اختلاف گازی دو رقیب

گروه بین‌الملل- با افزایش قیمت جهانی نفت که همچنان احتمال عبور از ۸۰دلار را دارد و افزایش قیمت منطقه‌ای گاز در آمریکا اکنون یک بار دیگر اروپا نگران افزایش قیمت گاز در این منطقه و تکرار ماجرای پارسال روسیه و اوکراین است. میخائیل کاسیانف رقیب پوتین در انتخابات سال ۲۰۰۸ عقیده دارد

شرکت گازپروم باید از انحصار دولتی خارج شده و به شرکت‌های کوچکتر تقسیم شود

افزایش قیمت گاز هنری هاب در آمریکا در حقیقت زنگ‌خطری بود برای اروپا تا یک بار دیگر به فکر امنیت انرژی در سطح این اتحادیه بیفتد و هرگاه که بحث امنیت انرژی در سطح اتحادیه اروپا مطرح می‌شود، این سوال بی‌درنگ به افکار عمومی و دولتمردان اروپایی رخنه می‌کند که آیا روسیه تامین‌کننده قابل اعتمادی برای گاز و انرژی اروپا است؟

و لادیمیر پوتین که کشورش بزرگ‌ترین ذخایر گاز طبیعی جهان را در شرق و شمال سیبری و بسیاری دیگر از نقاط این کشور انباشته است، همواره سعی دارد نظر مساعد و اطمینان دولت‌‌های اروپایی را نسبت به آینده واردات از روسیه جلب کند.

در حقیقت تحرکات چند ماه اخیر دولت‌های اروپایی در انتقال نفت و گاز از دیگر نقاط انرژی‌خیز جهان و عبور آنها از مسیری غیر از روسیه، اکنون این ذهنیت را برای زمامداران روسی ایجاد کرده است که از این پس آنها نیز باید به دنبال جلب رضایت مشتریان و بازاریابی برای کالایشان باشند.

اما صحبت‌های پوتین هنوز نتوانسته اروپاییان را راضی کند و آنها در حقیقت به تضمین‌های قوی‌تری برای اطمینان به روسیه احتیاج دارند. یکی از این تضمین‌ها اجازه ورود و سرمایه‌گذاری شرکت‌های نفتی اروپایی و آمریکایی در روسیه است.

اما روسیه تاکنون در مقابل این خواسته غرب پاسخ منفی داده است. تحلیلگران عقیده دارند که روسیه همچنان در مقابل این خواسته مقاومت خواهد کرد. روسیه اکنون در شرایطی است که انرژی را به ابزاری برای مقابله با اروپا تبدیل کرده است. آمریکا از ورود روسیه به سازمان تجارت‌جهانی خودداری می‌کند و روسیه همواره امید دارد که فشار اروپا باعث نرمش آمریکا شود و در این راه چشم به اسلحه گازی خود دوخته است.

سیاست‌های پوتین و گازپروم به عنوان اسلحه اصلی روسیه در میادین جنگ گازی اکنون در داخل روسیه نیز مخالفانی برای خود ایجاد کرده است و بسیاری عقیده دارند که این رویه باید تغییر کند.

میخاییل کاسیانف، نخست وزیر سابق روسیه و کاندیدای ریاست‌جمهوری روسیه در سال ۲۰۰۸‌ برجسته‌ترین مخالف این سیاست‌ها در داخل خاک روسیه است.

او در این زمینه گفت: ما اکنون نیازمند اصلاح ساختار انرژی هستیم زیرا باید بتوانیم بازارهای اقتصادی خود را گسترش دهیم و بازارهای جدیدی بنا کنیم. گازپروم اکنون انحصار تولید و توزیع گاز را در اختیار دارد.

رقیب پوتین در انتخابات سال ۲۰۰۸‌ میلادی سپس ایده تقسیم و تبدیل گازپروم به بخش‌های مجزا شده را مطرح کرد. کاسیانف با اعلام این که گازپروم باید به شرکت‌های کوچک تولید و توزیع تبدیل شود، گفت: اکنون شاهد انحصار دولتی در بخش گاز روسیه هستیم که این انحصار باید هر چه سریع‌تر شکسته شود. کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری روسیه گفت: در این شرایط انحصار دولتی گازپروم سالانه میلیاردها دلار در بخش‌هایی که هیچ ارتباطی با فعالیت‌های آن ندارد، هزینه و سرمایه‌گذاری می‌کند. به عنوان نمونه تنها در ۵ سال گذشته این شرکت ۳۲‌میلیارد‌دلار در بخش‌های رسانه‌ای، کشاورزی و هتلداری سرمایه‌گذاری و هزینه کرده است و این در حالی است که در این مدت تنها ۱۲‌میلیارد‌ دلار در بخش تولید و فروش گاز سرمایه‌گذاری کرده است. این روش می‌تواند گازپروم را فرسوده و ناتوان کند.

میخاییل کاسیانف یکی از طرفداران جدی آزاد‌سازی صنایع نفت و گاز در روسیه است. او یکی از کسانی بود که سرنگونی خودورکوفسکی و ورشکستگی یوکاس را توطئه‌ای از طرف دولت می‌دانست و همواره پوتین را به کار شکنی در این راه متهم می‌کرد تا با سرنگونی یوکاس راه برای ادامه انحصار دولتی نفت و گاز هموار باشد، به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود طی مدت زمان باقیمانده تا انتخابات، انبوه مخالفان سیاست‌های اقتصادی ولادیمیر‌پوتین به او بپیوندند.

اما کارشناسان اروپایی همچنان به دولتمردان اروپایی هشدار می‌دهند که در مورد امنیت انرژی اروپا بیشتر مراقب باشند. گزارش بخش اقتصادی بی‌بی‌سی‌نیوز نشان می‌دهد که تحلیلگران زیاد به آینده خوش‌بین نیستند.

پیرنوئل، کارشناس ممتاز انرژی در مدرسه تجاری کمبریج می‌گوید: سیاست‌های انرژی اروپا در مقابل روسیه در حال حاضر اشتباه است. ما باید شرایط را عوض کنیم اما این به معنی درگیری با روسیه نیست. اتحادیه اروپا باید سیاست‌های دینامیک در بخش انرژی داشته باشد و بتواند با شرایط انطباق پیدا کند.

در همین حال رییس شرکت گازپروم اعلام کرد که این شرکت خواستار تکرار مشکلات سال گذشته با اوکراین در زمینه گاز نیست.

الکساندر مدودف به روزنامه فیگارو گفت: ما خواهان به‌خطر افتادن مصرف‌کنندگان گاز روسیه در اروپا نیستیم.

وی ادامه داد: در صورتی که اوکراین به دلیل شرایط ایجاد شده در این کشور، منابع زیر زمینی خود را از گاز پر نکند، همانند سال گذشته در فصل سرد سال با مشکل مواجه خواهد بود و از گاز ترانزیتی روسیه از طریق این کشور به اروپا به صورت غیر قانونی استفاده خواهد کرد.

رییس شرکت گازپروم ادامه داد: در مخازن زیر زمینی اوکراین تنها ۴میلیارد مترمکعب گاز وجود دارد که این میزان بسیار کمتر از ۱۶میلیارد مترمکعب مورد نیاز برای این کشور در فصل سرد سال است.

همچنین رییس سازمان بین‌المللی انرژی ضمن انتقاد شدید از سیاست‌های شرکت گازپروم روسیه، تاکید کرد: میزان سرمایه‌گذاری‌های این شرکت گازی به هیچ وجه کافی نیست و این در حالی است که شرکت گازپروم به دنبال دستیابی به انحصار بیشتر در صنعت گاز روسیه است.

کلود ماندیل در مصاحبه با روزنامه هرالد تریبون گفت: گاز پروم سرمایه‌گذاری کافی برای توسعه میادین جدید گازی و رونق بیشتر میادین موجود نفت و گاز انجام نداده است. میزان سرمایه‌گذاری این شرکت در بخش حمل و نقل نیز با اهداف تعیین شده فاصله زیادی دارد.

ماندیل در ادامه ضمن ابراز تردید درخصوص توانایی شرکت گازپروم در عمل به تعهدات خود در برابر اتحادیه اروپا، تصریح کرد: با توجه به سرمایه‌گذاری ناکافی این شرکت، شرکت گازپروم قادر به عمل به تعهدات خود برای تامین گاز طبیعی مورد نیاز اروپا نخواهد بود . سازمان بین‌المللی انرژی اعلام کرد، شرکت گازپروم روسیه برای دستیابی به اهداف صادراتی خود نیازمند بیش از ۱۱میلیارد دلار سرمایه‌گذاری سالیانه در بخش صنعت گاز است. روسیه هم اکنون بیش از ۲۵درصد گاز طبیعی مورد نیاز اروپا را تامین می‌کند که بخش زیادی از این گاز از طریق مرزهای اوکراین ترانزیت می‌شود.