی کامل اوباما و دموکرات‌ها منجر شود به علاوه در این میان اوباما به شدت از سیاست‌های ارزی چین انتقاد می‌کند. بسیاری از نمایندگان کنگره ایالات‌متحده که در رقابت‌های ماه آینده کنگره شرکت خواهند کرد، بر این باورند که ارزش یوآن-واحد پول چین- ۴۰ درصد پایین‌تر از ارزش حقیقی آن است، موضوعی که این امتیاز را به شرکت‌های چینی می‌دهد تا در رقابت با همتایان آمریکایی خود از امتیازی بسیار بزرگ برخوردار باشند.
این در حالی است که در آستانه نشست اقتصادی در واشنگتن که هم‌اکنون در جریان است، تیموتی گیتنر، وزیر خزانه‌داری ایالات‌متحده اقداماتی را علیه چین با هدف آزاد‌سازی نرخ یوآن از سوی پکن اتخاذ کرده‌است.
با این همه به نظر می‌رسد این دو قدرت بزرگ اقتصادی جهان که هر دو از حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد برخوردارند، در آستانه سفر هو جین‌تائو، رییس‌جمهوری چین به ایالات‌متحده که قرار است سال آینده انجام شود، تصمیم بگیرند دست‌کم به طور موقت از تنش‌ها بکاهند.
ارسال نظر