آمریکا به ایجاد کشور فلسطین کمک کند

محمد مرسی، رییس‌جمهوری مصر / عکس: نیویورک تایمز

احسان ابطحی

محمد مرسی، رییس‌جمهوری مصر در آستانه نخستین سفرش به ایالات‌متحده برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل در گفت‌وگو با روزنامه نیویورک تایمز تاکید کرد: «اگر آمریکا خواهان پایان یافتن دهه‌ها عصبانیت مسلمانان نسبت به خود است، باید تغییرات اساسی در رویکرد خود نسبت به جهان عرب ایجاد کند، احترام بیشتری به ارزش‌های مسلمانان بگذارد و به تشکیل یک کشور فلسطینی مستقل کمک کند.» محمد مرسی، رهبر سابق اخوان‌المسلمین و اولین رییس‌جمهوری دموکراتیک مصر در یک مصاحبه‌ ۹۰ دقیقه‌ای با روزنامه نیویورک تایمز شرکت کرد تا خود را به افکار عمومی ایالات‌متحده معرفی و درباره چارچوب روابط مصر با آمریکا پس از سقوط حسنی مبارک اظهار نظر کند. حسنی مبارک اگرچه یک حاکم دیکتاتور و خود‌رای بود اما یک متحد قابل اعتماد برای آمریکا محسوب می‌شد.

مرسی در بخشی از این مصاحبه گفت: «این بستگی به آمریکا دارد که روابط خود را با جهان عرب احیا کند و اتحاد خود با مصر را نیز دوباره حیات بخشد. مصر نقش مهمی در ثبات منطقه‌ای دارد و این کشور برای آمریکا بسیار حائز اهمیت است.»

مرسی تاکید کرد: «اگر آمریکا خواهان احترام مصر به توافقنامه‌اش با اسرائیل است، واشنگتن نیز باید به تعهدات خود نسبت به فلسطین در توافقنامه کمپ دیوید عمل کند.»

او اضافه کرد:‌ «آمریکا باید به تاریخ و فرهنگ جهان عرب احترام بگذارد، حتی اگر مغایر با ارزش‌های غربی باشند.»

او همچنین با رد انتقاد کاخ سفید مبنی بر فقدان اقدام به موقع برای محکوم کردن معترضانی که به سفارت آمریکا حمله کرده بودند، تاکید کرد: «ما در پاسخ به این حادثه عجله نکردیم تا مانع واکنش‌های انفجاری شویم اما پس از اندکی به طور قاطع با عناصر خشونت‌طلب در میان معترضان برخورد کردیم. ما هرگز نمی‌توانیم چنین خشونت‌هایی را تایید کنیم اما باید عاقلانه شرایط را مدیریت کنیم.»

او تاکید کرد: «کارکنان سفارت آمریکا هرگز در معرض خطر قرار نگرفتند.»

هفته گذشته تعدادی از معترضان خشمگین مصری در اعتراض به فیلم توهین‌آمیز به پیامبر اسلام (ص) به سفارت آمریکا در قاهره حمله کردند و پرچم آمریکا را به آتش کشیدند.

مرسی دیروز، یکشنبه، وارد آمریکا شد تا در مجمع عمومی سازمان ملل شرکت کند. او در زمانی حساس به آمریکا سفر می‌کند. رییس‌جمهوری مصر با فشارهای سیاسی فزاینده‌ای در داخل کشورش برای اثبات استقلال خود مواجه است و از طرف دیگر غرب از او خواسته‌است تا به آنها اطمینان دهد مصر با وجود حاکمیت اسلام‌گرایان همچنان یک شریک باثبات برای غرب است.

محمد مرسی ۶۱ ساله در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «آمریکا نباید انتظار داشته باشد که مصر با قوانین آمریکا ادامه حیات دهد.»

او ادامه داد: «اگر با استانداردهای فرهنگ آلمانی، چینی یا آمریکایی بخواهید درباره عملکرد مردم مصر قضاوت کنید، آنگاه دیگر فضایی برای قضاوت وجود نخواهد داشت. زمانی که مصری‌ها تصمیمی می‌گیرند شاید این تصمیم به نفع آمریکا نباشد و زمانی که آمریکایی‌ها تصمیمی اتخاذ می‌کنند شاید این تصمیم برای مصر صحیح نباشد.»

مرسی اضافه کرد: «مصر با غرب دشمنی ندارد اما به اندازه حسنی مبارک نیز موافق غرب نیست.»

او افزود: «‌دولت‌های سابق آمریکا با حمایت از دولت‌های دیکتاتور در قبال اپوزیسیون‌های محبوب مردمی و همچنین حمایت از اسرائیل در قبال فلسطینیان باعث نفرت مردم منطقه شده‌اند.»

مرسی پیشتر قصد داشت تا در جریان سفر به نیویورک با باراک اوباما، رییس‌جمهوری ایالات‌متحده دیدار کند اما به گفته مقامات نزدیک به هر دو رییس‌جمهوری آمریکا و مصر او با استقبال سردی مواجه شده است. مرسی با توجه به اینکه دیدار با یک رییس‌جمهوری اسلام‌گرا در سال انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا می‌تواند بر سرنوشت این دیدار تاثیر‌گذار باشد از درخواست خود برای ملاقات با اوباما انصراف داد.

به دنبال سکوت مرسی پس از ماجرای حمله به سفارت آمریکا در مصر فاش شد که روسای جمهوری دو کشور یک تماس تلفنی تنش‌آلود با یکدیگر داشته‌اند. به دنبال آن باراک اوباما، رییس‌جمهوری ایالات‌متحده در یک مصاحبه تلویزیونی گفت که مصر را اگر یک دشمن نداند، دیگر یک متحد هم به شمار نمی‌آورد.

هنگامی که از مرسی این سوال پرسیده شد که آیا ایالات‌متحده را یک متحد به شمار می‌آورد یا نه او به زبان انگلیسی و با لبخندی که مشخصا در واکنش به سخنان اوباما بود پاسخ داد: «بستگی دارد تعریف شما از متحد چه باشد.» با این همه او اضافه کرد که بر این باور است که دو ملت «دوستان واقعی» هستند.

مرسی دارای مدرک دکترا در رشته علوم مواد از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی است و مدرک خود را در اوایل دهه ۱۹۸۰ به دست آورده‌است.

او پس از خیرات شاطر که رد صلاحیت شد دومین گزینه اخوان‌المسلمین برای به دست گرفتن سمت ریاست‌جمهوری بود.

رییس‌جمهوری مصر همچنین تاکید کرد، فرماندهان ارتش مصر را خود برکنار کرده و کنار رفتن آنها به خاطر تصمیم این فرماندهان برای خروج از سیاست نبوده است.

او افزود: «این خواسته مردم مصر بود که از طریق رییس‌جمهوری منتخب تجلی یافت. رییس‌جمهور جمهوری عربی مصر فرمانده نیروهای مسلح است و هم‌اکنون مصر واقعا یک کشور مدنی است. مصر یک کشور تئوکراتیک (دین‌سالار) یا یک کشور نظامی نیست بلکه یک کشور دموکراتیک، آزاد، قانونی و مدرن است.»

او در ادامه باراک اوباما، رییس‌جمهوری آمریکا را به خاطر حمایت قاطع و فوری از انقلاب‌های بهار عربی تحسین کرد و گفت: «من باور دارم که آمریکایی‌ها از حق مردم منطقه برای آزادی‌های مشابهی که مردم آمریکا هم از آن برخوردارند حمایت کردند.»

مرسی گفت: «اعراب و آمریکایی‌ها دارای اهداف مشترک هستند که همانا زندگی آزادانه در سرزمین‌های خود و براساس فرهنگ و ارزش‌های خود به روشی عادلانه و دموکراتیک است. او همچنین برای همزیستی مسالمت‌آمیز با درک متقابل ابراز امیدواری کرد.

او در عین حال تاکید کرد: «آمریکایی‌ها به دلیل امضای پیمان صلح کمپ‌دیوید دارای مسوولیت ویژه‌ای در قبال فلسطینیان هستند.» براساس این توافقنامه نیروهای اسرائیلی باید از کرانه باختری و غزه خارج شوند تا فلسطینیان بتوانند کنترل کامل این مناطق را به دست گیرند.

مرسی در همین‌باره گفت: «تا زمانی که صلح و عدالت برای فلسطینیان محقق نشود، این توافقنامه عملیاتی نشده است.»

او که از ریشه داشتن در اخوان‌المسلمین سربلند به نظر می‌رسید درباره این جنبش اسلام‌گرا گفت:« من در اخوان‌المسلمین بزرگ شدم و اصول خود را در اخوان‌المسلمین فرا گرفتم. من با اخوان المسلمین آموختم که چگونه عاشق کشورم باشم و با اخوان‌المسلمین سیاست را آموختم و در مقطعی رهبر اخوان‌المسلمین بودم.»

مرسی پس از به دست گرفتن سمت ریاست جمهوری مصر، از اخوان‌المسلمین خارج شد اما همچنان یکی از اعضای حزب سیاسی اخوان‌المسلمین است. او همچنین اضافه کرد که ابدا تناقضی میان وفاداری میان اخوان‌المسلمین و حکومت بر کشور از طرف همه مردم نمی‌بیند.

رییس‌جمهوری مصر اضافه کرد: «من با انجام اقدامات صحیح برای کشورم استقلال خود را ثابت کردم، اگر من مورد خوبی از اخوان‌المسلمین ببینم آن را به کار می‌گیرم و اگر موردی بهتر در حزب «وفد»، قدیمی‌ترین حزب لیبرال مصر، ببینم از آن استفاده خواهیم کرد.

مرسی به طور مکرر قول داده است که حقوق شهروندی مساوی تمامی مصری‌ها بدون توجه به مذهب، جنسیت یا طبقه اجتماعی حفظ شود.

وی پیشتر به عنوان رهبر اخوان‌المسلمین اعلام کرده بود که زنان و مسیحیان نباید کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری شوند.

رییس‌جمهوری مصر در همین‌باره گفت:«ما درباره ارزش‌ها، باور‌ها، فرهنگ‌ها، تاریخ و واقعیت‌ها سخن می‌گوییم.» او اضافه کرد: «موضع اسلامی درباره صلاحیت رییس‌جمهوری شدن در حوزه اختیارات علمای اسلامی است تا درباره آن تصمیم‌گیری کنند نه در حوزه اختیارات من. اما بدون توجه به دیدگاه‌هایم یا دیدگاه‌های اخوان‌المسلمین، قوانین مدنی مساله دیگری هستند.»

اما در این‌باره گفت: «من مانع نامزدی یک زن برای انتخابات ریاست جمهوری نمی‌شوم، این مساله در قانون اساسی نیست اما اگر از من بخواهید که به او رای می‌دهم یا نه این مساله‌ای متفاوت است.»

رییس‌جمهوری مصر همچنین علاقه داشت تا از دوران تحصیلش در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی سخن بگوید. او با لبخند گفت در آن دوران صبح‌ها دنیای باربارا والترز را درک می‌کرده و شب‌ها از جهان والتر کرونکیت آگاه می‌شده‌است. این دو از روزنامه‌نگاران مشهور آمریکایی هستند.

مرسی در بخش دیگری از این مصاحبه گفت که زندگی‌اش در آمریکا دارای دو جنبه بوده‌است. او گفت عادات کاری آمریکایی‌ها، ریزبینی و مدیریت زمان آن ها را تحسین می‌کند. زمانی که مصاحبه‌کننده پرسید: «پس شما چیز‌های زیادی در آمریکا یاد گرفته‌اید» مرسی به زبان انگلیسی به میان حرف او پرید و گفت:«فقط از نظر علمی!»

او در ادامه سخنانش به مشکلاتی که باند‌های خشونت در لس‌آنجلس برای او ایجاد کردند اشاره کرد و گفت که از عادات و بی‌بند و باری جنسی آمریکایی‌ها نا‌امید و مایوس شده‌ است. او اضافه کرد که در آمریکا برخی زوج‌ها بدون آنکه با هم ازدواج کرده‌ باشند با هم زندگی می‌کنند. مرسی همچنین وجود آنچه را که او «رستوران‌های برهنه» مانند رستوران هوترز خواند از نقاط ضعف دیگر آمریکا دانست.

رییس‌جمهوری مصر در خاتمه گفت:«من این موضوع را نمی‌پسندم. اما این جامعه است و آنها به این روش زندگی می‌کنند.»