آیا دوران «جنگ سرد جدید» فرا رسیده است؟
ایسنا - مناقشه اخیر در قفقاز، افزایش تنش‌ها میان آمریکا - روسیه، گرایش روس‌ها به مخالفان آمریکا و همگرایی هر چه بیشتر اروپا با آمریکا علیه مسکو، همه نشانه‌‌‌‌‌های بروز تقابل احتمالی در قرن ۲۱ است؛ اما آیا می‌توان به واسطه بروز این نوع اتفاقات به راحتی گفت که دوران «جنگ سرد جدیدی» در حال فرا رسیدن است؟ از پیش از بروز مناقشه قفقاز تنش‌‌‌‌‌هایی میان روسیه و آمریکا وجود داشت. لفاظی‌‌‌‌‌های مقامات این دو قدرت جهان باعث شده بود که گمانه‌زنی‌ها بر سر موضوع آغاز جنگ سرد جدیدی بر سر زبان‌ها بیفتد. پس از حمله روسیه به گرجستان این تنش‌ها به اوج خود رسید و مقامات آمریکا و روسیه یکدیگر را با حملات نظامی علیه یکدیگر تهدید می‌کردند. در همین راستا روسیه به شدت تلاش می‌کند تا هم پیمانانی برای خود دست و پا کند، چون اروپا به نوعی از آمریکا در مقابل روسیه حمایت می‌کند.
کشتی‌‌‌‌‌های جنگی آمریکا وارد دریای سیاه شده‌اند و دو بمب افکن استراتژیک روسیه نیز وارد خاک ونزوئلا شده است. حتی روس‌ها قرار است در خاک ونزوئلا در مانور دریایی مشترک با نیروی دریایی این کشور حضور یابند. بعضی از کارشناسان و تحلیل‌گران معتقدند که با توجه به این اتفاقات، روابط آمریکا و روسیه همانند دوران جنگ سرد شده است. روابط فعلی این دو کشور در فضای یک جنگ سرد جدید قرار دارد، اما بعضی دیگر از این تحلیل‌گران معتقدند که این دو کشور پیشتر در یک جنگ گرم به بن‌بست رسیده‌اند نه صرفا یک جنگ سرد.
در چند ماه اخیر روابط روسیه - آمریکا به دلایل مختلفی بسیار پرتنش شده است و این تنش‌ها با تلاش آمریکا برای استقرار سپر دفاع موشکی در شرق اروپا به اوج خود رسیده است. طرح سپر دفاع موشکی واشنگتن در اروپا، گسترش ناتو تا نزدیکی مرز‌‌‌‌های روسیه، تلاش آمریکا برای تحریک همسایه‌‌‌‌‌های روسیه و کشور‌‌‌‌های مشترک المنافع از جمله عوامل ایجاد تنش میان واشنگتن - مسکو است. روسیه با توجه به بروز این رویدادها و در خطر بودن منافع خود، به شدت تلاش می‌کند تا قدرت نظامی خود را هر چه بیشتر افزایش بدهد. آمریکا نیز می‌داند که طغیان ابرقدرتی همچون روسیه به شدت برای کاخ سفید و هم پیمانانش در منطقه خطرناک خواهد بود به همین جهت قدرت مسکو می‌تواند تهدید جدی برای منافع آمریکا باشد.
اما با وجود بروز این نوع تنش‌ها، این موضوع درست نیست که روابط آمریکا - روسیه را تحت جنگ سرد جدیدی تجسم کرد. چون فضای این دوران همانند دوران جنگ سرد نمی‌باشد. در حال حاضر هیچ تقابل مستقیمی میان این دو قدرت هسته‌ای و نظامی دنیا وجود ندارد و به نوعی می‌توان گفت تقابل این دو کشور بیشتر جنگ و تبلیغات روانی است. این در حالی است که با وجود تنش‌ها میان مسکو - واشنگتن، زمینه‌‌‌‌‌هایی از جمله موضوع تروریسم وجود دارد که دو کشور را وادار کرده با یکدیگر همکاری کنند. در حال حاضر اتحادیه اروپا شریک تجاری اصلی روسیه محسوب می‌شود و روابط اقتصادی بسیار نزدیکی با مسکو دارد. روسیه تقریبا ۴۰ درصد گاز طبیعی اروپا را تامین می‌کند و تجارت میان اروپا - روسیه به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. اما با توجه به اینکه اکثر اروپایی‌ها هم پیمان آمریکا هستند و تنش‌ها میان روسیه - آمریکا افزایش یافته، روابط روسیه - اروپا نیز با چالش‌‌‌‌‌هایی روبه‌رو شده است. اروپا به خوبی می‌داند که اگر تنش میان آمریکا - روسیه افزایش یابد به شدت ضرر خواهد کرد، بنابراین در تلاش برای بهبود روابط میان مسکو - واشنگتن است.
به گفته تحلیل‌گران، اروپا نیز در تنش‌ها میان آمریکا - روسیه به لفاظی‌‌‌‌‌های این دو کشور علیه یکدیگر اعتقاد دارد نه تقابل جدی. یکسری دیگر از کارشناسان معتقدند که روابط فعلی آمریکا - روسیه بسیار شبیه روابط سنتی میان دو کشور پیش از جنگ جهانی اول است. اگر کشوری با منافع منطقه‌ای به منافع اصلی کشور دیگر ضربه وارد کند، مطمئنا باید منتظر پاسخ جدی از سوی طرف ضررکننده باشد. این موضوع دقیقا در مناقشه اخیر قفقاز به وضوح مشخص بود به طوری که پس از حمله روسیه به گرجستان، آمریکا که می‌دید منافعش در این منطقه به خطر افتاده برای تقابل با روسیه به تکاپو افتاد. مقامات آمریکا به گرجستان و اوکراین سفر کردند و به شدت از این دو کشور حمایت کردند.
در حال حاضر با توجه به روابط فعلی آمریکا - روسیه، واشنگتن نمی‌تواند به راحتی به فکر غلبه بر روسیه باشد. کاخ سفید به این موضوع پی برده که دیگر به آسانی نمی‌تواند بر قدرت نظامی و هسته‌ای مسکو غلبه کرد. پس در نتیجه در این مقطع زمانی نمی‌تواند به فکر به راه انداختن جنگ با روسیه بیفتد. روسیه که به هیچ‌وجه در تقابل روانی و لفاظی‌ها برابر آمریکا کم نمی‌آورد، به شدت از گرجستان و اوکراین به خاطر حمایت‌‌‌‌های بیش از حد از واشنگتن خشمگین است و حتی ممکن است اوکراین را هدف بعدی خود قرار بدهد. اگر آمریکا از این پس دیگر به روسیه فشار نیاورد و این کشور را تهدید نکند و به خطوط قرمز روابط میان روسیه - آمریکا احترام بگذارد، ممکن است زمینه برای مذاکرات در راستای بهبود روابط فراهم شود.
ارسال نظر