پیروزی اسلام‌گرایان در اولین انتخابات آزاد تونس

عکس: GETTY IMAGES

احسان ابطحی

شمارش آرای انتخاباتی در تونس، دیروز، دوشنبه، در شرایطی آغاز شد که شواهد حاکی از پیروزی حزب اسلام‌گرای نهضت است، حزبی که در دوران حکومت زین‌العابدین، بن‌علی، رییس‌جمهوری سابق این کشور، حزبی ممنوعه بود و اجازه فعالیت سیاسی نداشت. این اولین انتخابات آزاد در منطقه خاورمیانه، پس از آغاز بهار عربی به شمار می‌رود و ناظران این انتخابات را از نزدیک دنبال می‌کنند.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتد‌پرس، این در حالی است که تونس برای دهه‌های طولانی به داشتن دستگاه حاکمیتی سرکوبگر مشهور بود اما از نظر قوانین مدنی در عرصه زنان و خانواده، قوانینی مترقی داشت.

حزب نهضت باور دارد که اسلام باید منبع نظام قانونگذاری در کشور باشد. این حزب همچنین تاکید کرده‌است که به حقوق زنان احترام می‌گذارد و به مردم‌سالاری و همکاری با دیگر احزاب پایبند است.

ریکی گلد‌اشتاین که از طرف دیده‌بان حقوق بشر مستقر در نیویورک بر انتخابات تونس نظارت می‌کرد، در همین‌باره گفت: «‌در جریان مبارزات انتخاباتی، حزب اسلام‌‌گرای نهضت کاملا منظم و مقید بود و بر رعایت حقوق بشر، حقوق زنان و برابری تاکید داشت.»

گلداشتاین در گفت‌و‌گو با تلویزیون آسوشیتد‌پرس در همین زمینه گفت: «رقابت‌های انتخاباتی در تونس، نمونه‌ای درخشان از رفتا‌ر‌‌های انتخاباتی احزاب است. من فکر می‌کنم که مثال تونس بتواند تاثیر مثبتی بر انتخابات آینده مصر بگذارد.»

انتخابات سراسری تونس همزمان با اعلام رسمی آزادی همسایه شرقی این کشور، لیبی، از زیر یوغ دیکتاتوری ۴۲ ساله معمر قذافی برگزار می‌شود. این در شرایطی است که رهبران جدید لیبی برنامه‌هایی به شدت اسلام‌گرایانه ارائه کرده‌اند، موضوعی که می‌تواند حامیان غربی رهبران جدید لیبی را دچار نگرانی کند.

در تونس، رادیو موزاییک که روی موج اف.‌ام پخش می‌شود، نخستین نتایج انتخاباتی از چند صندوق رای‌گیری را اعلام کرد که بر اساس آن حزب اسلام‌گرای نهضت تا ظهر دیروز پیشتاز انتخابات بود. مقامات رسمی دیگر هم از پیشتاز بودن این حزب اسلام‌گرا در سرتاسر کشور خبر می‌دانند.

کامل جندوبی، رییس کمیسیون انتخابات تونس، اعلام کرد که نتایج نهایی، بعد‌از‌ظهر روز سه‌شنبه - امروز- اعلام خواهد شد.

مشارکت مردم در این انتخابات که اولین انتخابات واقعا آزاد در تاریخ تونس به شمار می‌رود، بسیار گسترده بود و صف‌های طویلی در حوزه‌های انتخاباتی تشکیل شده‌بود. به گفته بوبکر بثابت، دبیرکل کمیسیون انتخابات، بیش از ۹۰ درصد از ۱/۴ میلیون نفری که برای انتخابات ثبت‌نام کرده‌بودند به پای صندوق‌های رای رفتند. این در شرایطی است که ۵/۷ میلیون نفر از مردم تونس واجد شرایط شرکت در انتخابات بودند.

مردم تونس در انتخابات روز یکشنبه قرار بود ۲۱۷ نماینده خود را در مجمع قانونگذاران انتخاب کنند. این مجمع قرار است دموکراسی نوپای این کشور را سازماندهی کند و به آن سر و شکل دهد. دیگر وظایف این مجمع، تشکیل دولت جدید و تدوین قانون اساسی آینده این کشور است تا راه را برای برگزاری انتخابات آتی هموار کند.پس از حزب اسلام‌گرای نهضت، حزب «‌کنگره برای جمهوری» در کمال شگفتی در جایگاه دوم قرار گرفت. رهبر این حزب، منصف مرزوقی، فعال قدیمی حقوق بشر است. مرزوقی بیش از آنکه به دلیل فعالیت‌های سیاسی‌اش مشهور باشد، به دلیل انتقاد‌های تندوتیزش از رژیم سرکوب‌گر سابق تونس شهرت دارد.

اما در شرایطی که همه احزاب سکولار در انتخابات روز یکشنبه به مصاف حزب اسلام‌گرای نهضت رفته بودند، به نظر می‌رسد که حزب مرزوقی بیش از احزاب دیگر برای ائتلاف با حزب نهضت آمادگی داشته‌باشد.

حزب دموکراتیک ترقی‌خواه اما نتایجی بسیار ضعیف و دور از انتظار گرفت. این حزب، قوی‌ترین حزب قانونی مخالف دولت در دوران حکومت زین‌العابدین بن‌علی بود. گرایش این حزب، چپ‌میانه است و تا پیش از انتخابات خود را اصلی‌ترین مدافع ارزش‌های سکولار و رقیب اصلی نهضت توصیف می‌کرد.

نتایج نخستین اما نشان می‌دهند که حزب دموکراتیک ترقی‌خواه در برخی حوزه‌های انتخاباتی حتی در جایگاه سوم یا چهارم هم قرار نگرفته‌است.

حزب نهضت در انتخابات بسیار موفق عمل کرده‌است، اما اکنون پرسش اصلی این است که آیا این حزب قادر خواهد بود به تنهایی اکثریت را به دست آورد یا نه؟ بدون توجه به نتیجه انتخابات، این حزب اعلام کرده‌است که آماده‌است به ائتلاف با دیگر احزاب بپیوندد تا ایجاد دولتی فراگیر را تضمین کند.

این در شرایطی است که بیش از ۱۴ هزار ناظر محلی و بین‌المللی بر برگزاری انتخابات نظارت داشتند که از جمله این ناظران می‌توان به نمایندگان اتحادیه اروپا و مرکز کارتر اشاره کرد.در میان شرکت‌کنندگان در انتخابات، زنان با انواع پوشش، زندانیان سیاسی پیشین و جوانان شرکت داشتند. جوانانی که با استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی همچون فیس‌بوک و توییتر موفق به برپایی انقلابی بزرگ در تونس شدند. زین‌العابدین بن‌علی، رییس‌جمهوری پیشین تونس، چهاردهم ژانویه سال‌جاری میلادی، دی ماه سال ۸۹، به دنبال یک ماه خیزش مردمی در این کشور، پس از ۲۳ سال دیکتاتوری ساقط شد و به عربستان سعودی گریخت. قیام مردم تونس به دنبال خود‌سوزی یک دستفروش میوه که از آزار و اذیت پلیس به تنگ آمده‌بود آغاز شد و مردم خشمگین از بیکاری، خشونت و فساد را به خیابان‌ها کشاند.

این انقلاب سرمنشا آغاز بهار عربی و انقلاب‌های مشابه دیگر در کشورهایی همچون مصر، لیبی، بحرین، یمن و سوریه شد و تاکنون به سقوط دو دیکتاتور دیگر یعنی حسنی مبارک، رییس‌جمهوری پیشین مصر و معمر قذافی، حاکم سابق لیبی منجر شده‌است. اولین انتخابات آزاد پس از آغاز بهار عربی در شرایطی در تونس برگزار می‌شود که نا‌آرامی‌ها همچنان در کشورهای دیگر جهان عرب از جمله بحرین، یمن و سوریه ادامه دارد.

قرار است انتخابات پارلمانی در مصر ماه آینده میلادی برگزار شود.در همین حال، باراک اوباما، رییس‌جمهوری ایالات‌متحده با تبریک برگزاری انتخابات در تونس گفت: «با گذشت کمتر از یک سال از زمانی که ملت تونس به جهانیان الهام بخشیدند، مردم این کشور گام مهمی به پیش برداشتند.»پیروزی حزب نهضت می‌تواند تاثیرات مهمی روی گروه‌های دیگر مذهبی در این کشور بگذارد.

گزارش‌ها حاکی از برگزاری آرام انتخابات در تونس بود. اما برخی از شرکت‌کنندگان از این موضوع شکایت داشتند که نسبت به پیش از انقلاب تفاوتی در زندگی‌شان دیده نشده‌است. اقتصاد تونس و نرخ بیکاری در این کشور، بخشی از دلایل وقوع انقلاب در این کشور بود، اما اکنون گزارش‌ها حاکی از آن است که وضع اقتصادی در این کشور از زمان فرار بن‌علی به عربستان سعودی بد‌تر شده‌است زیرا توریست‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی به دلیل اوضاع ناپایدار تونس، تمایلی به سفر یا سرمایه‌گذاری در این کشور ندارند.